Nehirler |
06-27-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Nehirler[img]/images/forumsinsimages/9/27-06-2012T01-38-247f9687_forumsinsinet_jpg[/img] Nehir veya Irmak, deniz ve göl gibi su kütlelerine dökülen büyük akarsudur Irmak suları eğimli bir yatak içinde akar Irmaklar dağ ve tepe gibi yüksek alanlardan doğar Yamaçlardan inen yağmur ve erimiş kar suları küçük akıntılar oluşturur Bunların bir araya gelmesiyle çay ve dere gibi küçük akarsular ortaya çıkar Küçük akarsular da birleşir ve çoğalan sularıyla geniş bir yatak oyarak ırmak biçimini alır Kar ve yağmur suları kesilirse ırmaklar da kurur Irmakların doğduğu yere kaynak, denize döküldüğü yere ağız denir Büyük ırmaklara katılan görece küçük ırmaklar genellikle kol diye adlandırılır Irmaklar akarken yatakları aşındırır ve yataklarındaki verimli toprakları sürükler Bu topraklar ırmağın ağzında ya da taşan bir ırmağın kıyılarında birikir Böylece verimli tarım arazisi oluşur Dünya'nın en uzun 10 nehri [*]Nil (6,695 km) [*]Amazon (6,452km) [*]Mississippi (6,270 km) [*]Yangtze (Chang Jiang) (6,211km) [*]Obi-İrtiş (5,570 km) [*]Yenisey-Angara (5,550 km) [*]Huang He (Yellow) (5,464 km) [*]Amur (4,444 km) [*]Kongo (4,380 km veya 4,670 km) [*]Lena (4,260 km) Nil nehiri Dünyanın en uzun nehridir (6650 km) Havzası Afrika kıtasının üçte birini kaplar Güneyden kuzeye doğru akar ve üç ana kolu vardır: Beyaz Nil, Mavi Nil ve Atbera Nehrin en uzaktaki kaynağı Burundi'deki Doğu Afrika Göller Bölgesi'ndeki Kagera nehri olarak doğar ve Tanzanya, Ruanda ve Uganda sınırlarını oluşturarak Victoria gölüne katılır Asıl Nil nehri bu gölden Victoria Nili olarak çıkar Kyoga ve Albert Göllerinden geçtikten sonra Albert Nili olarak yoluna devam eder Nimule'de Sudan'a giren nehrin ana kolu, Melekal yakınında Bahrü'l Gazal ve Sobat Nehirleriyle birleştikleri yere kadar Bahrü'l Cebel, Mavi Nil Nehri ile birleştiği yere kadar da Beyaz Nil Nehri olarak anılır Mavi Nil Etiyopya'nın orta kesiminde doğar ve Beyaz Nil'e Hartum yakınlarında doğu kıyısından katılırMısır'daki taşkınlara yol açan suyu ve bereketli çamuru Mavi Nil getirir Asıl Nil son büyük kolu olan Atbera nehrini Hartum'un kuzeydoğusunda ve doğu kıyısından alır Daha sonra kuzeybatıya doğru geniş bir S çizer Bu arada üç çağlayanı aşarak Nasır Gölüne katılır Bu gölü oluşturan Assuan Barajı'nın aşağısında Mısır içlerinde kuzeye doğru akar ve Kahire yakınlarında Nil deltasıni olusturur ve Iskenderiye ile Dimyat'tan Akdenize dokulurDenize dökülen yer olan ağız kısmı yaklaşık olarak 300 km uzunluğundadır Mısır'da Nil Nehri'nin sulama amacıyla kullanılması çok eski bir geçmişe dayanır 19 yüzyılda baraj ve kanalların yapımı ile daha geniş bir alanda ve sürekli sulama olanağı sağlanmıştır Nil nehri üzerinde bulunan Assuan Barajı hem sulama, hem de elektrik üretiminde Mısır için hayati bir önem taşımaktadır Nil nehri tarih boyunca ve günümüzde taşımacılıkta da yoğun olarak kullanılmaktadır "Nil" sözcüğü (Arapça: 'nīl) Yunanca "nehir yatağı" anlamına gelen Neilos (Νειλος) sözcüğünden gelmektedir Antik Mısır Dili'nde, nehir iteru diye adlandırılmıştır İteru, "büyük nehir" anlamına gelir (Sağdaki çerçevede hiyerogliflerle de gösterilmiştir Sözcüğün aslı "İtrw"dur)[1] Kıpti dilinde nehrin adı piaro ya da phiarodur ve yine "nehir" anlamına gelir (tam tercüme: p(h)iar-o "-kanal-büyük") |
|