Tansiyon Nedir?

Tansiyon Nedir?

Sözlü?e bakyldy?ynda basynç ve gerginlik gibi anlamlara geldi?i görülen tansiyon sözcü?ü, sa?lyk alanynda önüne veya arkasyna ba?ka sözcük eklemeden kullanyldy?ynda, atardamarlaryn içindeki kan basyncyny ifade eder Damaryn içinde kanyn akabilmesi için belirli bir basyncynyn olmasy gerekirBu basyncy, kalbin kasylmasyyla kany damarlaryn içine pompalamasy ve atardamarlaryn elastikli?iyle bu basyncy dengelemesi sistemleri olu?turur
Kalp kasyldy?y zaman atardamarlaryn içine kany belirli bir basynçla pompalar Bu syrada damar içindeki basynç en yüksek düzeye ula?yr Bu basynca typta sistolik basynç, halk arasynda büyük tansiyon ady verilir

Kalbin gev?emesiyle, damar içine pompalanan kan durur Y?te bu syrada devreye damaryn elastikli?i girer Önce geni?lemi? olan damar, kana bir basynç uygulayarak kalbin gev?emesi anynda da kan akymyny sa?lar Y?te bu syrada olu?an en dü?ük basynca da typta diastolik tansiyon, halk arasynda da küçük tansiyon denilir

Bu basynç, 1 cm2 alanyndaki cyva sütununun tabanyna yapty?y basynçla kar?yla?tyrylarak belirtilir Örne?in bir ki?inin tansiyonu 12 dedi?imiz zaman, bu basynç 12 cm yüksekli?indeki cyva sütununun tabanyna yapty?y basynca e?de?erdir Typta bu ölçüler, mm olarak belirtilir Yani halk arasynda 12-14 gibi cm cinsinden söylenen ölçüler typta 120-140 gibi, mm cinsinden ifade edilir

Normal tansiyon de?erleri nelerdir?
Typta genel olarak herkesin bünyesinin farkly oldu?unu bilmek gerekir Bu nedenle herkesin tansiyon ölçüm de?erlerinin ayny olmasy beklenemez Bu nedenle bir ki?ide tansiyonun yükselmi? ya da dü?mü? oldu?undan bahsedebilmek için, herhangi bir ?ikayetinin ya da hastaly?ynyn olmady?y dönemde tansiyonunun zaman zaman ölçülüp de?erlerinin bir kenara kaydedilmesi yararlydyr

Herkesin tansiyon de?erlerinin farkly oldu?undan bahsettik ama genel olarak normal kabul edilen synyrlary da ihmal etmemek gerekir

Yapylan uzun ara?tyrmalar sonucu, ya?yn arty?yyla küçük de?i?meler olmakla beraber sistolik (büyük) tansiyon için 120 ile 140, ya da Türkiye'de yaygyn söylendi?i gibi 12 ile 14 arasy, diastolik (küçük) tansiyon için 70-90 ya da 7-9 arasy olmasy halinde tansiyona ba?ly olarak bir sa?lyk sorunu riski do?mady?y belirlenmi?tir

Tansiyon nasyl ölçülür?

Tansiyon ölçmekte kullanylan de?i?ik aletler bulunmaktadyr En do?ru ölçüm, zaman içinde ayarlarynyn de?i?mesi gibi bir sorun olmady?y için, cyvaly aletlerle yapylyrsa da bunlaryn kullanymy pek pratik olmady?y için di?er türdeki aletler tercih edilmektedir

Tüm aletlerde prensip aynydyr Kola sarylan ve içine hava gönderilerek basynç olu?turulan bir lastik torba (man?on), bu torbaya hava göndermek için kullanylan bir pompa ve lastik torbanyn içindeki basyncy ölçen bir ölçü sistemi Ayryca damarda olu?acak nabyz seslerini dinlemek için bir dinleme aleti (steteskop) da gereklidir

Tansiyonu ölçülecek ki?inin dinlenmi? ve sakin durumda olmasy gerekmektedir Hyzly bir yürüyü?ün ardyndan tansiyon ölçülmesi için bir süre dinlenmek gerekir Rahat bir koltukta otururken, tansiyon ölçülen kolun kalp hizasynda olmasyna dikkat edilmelidir

Böyle bir alet edindikten ve uygun ortamy sa?ladyktan sonra aletin man?on kysmy tansiyonu ölçülecek ki?inin kolunun üst kysmyna sarylyr Bu syrada, dirsek önü çukurunun tamamen açykta kalmasyna ve giysilerin kolu sykmamasyna dikkat etmek gerekir Tansiyonu ölçülen ki?i rahat bir ?ekilde ve kolu kalp hizasynda olacak ?ekilde otururken, pompa ile basynç olu?turulmaya ba?lanylyr Aletin göstergesindeki rakam, ki?inin daha önceden bilinen tansiyon de?eri varsa bunun 20-30 mm üzerine, böyle bir bilgi yoksa 150-160 mm civaryna kadar çykartylyr Bu syrada dinleme aleti, dirsek önü çukurunun gövdeye yakyn kysmyna konulup, hafifçe bastyrylarak (man?onun altyna syky?tyrarak de?il) nabyz sesleri olup olmady?y dinlenir E?er sesler varsa kayboluncaya kadar basyncy arttyrmak gerekir Basyn kaybolduktan sonra aletin havasy yava?ça indirilerek nabyz sesleri tekrar ba?layyncaya kadar takip edilir Seslerin ilk duyuldu?u syrada aletin göstergesinde okunan rakam sistolik tansiyonu gösterir
Sürekli dinlerken basynç azaltylmaya devam edilir Seslerin artyk duyulmamaya ba?lady?y syrada göstergedeki rakam da diastolik tansiyonu gösterir

Dü?ük Tansiyon Nedir?
Typ dilinde hipotansiyon olarak adlandyrylan dü?ük tansiyon, belirli bir düzeye kadar sorun yaratmaz Tam tersine normalin biraz altynda olmasy kalp-damar hastalyklaryndan uzak daha sa?lykly bir ya?am sürme nedenidir
Dü?ük tansiyonun sorun oldu?u durum, sistolik tansiyonun çok uzun süreler için 70 mm den dü?ük kalmasy halleridir Böyle hallerde ?ok durumundan söz edilir

Dü?ük tansiyonun en syk rastlanan ?ekli ortostatik hipotansiyondur Ki?inin oturur veya yatar durumda iken nomal düzeylerde olan tansiyonunun, aya?a kalkylynca dü?mesi halidir Bu durumda bir süre için beyine daha az kan gidece?i için geçici olarak denge ve ?uur bozukluklary ortaya çykabilir Syvy kayyplary syrasynda daha syk görülen bu durum syvy açy?ynyn kapatylmasyna ra?men devam ediyorsa veya yüksek tansiyon tedavisi altynda olanlarda görülüyorsa bir doktora ba?vurmak gerekecektir
UzmDr Katip Ba?