Çocuk Asla Dayağı Söylemez

International Hospital Çocuk ve Adolesan Psikiyatristi Prof Dr Aysel Eksi çocuk ve dayakla olan ilişkisi hakkındaki soruları yanıtladı

Sizce Türkiye'de dayak yemeyen çocuk var mıdır?

Var tabii Bilinçle ve özenle yetiştirilen çocukların çok büyük bir kısmı dayakla tanışmadan büyür Ancak dayak konusunu ele alırken şunu hatırlatmak gerekir ki; nadiren ve çok zorunlu durumda çocuğu fiziksel olarak cezalandırmakla onu dayakla terbiye etmek arasında fark vardır 'Her dayak yiyen çocuk ilerde bundan mutlaka örselenir' diyemeyiz Ben bir ruh hekimi olarak büyük oğluma bir kez vurduğumu biliyorum Oğlum 45 yaşındaydı ve onu küçük kardeşinin gözüne kalem sokarken gördüm Dehşet içinde onu omuzlarından tutup sarstığımı ve poposuna vurduğumu hatırlıyorum O anda oğlumun yaptığı şeyin çok tehlikeli olduğunu anlatmanın başka yolunu bulamamış olmalıyım benim de o anda öfkemi boşaltmam gerekiyordu Daha sonraki yıllarda oğlumla konuşurken 'biz seni hiç dövdük mü sence?' diye sordum 'Hayır' dedi Çok zorladığım zaman 'bilmiyorum ama dövdüysen herhalde hak etmişimdir' dedi Bu çok samimi bir yanıttı Çok zorunlu olduğum zaman bu yola başvurmuştum bunun oğlumun ruh sağlığın olumsuz etkilediğini söyleyemem

Dayakla terbiye olmaz

Peki sizce çocuk dayakla terbiye edilebilir mi?

Çocuk dayakla terbiye edilemez Terbiye uzun etkili bir eğitim verme tutum ve davranış değiştirme biçimidir Oysa dövülen çocuk için annesindeki öfkenin dinmesi önemlidir aynı davranışları sonra yine tekrarlayabilir Pek çok 'dayak arsızı' denilen çocukların neden dövüldüklerine değil dayağın sonucuna önem verdikleri görülür 'Oh ya acımadı işte' sözüyle döveni açıkça tahrik ettikleri bile görülür Fiziksel cezalandırma yöntemi diyoruz dayağa çocukları çok olumsuz etkileyen bir başka cezalandırma biçimi de psikolojik cezalandırmadır Çocuğa 'seni bırakır giderim' 'annen olmam' 'seni çingenelere veririm' 'annene karşı gelirsen ellerin taş olur' gibi tehditler ya da karanlık bodrumlara kilitlemek gibi cezalandırma yöntemleri de fiziksel cezalandırma gibi hatta belki daha da ağır şekilde çocuklar üzerinde olumsuz etki yaratır

En büyük sorun disiplin

Sizce okullarda dayağın önlenmesi konusunda başarı sağlanabildi mi?

Hayır hiçbir yerde bu başarı sağlanamadı Dünyanın çeşitli ülkelerinde yapılan araştırmalar var Bu sadece Türkiye'- nin sorunu değil İngiltere'- de de tartışılıyor Ama bir gerçek var ki öğretmenin çaresiz olduğu durumlarda kalabalık sınıflarda başvurulan bir yöntem Bu konuda aynı yöntemleri kullanarak 6 ülkede yapılmış bir araştırma ABD'de bilimsel dergilerden birinde yayınlandı Araştırma sonuçları şunu gösterdi: Kendisi sık dayak yiyen çocukların bir başkasına şiddet uygulama oranı artıyor Kendisi sık dayak yiyen çocuklarda endişe oranı yüksek bulundu Araştırmada ilginç bulunan nokta şuydu; kültürler farklı da olsa her kültürde dayağın çocuğun kişiliği üzerinde bıraktığı izler aynı bulundu

Çocukluk döneminde anne- babadan dayak yiyen çocuk yetişkinliğinde dayak atmaya meyilli olur mu? Eğilim artar olasılık artar Bilinç altında çoğu kez dayak atanla özdeşleşme söz konusudur Dayak atanı benimser özdeşleşir onu örnek alır ilerde de kendisi en ufak bir olayla saldırganlığa geçebilir Fiziksel şiddet gören çocuğun daha sonra fiziksel şiddet uygulama olasılığı büyük ölçüde artar ama kuşkusuz kural değil

Bu travma ilerde ne tür sorunlar doğuruyor?

Dayak yiyen çocuğun en büyük sorunu disiplinsizlik oluyor Cezanın etkisi azalıyor bunun sonucunda da disiplin sorunları ortaya çıkabiliyor Annelerin dövmesi genellikle biraz daha tolere edilebiliyor da babaların şiddeti çocukları daha farklı etkiliyor Burada kuşkusuz çocuğun yaşı da çok önemli Özellikle ergenlik döneminde onuru zedelenen ergende fiziksel şiddet büyük yaralar açabiliyor kin ve nefrete dönüşebiliyor

Bir çocuğun şiddete maruz kaldığını siz psikiyatrist olarak nasıl keşfediyorsunuz?

Bunu değerlendirmenin çeşitli yolları vardır Kuşkusuz çocuğun yaşı çok önemli küçük çocukların yaptığı resimlerden oyunlarından onu üzen ve etkileyen olayları anlayabilirsiniz Örneğin; bebeklerle bir oyun düzeni kurdunuz evcilik oynuyorsunuz Bu oyun düzeni içinde bazı bebekler anne ve bazıları da çocuk oldu diyelim Oyun sırasında bebek her yaramazlık yaptığında anne bebek hemen çocuğu bebeği dövüyorsa; bu çocuğun evde dayakla sık karşılaşmış olduğunu düşünebilirsiniz Tecrübeli çocuk psikiyatristleri çocuğun sorunlarını oynadığı oyunlardan öğrenebilir Çocuk psikologları için de biraz daha büyük çocukların yaptığı resimler önemli ipuçları verebilir Çocuğun yaptığı resimdeki mor renkler ve siyah karaltılar çocuktaki dayağın habercisidir Çocuklar dayak yediklerini genellikle açık açık söylemezler Cinsel tacizde de benzer bir durum vardır Çocuklar bunu kendi içlerinde saklar dile getiremez ama davranışları ile belli edebilirler Çünkü evdeki şiddet sadece fiziksel şiddetle yani dayakla sınırlı değil Psikolojik şiddet de çok önemli

Çocuk resimlerindeki mor renk dayağın ipucunu veriyor

Çocuklar dayak yediklerini asla açık açık söyleyemezler Ancak bir psikoloğun çocuğa yaptırdığı resimde dayağın önemli ipuçları vardır Çocuğun resminde mor renk ve siyah karaltılar varsa; bu onun evde şiddete maruz kaldığını göstermektedir