Kan gurupları uyuşmazlıkları

İnsandaki kan grubunu belirleyen antijenler alyuvarlarımız üzerinde bulunur



Anne ve bebek arasındaki kan grubu uygunsuzlukları önemlidir
En önemli kan grubu uygunsuzlukları Rh uygunsuzluğu ve ABO uygunsuzluğudur
1Rh Uygunsuzluğu
Anne Rh negatif, bebeği Rh pozitif ise Rh uygunsuzluğu vardır
Rh antijenleri alyuvarların zarında bulunur Rh antijenlerinin içinde en önemlisi D antijenidir Bizim toplumuzda, gebeliklerin % 9’unda Rh negatif bir anne ve Rh pozitif bir bebek vardır Ancak Rh uygunsuzluğu hastalığı, bu riskli gebeliklerin yalnızca küçük bir bölümünde oluşur Bebekte, Rh uygunsuzluğuna bağlı sarılığın ortaya çıkması için şunlar gereklidir

-Rh negatif bir anne ve Rh pozitif bir bebek
-Bebeğin alyuvarlarının anne kanına geçmesi

Gebelik süresince az miktarda bebek alyuvarı annenin kanına karışır Fakat, bebek alyuvarlarının anne kanına karışmasının büyük kesimi doğum sırasında olur Bebekten karışan bu kan annenin bağışıklık sistemini uyarır ve Rh pozitif alyuvar taşıyan kana karşı antikorlar üretilir Eğer ikinci bebek de Rh pozitif olursa, tekrar bebeğin kanının anne kanına geçmesi durumunda çok daha aşırı antikor salgılanır ve bebeğe geçerek bebeğin alyuvarlarını tahrip eder Bebek henüz anne karnındayken anneden geçen bu antikorlar bebeğin alyuvarlarını parçalar, alyuvarlardan hemoglobin maddesi çıkar Bundan da bilirubin(sarılık maddesi) üretilir Bu bilirubin plasentadan geçerek annenin karaciğerinde temizlenir Fakat bebek doğunca, artık kanında dolaşan biluribini annesinin karaciğerinde temizletemez Ve bebekte sarılık görülür Dolayısıyle, Rh uygunsuzluğuna bağlı hastalık ilk gebelikte ender olup daha sonraki gebeliklerde artar
Rh negatif anneye, bebekten 01 mililitre bile kan geçse annede antikorlar yapılmasına sebep olur Doğum esnasında bebeğin bilirubin düzeyi % 5 miligramın altındadır Ancak ilk yarım saat veya saatler içinde bilirubin hızla yükselebilir

Rh uygunsuzluğu olan (anne Rh negatif, bebeği Rh pozitif) annelere doğum olur olmaz hemen Anti-D immunglobulin yapılmalıdır Anti-D immunglobulin anne kanındaki bebek alyuvarlarını temizler ve annede bu alyuvarlara karşı antikor yapılmasını durdurur Böylece, daha sonra doğacak bebekler korunmuş olur Anti-D immunglobulin uygulamasının yaygınlaşması ile gelişmiş ülkelerde Rh uygunsuzluğuna bağlı sarılık çok az görülmektedir
2ABO uyuşmazlığı
Anne O grubundan, bebeği A veya B grubundan ise bu hastalık ortaya çıkar Ve Rh uygunsuzluğundan çok daha fazla görülür Anne O kan grubundan olduğu için kanında anti-A ve anti-B antikorları vardır Bu antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçerek, bebeğin alyuvarlarını parçalar Bebek doğduktan sonra da, hala kanında, anneden geçen antikorlar olduğu için yenidoğan bebeğin alyuvarları parçalanmaya devam edilir Ve bu bebeklerde sarılık, uyuşmazlık olmayan bebeklere göre daha belirgin bir şekilde ortaya çıkar
Gerek Rh uygunsuzluğunda gerek ABO uygunsuzluğunda bebekler çok yakından izlenmelidir Ve sarılık düzeyleri çok yükselirse ışık tedavisine alınmalı (fototerapi) daha yükselirse kan değişim yapılmalıdır
Fototerapi
İlk kez 1958 yılında bahçede gezmeye çıkarılan sarılıklı bebeklerin renginin güneş ışığıyla açıldığının tesadüfen gözlenmesi fototerapinin temelini oluşturmuştur O günden beri fototerapi sarılık tedavisinde en yaygın şekilde kullanılan tedavi yöntemi olmuştur
Hafif fizyolojik sarılıklarda tedaviye gerek duyulmaz Ancak 15 mg/dl’yi geçen ve düşmeyen sarılıklarda, en sık uygulanan tedavi ultraviyole ışınlarının kullanıldığı fototerapidir Etkili bir yöntemdir Işığın etkisiyle bilirübin, suda eriyen ve vücuttan kolayca atılabilen bir hale gelir Bebeğin deri yüzeyi çok geniş olduğu için, ışık tedavisinin etkisi daha belirgindir Tedavi sırasında bebek tamamen çıplak bırakılır Gözleri ışıktan zarar görmesin diye kapatılır Bu işlem sırasında bebeğin derisinden sıvı kaybı olacağından dışarıdan ek sıvı verilir Fototerapi sırasında besinlerin bağırsaklardan geçiş süresi kısaldığından bebeğin dışkılama sayısı da artabilir Beslenmesi bebek odasında yapılır Bu tedavi sırasında anne sütünün kesilmemesi gerekir Anne her an bebeğinin yanında bulunup emziremiyorsa, sütünü sağarak bebeğini beslemeye devam etmesi önerilir

Sarılığın tedavisinde amaç, bilirübin yüksekliğine yol açan sebebi ortadan kaldırmak ve beyinde oluşabilecek problemleri ortadan kaldırmaktır Bilirübin düzeylerini belirlenen sınırların altında tutmak için öncelikle bebeğin yeterli sıvı ve kalori alması sağlanmalıdır
Fototerapi ile, zamanında doğan veya erken doğan tüm bebeklerin tedavisi yapılabilir

Yaş fototerapi sınırı (bilirubin düzeyi)
------------------- ----------------------------------
2 gün (25-48 saat) % 12 mg
3 gün (49-72 saat) % 15 mg
3 günden sonra % 17 mg

Kan Değişimi
Kandaki bilirubin düzeyi aşırı yükselirse bebeğin beynine yerleşerek, motor ve zeka geriliğine neden olur Sarılıklı bebeklerde kan değişimine karar verilirken kan bilirubin düzeyine bakılır Eğer kandaki bilirubin düzeyi %20-25mg üzerine çıkarsa, bebeğin beyninin zarar görmemesi için kan değişimi yapılır Çocuk doktorunuz, kan değişimine karar verirken, bebeğin doğum haftasına, bebeğin düşük doğum ağırlığında olup olmamasına, bebekte başka bir hastalık olup olmadığına bakarak karar verir
Kan değişimi aileler arasında fazla göz korkutucu görünmektedir Ancak hayat kurtarıcı bir işlemdir ve sanıldığı kadar riskli değildir