Çeşme Kültürü

Osmanlı, suyun kıymetini de, hikmetini de idrak etmiş, idrak ettiği için de önce bir “su kültürü” oluşturmuş, ardından da suyu medeniyete dönüştürmüştür Bu aynı zamanda bir “temizlik medeniyeti”dir Suyu aziz bilen Osmanlı, su medeniyetinin kimi mütevazı, kimi şaşaalı yansımaları olan çeşmelerle şehirlerini süslemiştir

Madem ki, “temizlik imandandır” ve su her türlü temizliğin ana malzemesidir, günde beş kez abdest alan Osmanlı insanının su ile haşir neşir olması ve bir su kültürü, hatta medeniyeti oluşturması kaçınılmazdı

Su gibi aziz olmak, su kadar berrak, su gibi aziz, verici, canlandırıcı, dinamik, güçlü, mütevazı, neşeli, izzetli, kıymetli, temiz, mübarek, kararlı ve azimli olmaktır

Ayrıca su medeniyeti atasözlerimize de yansımış, “Su akarken testiyi doldurmalı”, “Su testisi su yolunda kırılır”, “Su uyur, düşman uyumaz”, “Taşıma suyla değirmen dönmez” gibi atasözleri dilden dile dolaşıp günümüze kadar gelmiştir

Bu aynı zamanda bir “temizlik medeniyeti”dir

M de Thevenot, 1665 yılında Paris’te yayınladığı “Relation d’un voyage fait an Levant” isimli eserinde, Osmanlı ceddimizin su ile bütünleşmeleri sebebiyle sık sık hastalanmadıklarını söyler: “Türkler çok yaşarlar ve az hasta olurlar Öyle zannediyorum ki, Türklerin bu mükemmel sıhhatlerinin başlıca sebeplerinden biri de sık sık hamama gitmeleri ve yiyip içmedeki itidalleridir Çünkü az yemek yerler, Hıristiyanlar gibi karma karışık şeyler yemezler, içki âlemleri yapmazlar ve daima idman yaparlar”

Osmanlı’nın su ile bütünlenmiş hali, 1552 yılında Osmanlılara esir düşüp, üç yıl boyunca Kaptan-ı Derya Sinan Paşa’nın yanında kalan ve bu süre içinde kölelikten hekimliğe yükselen İspanyol Pedro’nun kaleme aldığı, “Kanuni Devrinde İstanbul” isimli kitabında şöyle anlatılır: “İspanya’da ömrü boyunca iki kere yıkanmış hiçbir kadın ve erkek göremezsiniz Türkler ise sık sık yıkanırlar Türk hamamlarında bol su harcanır Dünyada İstanbul kadar çeşmesi olan hiç bir şehir yoktur, her sokakta muhakkak bir çeşmeye rastlanır”