Diyabet Ve Etkileri

Diyabet ve Etkileri

Diyabetin Göz Üzerindeki Etkileri

Diabetes Mellitus ( ?eker Hastaly?y) vücudun çe?itli organlaryny tuttu?u gibi gözü de belli bir süre sonra olumsuz yönde etkilemektedir Öenmli bir körlük nedeni olan diabetik retinopati tablosu gözde en syk rastlady?ymyz komplikasyondur On yyllyk diyebetlibir hastada bu tablonun olu?am riski %23, yirmi yyllyk diyabetik bir hastada ise bu oran %50 –70 arasyndadyr
Diyabetik retinopati, göz diplerinde retina tabakasyndaki küçük damarlaryntykanmasy sonucunda olu?maktadyr Amerika Birle?ik Devletlerinde her yyl 8000 ki?i bu hastalyktan dolayy kör olmaktadyr ?eker hastasy bir ki?inin, sa?lykly bir insana göre 25 misli daha fazla körlük riski ta?ydy?y bildirilmektedir Bu yüzden ?eker hastalarynyn özellikle ilk 5 yylda açlyk akn ?ekerlerine, kan lipid ve kolestrol düzeylerine çok dikkat etmeleri gerekmektedir ?eker hastalarynyn bu nedenle en az, senede 1 kez düzenli olarak göz dibi muaynesi yaptyrmalary tavsiye edilmektedir
Diyabetik retinopatiden sonra daha az oranda olu?an di?er göz komplikasyonlary ise; hastalarda çift görmeye ( diplopi) neden olan göz kaslarynyn felçleri, katarakt, optik nöropati ( göz sinirinin iltihaby hastaly?y), glokom ve kyrylma kusurlaryndaki geçici de?i?ikliklerdir Kan ?ekeri büyük dalgalanmalar gösteren hastalar bu yüzden gözlüklerinden pek memnun olmazlar
Diabetik retinopati ilerleyen bir hastalyktyr Bu hastalyk görsel bozukluk ve görme kayby yapmadan erken te?his edildi?i takdirde Argon lazer tedavisi ile ilerlemesi durdurulabilir ?eker hastaalarynyn düzenli olarak göz hekimine göz dibi muaynesi için gitmeleri ve gerekirse güncel tany yöntemlerinden olan göz anjiyögrafisi yaptyrmalary önerilmektedir Uygun ve etkili argon lazer fotokogülasyon tedavisi bu hastaly?yn neden oldu?u büyük göz içi kanamalary ve körlü?ü önemli oranda azaltacaktyr

Diyabet ve Ayak Sa?ly?y
* ?eker hastaly?ynyn kontrolsüz olmasyna ba?ly olarak sinirlerin harap olmasy ve bunun sonucunda ayaklarymyzy korumamyza yardymcy olan a?ry hissimizin kaybolmasy (Aya?ymyza batan cisimler canymyzy yakmaz, ayakkaby aya?ymyzy sykyp yara olu?turdu?u halde hiç bir ?ey hissetmeyebiliriz…)
* Damar sertli?ine ba?ly ortaya çykan dola?ym yetersizli?i
* Ayaklarda sinir harabiyetine ba?ly (otonomik nöropati) ortaya çykan deformiteler(Ayakta ?ekil bozukluklary) Bu deformiteler ayak tabanlarymyza binen yükün dengeli da?ylmasyny önleyerek tüm yükün bir noktaya binmesine ve bu noktada da yaralar olu?masyna yol açabilir
* Ayaklarda sinir harabiyetine ba?ly (otonomik nöropati) olarak terleme azalyr veya kaybolur, bu ayak derisinin kurumasyna ve kolay çatlamasyna yol açar Çatlaklar ayak yaralary için uygun zemin hazyrlar
* Ayaklarymyzy korumayan, sykan ve bozulmu? ayak ?eklimize uygun olmayan ayakkabylar
* Ayaklarda syk görülen bir problem olan tyrnak ve ayak mantarlary ayaklarda ciddi enfeksiyonlaryn olu?umu için zemin hazyrlayabilir

Korunmak için

* Ayaklarynyzy her gün kontrol edin Göremedi?iniz yerler için ayna kullanabilirsiniz ya da bir yakynynyzyn yardymyny isteyebilirsiniz
* Ayaklarynyzy her ak?am ylyk su ile yykayynyz, sonrasynda parmak aralarynyzy da içine alacak ?ekilde iyice kurulayynyz Islak byrakmanyz parmak aralarynyzda mantar olu?masyna yol açabilir
* Ayaklarynyzy yykayyp kuruladyktan sonra ayaklarynyza nemlendirici krem sürün Ayak parmak aralarynyza krem sürmeyin
* Ayak tyrnaklarynyzy düz olarak ve etinizden önde kalacak ?ekilde kesin
* Nasyrlar için bir doktora ba?vurun Kesinlikle nasyr yakysy sürmeyin ve kesici aletlerle temizlemeye çaly?mayyn
* Çoraplarynyzyn lastikleri giyildi?inde iz yapmayacak sykylykta olmalydyr Aya?ynyzy terletmeyen pamuklu çoraplary tercih edin Sentetik çoraplary kullanmayyn
* Çoraplarynyzy her gün de?i?tirin
* Ayakkabynyzyn içini her seferinde giymeden önce kontrol edin Yçine aya?ynyza zarar verebilecek yabancy cisimler girmi? olabilir
* Yeni ayakkabylarynyzy ayak ?eklinizi alana kadar çok kysa sürelerle giyin(Maksimum 15 dakika)
* Kesinlikle çyplak ayakla dola?mayyn
* Aya?ynyzda en küçük bir yara oldu?unda doktorunuza ba?vurun


