Ynfertilitenin Nedenleri

Kysyrlyk tanysy için yapylan tetkikler ve muayeneler adym adym uygulanyr ve uzun zaman alabilir Bu zamar doktorun problemi iyi anlamasyna ve en etkili tedaviye karar vermesine yardym eder Ara?tyrmalar sonucu bir ve•ya birden fazla kysyrlyk nedeni bulunabilece?i gibi çiftlerin yakla?yk %15'inde kysyrly?yn nedeni saptanamaz


Kysyrly?yn mutlak oldu?u durumlar nadirdir Erken menopoz veya erkekte hiç sperm hücresi bulunmamasy dy?ynda di?er kysyrlyk nedenleri için do?al yollardan çocuk sahibi olma ?ansynyn azalmy? oldu?undan bahsedilebilir


Kadyndaki en önemli kysyrlyk sebepleri yumurtlama bozukluklary, endometriozis ve tüplerin hasarly veya tykaly olmasydyr Erkekte görülen kysyrlyk nedenleri arasynda ise sperm sayysynyn, hareketlili?inin yetersiz olmasy ve bazy durumlarda da sperm hücrelerinin anormal olmasy sayylabilir


KADINDA KISIRLIK NEDENLERY


Yumurtlama bozukluklary:


Kadynda en syk görülen kysyrlyk nedeni yumurtlama bozukluklarydyr Yumurtlama (yumurtanyn yumurtalyklar dy?yna atylmasy) olmaksyzyn döllenme ve gebelik olu?amaz Yumurtlama bozuklu?u dendi?inde yumurtlamanyn hiç olmamasy veya düzensiz ve seyrek olmasy anla?ylyr Adetlerin seyrek veya hiç görülmemesi ço?u zaman bir yumurtlama bozuklu?unu gösterir ancak adetlerin tamamen düzenli oldu?u durumlarda da yumurtlama bozukluklaryna rastlanabilir Yumurtlama bozukluklary ba?lyca üç grupta toplanabilir


Yumurtalyklardaki yumurta üretimini uyaran hormonlaryn do?u?tan eksikli?ine ba?ly olarak beyin sapyndan salgylanamamasy:Bu durumda kadynda ergenlikten itibaren hiç adet kanamasy görülmez


Beyin sapyndan süt hormonu prolaktinin normalden fazla salgylanmasy: Bu durum genellikle bu bölgedeki iyi huylu bir tümörün varly?yna ba?ly olmakla beraber bazen hiçbir sebep bulunamaz Yyi huylu tümörlerin cerrahi yollarla çykarylmasy veya sebep bulunamady?y durumlarda çe?itli ilaç tedavileri ile prolaktin seviyeleri dü?ürülerek yumurtlama normal hale getirilebilir


Polikistik over sendromu: Bu hastaly?yn tipik formunda genel olarak adetler düzensiz ve seyrektir (yylda 3-4 adet) Bazy hastalarda adetler hiç görülmezken di?erlerinde tamamen normal olabilir Hastalar genellikle ?i?manlamaya yatkyndyrlar Ciltte ve saçlarda ya?lanma, sivilce gibi problemler sykça görülür Yumurtalyklarda normalden fazla sayyda yumurta bulunmakta ve bunlar erkeklik hormonu salgylayarak normal yumurta geli?imini engellemektedirler


Tüplerin hasarly ve tykaly olmasy:


Tüplerin kysmen veya tamamen tykaly olmasy sperm ile yumurtanyn bulu?masyny engelleyerek döllenme ve gebeli?i olanaksyz kylar Tüplerdeki bu hasar geçirilmi? enfeksiyon, endometriozis veya geçirilmi? bir ameliyat sonrasy kalan karyn içi yapy?yklyklary gibi birçok nedene ba?ly olabilir Tüpler bir dy? gebelik sonucu da hasara u?rayabilir Geli?mi? ülkelerde cinsel yollardan bula?an enfeksiyonlar tüplerdeki hasaryn en önemli nedenidir Ülkemizde çocukluk ça?ynda alynan verem mikrobu da tüplerde geri dönülemez hasar olu?turmaktadyr


Endometriozis:


Endometriozis rahim içini dö?eyen dokunun (endometrium) rahim dy?ynda geli?mesidir Endometriozis en syk olarak rahimi yerinde tutan ba?lara yerle?mektedir Di?er syk görüldü?ü bölgeler ise rahim yüzeyi, tüpler ve yumurtalyklardyr Endometriozis typky rahim içini dö?eyen doku gibi hormonlara duyarly olup adet syrasynda kanar Karyn içinde olu?an bu mikro kanamalar zamanla iltihab benzeri yangysal durum olu?turmakta ve yapy?yklyklara sebep olmaktadyr Endometriozis yumurtalyklarda yerle?ti?i zaman kist olu?umuna neden olmaktadyr Bu kistlere endometrioma ady verilir


