Anne-baba olmanın alternatif yolu

Günümüzde yumurtasını donduran her yüz kadından otuz tanesi gebelik elde edebilmektedir Embriyo dondurma ve çözme sonrası gebelik başarısı %40-50’leri bulmuştur ve ayrıca yasal bir yöntemdir


Kadınlar neden yumurtalarını donduruyor? Bu durum hangi şartlarda gerekir?


Özellikle kanser tanısı konmuş ve kemoterapi tedavisine başlayacak olan kadınlar yumurtalarını dondurmak üzere başvururlar Çünkü kemoterapide kullanılan birçok ilaç ve kimi kanser vakalarında kullanılan radyoterapi, üreme sistemine, özellikle yumurtalık fonksiyonları üzerine kalıcı hasar yaratabilmektedir Bunun yanı sıra, gelişmiş ülkelerde özellikle çalışan kadınlar evliliği ya da çocuk doğurmayı daha ileri yaşlara ertelemektedir Bu nedenle, genç yaşlarda sayısı daha fazla ve kalitesi daha iyi olan yumurtalarını dondurmak için başvurmaktadırlar Ayrıca, tüp bebek tedavisinde yumurta toplama günü erkek eşten sperm elde edilemeyen, testis biyopsisinden sperm çıkmayan hastaların yumurtaları dondurulabilir


Kanserli bayan hastaların tedavi öncesi mutlak olarak yumurtalarını doldurmalarını öneriyor musunuz?


Geçtiğimiz üç yıl içinde yumurtaların dondurulup çözülmesi ile gebelikte elde edilme oranı %30 civarına çıktı Bu rakamlar, 2000–2005 yılları arasında %10’un altında olduğundan bazı doktorlar halen bu işlemin başarısız olduğunu düşünmekte ve bu yüzden bu konuda hastalara bilgi vermeye gerek görmemektedir Ülkemizde yumurta dondurma işlemlerinin yasal olmaması ve hukuki bazı sorunların bulunması da hekimlerin hastaları bilgilendirmemesinin nedenlerindendir Ancak, yasal mevzuatta kanser hastalarının kendi kullanımları için kendi dokularını saklayıp saklayamayacağı konusu açık kalmıştır Ülkemizde, özellikle üniversitelerdeki bazı tüp bebek merkezleri kanser hastalarının dokularının dondurulmasının tıbbi gerekliliğini belirten rapor düzenleyerek bu işlemi uygulamaya başlamışlardır Oluşabilecek yasal sorunlar da mahkemeler tarafından çözülebilir çünkü insan sağlığı ve mutluluğu için gerekli olan bir işlemin yasak olması önce insan haklarına aykırıdır


Kemoterapi ve radyoterapi gören kadınların erken menopoza girdiği ve bu konuda da yumurtalarını dondurmalarının önerildiğini duyuyoruz Bu konuda hekim olarak hastalara neler öneriyorsunuz?


Bu konuda öncelikli olarak kadınların yaşlarını ve yumurtalık rezervlerini değerlendiririz Genç yaşta yumurtası çok olan kadınlar kemoterapi ve radyoterapi sonrası %80 oranında tekrar yumurtlamaya başlıyorlar Ancak anne ve kız kardeşler 40 yaşından önce menopoza girdiyse, kemoterapi veya radyoterapi aldıkları sırada yaşları 35’in üzerindeyse yumurtalıkların erken tükenmesi veya kalıcı hasara uğraması olasılığı artar Ayrıca alınan kemoterapi ilaçlarının cinsi ve radyoterapinin dozu ile süresi de önemlidir Bu tür menopoz benzeri yan etkileri önlemek için kalça bölgesine ışın tedavisi alacak hastalarda yumurtalıkların karının üst bölgelerine asılması veya yumurtaların değil de yumurtalık dokusunun dondurularak daha sonra aynı kadına nakledilmesi seçenekleri de başarıyla uygulanabilmektedir


Donmuş yumurtadan embriyo elde etmek mümkün mü?


Önceleri yavaş dondurma ve hızlı çözme işlemi uygulanan yumurtalardan çok fazla gebelik elde edilemiyordu Günümüzde ise camlaştırma diyebileceğimiz yöntemlerle yumurtalar şoklanarak dondurulmakta ve kullanılacağı zaman oda ısısında çözülerek mikroenjeksiyon yöntemi ile döllenebilmektedir Oluşan embriyoların gerekli kadarı daha öncesinden embriyolar için hazırlanmış olan anne rahmine yerleştirilmekte, kalan embriyolar daha sonra kullanılmak üzere yeniden dondurulabilmektedir


Donmuş yumurtadan bebek sahibi olmayan hastalar var mı? Bu konudaki başarı oranı nedir?


Günümüzde yumurtasını donduran her yüz kadından otuz tanesi gebelik elde edebilmektedir Tüp bebekte başarıyı etkileyen birçok faktör bulunmaktadır Kadının yumurtalarının kalitesi, yumurtaların alınıp dondurulduğu yaş, çocuk sahibi olmak istediği erkeğin spermlerinin kalitesi, eğer kalça bölgesi ışın tedavisi aldıysa kadın rahminin bu tedaviye bağlı hasar görmesi başarıyı etkiler Başarıda önemli bir etken ise yumurta dondurma işlemi yapan merkezin bu konudaki tecrübesidir


Yumurtaları dondurulmuş bir kadının yumurtaları kaç yıl sağlıklı şekilde korunabilir?