Diyabet ve Egzersiz
Diyabet tedavisi ve izlenmesini artyracak yöntemlerin geli?tirilmesi ve egzersizlerin diyabetikler için de faydaly oldu?unun ortaya konulmasyndan sonra, diyabetik hastalaryn gittikçe artan bir kysmy sportif aktivitelere katylyyor Egzersizin özellikle Tip 2 diyabetik hastalar için önemli olan sistemik kan basyncy dü?mesi, HDL/LDL oranynyn yükselmesi ve VLDL’nin azalmasy gibi olumlu etkileri vardyr Ayryca insülin duyarlyly?yny artyrycy etkisi, hipoglisemi riski çok az olan Tip 2 diyabetikler için çok önemlidir
Tip 1 diyabetik hastalar için de düzenli egzersiz programlary desteklenmeli, ancak asla tedavinin bir parçasy olarak görülmemelidir Ynsülin tedavisi ve diyete uyumun daha önemli oldu?u unutulmamalydyr

Tip 1 diyabatik hastalarda egzersiz
Tip 1 diyabetik bir hastanyn glukoz metabolizmasy ?u faktörlere ba?lydyr; insülin dozu, daha önceki metabolik kontrol, otonomik nöropati varly?y ve kalori alymy
Yyi kontrol altyndaki bir diyabetik, genellikle 30 - 45 dakikalyk aerobik egzersizi iyi tolere edebilir Tip 1 diyabetiklerin özellikle karaci?erlerinde ve bir ölçüde kaslarynda glikojen depolary azalyr Bu nedenle, bu hastalaryn egzersize dayanyklyly?y normal ki?ilere göre azalyr Tip 1 diyabetiklerde egzersiz syrasynda hipoglisemi oldukça syk rastlanan bir olgudur Normal insanlarda efor syrasynda plazma insülin düzeyleri azalyr, ayryca glukagon ve adrenalin hepatik glukoz üretimini artyrarak bu syrada kullanylacak fazla glukozu kar?ylarlar Tip 1 diyabetik hastada insülin düzeyi egzersiz syrasynda gereken ?ekilde dü?mez Hatta, e?er son 1 saat içinde insülin enjeksiyonu yapylmy?sa, artabilir Bu yüksek insülin düzeyleri egzersiz syrasynda periferik glukoz uptake'ini ve hareket eden kaslar tarafyndan glukoz oksidasyonunu stimüle eder Ancak bundan daha güçlü olan etki glukoneojenez ve glikojenoliz yoluyla hepatik glukoz üretiminin inhibe edilmesidir Kysa süreli egzersizlerde bu etki olumlu olabilirse de, daha uzun süreli olanlarda hipoglisemiye yol açabilir
Tip 1 diyabetik bir hastanyn egzersiz sonrasynda hipoglisemi riskinin en yüksek oldu?u dönem 6 - 14 saat sonrasydyr Dinlenme dönemlerinde kas ve karaci?er glikojeni yenilenmelidir Egzersiz sonrasy dönemde azalmy? olan kas glikojen depolary ve artmy? insülin duyarlyly?y, hipoglisemi riskini önemli ölçüde artyran unsurlardyr Ciddi gece hipogilisemisini önlemek için egzersizden sonra insülin ve kalori alymy de?i?tirilmelidir
Egzersiz yapan bir diyabetik için en çok önerilen insülin injeksiyon bölgesi karyndyr Çünkü ekstremitelere yapylan insülin daha uzun sürede emilir ve bu bölgeler egzersiz syrasynda daha çok hareket ettikleri için, buralarda emilim daha düzensiz olur
Tip 1 diyabetik hastanyn egzersiz syrasynda insülin sekresyonunu artyrma ?ansy yoktur Egzersiz sonrasynda olu?abilecek bir hiperglisemi daha uzun ve ?iddetli olabilir Kötü kontrol altyndaki ve/veya ketonürik hastada egzersiz glukoz uptake'inin bozulmasyna, lipofiz ve ketogenezin ve hepatik glukoz üretiminin artmasyna yol açabilir

Tip 2 diyabetik hastada egzersiz
Egzersiz tip 2 diyabetik için kilo kayby, diyet ve oral antidiyabetikler veya insülinle birlikte bir tedavi yöntemidir Egzersiz periferik insülin duyarlyly?yny, insülinin reseptörüne ba?lanmasyny artyrarak ve obeziteyi azaltarak hipoglisemi kontrolüne yardymcy olur
Egzersiz, insülinin adipositlere ba?lanmasyny artyryr ancak myositlere ba?lanmasy üzerine etki göstermez Her iki hücre için de glukoz transport proteini olan glut - 4 egzersizle artar Böylece bu hücrelerde glukoz transportu hyzlanyr ve glisemik kontrol düzelir
Tip 1 diyabetiklerin tersine, tip 2 diyabetiklerde egzersizle hipoglisemi genellike görülmez Çünkü endojen insülin düzeyleri genellikle iyi korunur Ancak insülin kullanan tip 2 diyabetiklerin egzersizle kan ?ekeri regülasyonlary bozulabilir Bunlarda ilaç / insülin dozunu azaltmak ve / veya karbonhidratlar alymyny artyrmak gerekebilir Yine de hastalaryn endojen insülin salynymlaryny, azalan glukoz düzeyleriyle paralel olarak azaltma yetenekleri korundu?u için a?yr hipoglisemi genellikle görülmez

Doç Dr Taner DAMCI
Yç Hastalyklary ve Metabolizma Uzmany