Endometriozisin en önemli belirtileri adet öncesi ve adet syrasynda a?ry, ili?ki esnasynda veya sonrasynda a?ry, düzensiz ?iddetli adetler ve kysyrlyktyr Daha az görülen di?er belirtiler yorgunluk, adet esnasynda ba?yrsak hareketlerinin ?iddetlenmesi veya ishal, kabyzlyk gibi di?er sindirim sistemine ait belirtilerdir Bunlaryn yanysyra endometriozis bazy kadynlarda hiçbir belirti vermeyebilir


Endometriozisi olan kadynlaryn yakla?yk yüzde 50'sinin çocuk sahibi olabilmeleri için tedavi gerekir Yine kysyrlyk nedeni ile ba?vuran kadynlaryn yakla?yk yüzde 25'inde endometriozis saptanmaktadyr


Rahim a?zyna ait problemler:


Rahim a?zyndaki yapysal, enfeksiyona ait veya bu bölgedeki salgyya (mukus) ait bozukluklar kysyrlyk sebebi olabilir Rahim a?zyndan salgylanan mukus spermlerin genital yoldan ta?ynmasyny kolayla?tyryr Östrojen ve progesteron hormonlary etkisi altynda mukusun siklus syrasynda miktary ve niteli?i de?i?ir Polip gibi iyi huylu tümörler veya bu bölgeye uygulanmy? olan cerrahi giri?imler kysyrlyk sebebi olabilmektedir


Alerjik nedenler:


Alerjik nedenler kysyrlyk nedeni olabilmekle birlikte te?hisleri ve tedavileri zordur Alerjik ajan spermlerde veya mukusta bulunabilir Antisperm antikorlary ady verilen bu alerjik durumlaryn tedavi etkinli?i belli de?ildir ve tedavi edilen veya edilmeyenlerdeki gebelik oranlary çok farkly de?ildir Bu nedenle rutin olarak ölçülmelerinin gereklili?i tarty?malydyr


ERKEKTE KISIRLIK NEDENLERY


Çocuklary olmayan çiftlerin yakla?yk %30-50'sinde problem erkekten kaynaklanmaktadyr Erkekteki kysyrlyk nedenleri ba?lyca 2 ana grupta toplanmy?tyr


*


Spermin sayy ve kalitesini etkileyen üretim bozukluklary,

*


Spermi dy?aryya ta?yyan kanallardaki tykanyklyklar


Erkekteki bu problemlerin nedeni %30-40 olguda açyklanamaz Sperm kalite ve sayysyndaki bozukluklaryn nedeni bulunamady?ynda bir takym deneysel ilaç tedavileri uygulanmaktadyr Bu tedavilerin herhangi bir etkinli?i olmady?y gösterilmi?tir Mikroinjeksiyon tekni?inin 1992 yylyndan itibaren uygulanmaya ba?lanmasy erkek kysyrly?ynyn tedavisinde bir dönüm noktasy olmu?tur Bu teknik ile ?iddetli erkek kysyrly?y durumlarynda bile yüksek gebelik oranlary elde edilmektedir


Sperm üretim bozukluklary:


Erkek kysyrly?y olgularynda spermin üretim ve olgunla?ma bozukluklary en syk rastlanylan durumdur Üretim bozuklu?u sperm sayysy ile ilgili olabilece?i gibi kadyn yumurtasynyn döllenmesini engelleyen sperm hareketlerinin zayyfly?y veya sperm ?ekillerinin (morfoloji) anormalli?i ile de ilgili olabilir Erke?in sperminin normal kabul edilebilmesi için sayysynyn en az 20 milyon/ml, hareketli sperm oranynyn yüzde 30 ve yapysal olarak normal sperm oranynyn yüzde dördün üzerinde olmasy gereklidir Sperm de?erlerinin yukaryda belirtilenin altynda olmasy halinde do?al yollardan gebelik elde edilmesinde belirgin zorluklar ya?anmaya ba?lanmaktadyr Birçok faktör spermiogenezi (sperm hücrelerinin üretimi ve olgunla?masy) olumsuz yönde etkileyebilir Bunlar a?a?ydaki ba?lyklar altynda toplanabilir


Yltihabi hastalyklar- Bazy bakteri ve virüsler erkekte yumurtalyk iltihabyna sebep olur Yumurtalyklaryndan iltihabi bir hastalyk geçiren erkeklerin yakla?yk % 25'inde kysyrlyk problemi olu?maktadyr


Hormon bozukluklary- Sperm ve erkeklik hormonu olan testosteron hormonunun üretimi beyin sapyndan salgylanan iki hormon (folicle stimulating hormon ve luteinizing hormon) tarafyndan kontrol edilir Bu hormonlaryn salynymyna ait bozukluklar erkek kysyrly?ynyn o/a 2-5'inden sorumludur


Çevresel problemler- Kanser tedavisi için kullanylan y?yn ve ilaçlar sperm üretimini bozabilir


Yapysal bozukluklar


Spermin üretim yeri olan yumurtalyklardan dy?ary çykmasyny engelleyen tam veya kysmi tykanyklyklar kysyrlyk nedeni olabilmektedir Bu tykanyklyklar do?u?tan olabilece?i gibi sonradan bir enfeksiyona da ba?ly olabilir Yumurtalyk bölgesinden geçirilmi? bir cerrahi müdahale de tykanykly?a sebep olabilmektedir