Teorik olarak bir kez dondurulup doğru koşullarda saklanan yumurta için süre yoktur Pratikte ise beş yıldan önce çözme ve dölleme işleminin yapılmasını istenir Süre uzadıkça anne adayının da gebe kalma konusundaki motivasyonu düşmekte, kanserin tekrarlama olasılığı, tekrar tedavi alma olasılığı artmaktadır Bu yüzden tedavinin kesilip hastalıktan iz kalmayınca gebeliğin denenmesi önerilir Bebek doğduktan sonra kansere karşı daha kesin ilaç ve cerrahi tedavi yapılabilmektedir


Yumurtaları dondurma işlemi yapıldıktan sonra bir kadın kaç yaşına kadar sağlıklı anne olabilir?


Sağlıklı bir gebelik için ideal yaş 19–35 yaş arasıdır 35 yaş üzerindeki gebeliklerde sadece gebe kalabilmek sorun teşkil etmez, ayrıca şeker, tansiyon, kalp hastalıkları ve diğer yaş ile ortaya çıkan problemlerden dolayı gebeliği taşımak ve zamanında doğum yapabilmek de zorlaşır Bu yüzden mümkün ise bu yaş sınırları içinde gebeliği tamamlamak önerilir Diğer yandan tıpta 60 yaşına kadar elde edilebilmiş gebelikler vardır Tabi bu elde edilen gebeliklerin birçoğu defalarca deneme sonrası elde edilmiştir


Hangi koşullarda erkekte sperm dondurma yöntemine başvurulur?


Sperm dondurma hem tıbbi nedenler hem de sosyal nedenler için kullanılabilir Tıbbi olarak spermleri dondurup tüp bebek tedavisi için kadınların yumurtalarının toplandığı gün veya bir gün öncesinde çözerek kullanıyoruz Ayrıca bazı durumlarda erkek hastalarımızın spermlerini dondurarak ameliyat olmaktan kurtarabiliyoruz Testis kanseri olan erkeklerin veya kanser tedavisi alacak olan erkeklerin spermlerini hasar görmemesi için donduruyoruz Bazen kanser tedavisi için verilen tedaviler sonrası erkekler de kısır kalabiliyorlar Azospermi dediğimiz denilen durumlarda bir sonraki seferlerde kullanmak üzere testis dokularını saklayabiliyoruz Sosyal olarak ise eşi yurt dışında çalışan kadınların, yurt dışında uzun süreli görev yapan erkelerin, aynı zamanda tüp bebek işleminde bulunamayan kişilerin spermlerini dondurarak saklıyoruz ve onlar olmadan da tüp bebek işlemlerini yapabiliyoruz


Yumurta dondurma ülkemizde yasal mı? Hastaların önüne engeller çıkıyor mu?


Ülkemizde gamet dediğimiz yumurta ve sperm dondurmak yasaklanmıştır Fakat yasalar insanların sağlığını ve hayatını kolaylaştırmak için yapılır Böyle bir durumda, bu yöntemlere ihtiyaç duyan hastalar bu zorunluluklarını tıbbi raporlarla belgeleyip Sağlık Bakanlığı’na dilekçe verebilir, bu dilekçeye red yanıtı alınması durumunda ise idari yargıda dava açabilir


Bu konuda benzer hastalıklar için erkekte de sperm dondurmanın öneminden söz eder misiniz? Ülkemizde erkekler bu konuya nasıl bakıyor?


Aslında erkekler bu konuya oldukça sıcak bakıyor, hatta talep ediyor Kanser tedavisi gören veya uzun süre eşinin yanında kalamayanlar, sık seyahat edenler, yurt dışında çalışanlar, askerler, denizciler ve yataktan kalkamayan felçliler bu yöntemlerden yararlanmak istemektedirler Erkeklerin sperm vermeleri kolaydır Spermlerin dondurulması ve spermler çözüldükten sonraki başarı çok yüksek olduğundan bu yöntemlerin sadece tüp bebek için değil, aşılama tedavisinde de kullanılabildiği bilimsel yöntemlerle kanıtlanmış çok önemli bir konudur


İlk bebeğini tüp bebek tedavisi ile yapmış çiftlere genellikle embriyo dondurma yöntemi mi önerilir?


Günümüzde embriyo dondurma ve çözme sonrası gebelik başarısı %40-50’leri bulmuştur ve ayrıca yasal bir yöntemdir Bu yüzden hastalarımız hazır tedavi olmuşsa ve dondurulabilecek kaliteli embriyoları varsa, öncelikle embriyo dondurmayı önerilir


Donmuş birçok embriyoda cinsiyet seçmek ve ailelerin istedikleri cinsiyette bebekler yaratmak mümkün mü? Bu ülkemizde yasal mı?


Öncelikle bu konu ülkemizde yasal değil Cinsiyet bir hastalık olmadığından, bu konuda seçim yapılması doğru değildir Medeni ülkelerde evli çiftlerin kız veya erkek çocuk isteme oranları aynı olduğundan bu sosyal bir sorun oluşturmaz ve iki tane aynı cinsiyetten çocuğu olan kişilerin üçüncü çocuklarının cinsiyetini seçerek doğum yapmalarının ahlaki olup-olmadığı tartışılmaktadır


Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Yardımcı Doçent Dr Eray Çalışkan