Halid Ziya Uşaklıgil Aşkı Memnu (özeti)

Aşk-ı Memnu
Vikipedi, özgür ansiklopedi



Yazarı Halit Ziya Uşaklıgil
Dili Türkçe
Türü Roman
Yayınevi Hilmi Kitabevi (İlk Basım) Özgür Yayınları (Yeni Basım)

Aşk-ı Memnu, Halid Ziya Uşaklıgil'in realist-naturalist bir romanıdır İlk olarak 1899-1900 yıllarında Servet-i Fünûn dergisinde tefrika edilmiştir Aşk-ı Memnu "yasak aşk" demektir

Konu
Firdevs Hanım, "Melih Bey takımı" diye adlandırılan bir ailedendir Yaptığı evlilikten Peyker ve Bihter adlı iki kızı olmuştur Eşi, Firdevs Hanım'a yazılmış aşk mektuplarını okuduktan sonra kriz geçirerek ölür Kızları Firdevs Hanım'ı pek sevmez Firdevs Hanım da kızlarından nefret etmektedir Çünkü ona göre kızları onun gençliğini çalmıştır Firdevs Hanım'ın kızları zamanla büyür ve Peyker evlenir Firdevs Hanım ve kızları güzel görünmeye çok önem verirler, çok zarif giyinirler Firdevs Hanım, dönemin zenginlerinden Adnan Bey ile evlenmek istemektedir Ama Adnan Bey Bihter’i ister Firdevs Hanım bu evliliğe başta karşı çıkar ancak daha sonra kabul etmek zorunda kalır Adnan Bey’in Nihal ve Bülent adında iki çocuğu vardır Nihal 15 yaşında, Bülent yaklaşık 9 yaşındadır Adnan Bey Bülent'in doğumundan hemen sonra karısını kaybetmiştir Nihal önce babasının yeni evliliğine soğuk bakar Ama Bihter ile tanışınca içi ısınır Bununla birlikte, artık babasına karşı mesafe almıştır Ancak, Bihter'le anlaşamayan ahçı Şakire Hanım'ın, eşi Süleyman Efendi ve kızları Cemile ile birlikte evden ayrılması nedeniyle Nihal Bihter'den de soğumaya başlar Kardeşi Bülent'in yatılı okula gönderilmesinden de Bihter'i sorumlu tutmaya başlar
Bihter iki yıl içinde evliliğinden sıkılır Çünkü Adnan Bey ile aralarındaki yaş farkı büyüktür ve Bihter ona âşık olmadığını hissetmektedir Zamanla Behlül ile aralarında yasak bir ilişki başlar Behlül Adnan Bey’in yeğenidir ve onlarla aynı evde kalmaktadır Bihter gece herkes uyuduktan sonra Behlül'ün odasına girmektedir Nihal zamanla Bihter’den nefret etmeye başlar: Bihter'in Nihal ve Bülent'in odalarını ayırması, Nihal'e göre affedilemez bir harekettir
Firdevs Hanım dizlerindeki romatizmaları bahane ederek kendi yalısının fazla rutubetli olduğunu öne sürer ve Adnan Bey'in yalısına yerleşmeye karar verir Aynı dönemde, Nihal’e annelik yapan mürebbiyesi Matmazel De Courton da evden ayrılır ve Fransa'ya geri döner; Nihal onu Bihter'in uzaklaştırdığını düşünmektedir Nihal'in artık kimsesi kalmamıştır Babasını eskiden çok sevmesine karşı, şimdi içinde ona karşı bir nefret oluşmuştur Yaşadığı olayların ağırlığı karşısında, bir gün piyano çalarken baygınlık geçirir; bu olaya yalnızca yalının çocuk yaştaki Habeş hizmetlisi Beşir şahit olur
Aynı dönemde Nihal Behlül'e bir duygusal yakınlık duymaya başlamıştır; Behlül ise Bihter'e duyduğu aşktan zamanla uzaklaşmakta, yeni arayışlara girmektedir Firdevs Hanım Adnan Bey'in yalısında kalmaya başladıktan sonra Behlül ile Nihal'i evlendirmeyi planlar Bu arada, Bihter ile Behlül'ün arasında bir ilişki olduğunu fark eder Nihal ve Behlül bu fikre önce şaka diye aldırmazlar ama zamanla iş ciddileşir; iki genç birbirlerine aşık olurlar Bihter Behlül'ün Nihal'e olan aşkını kıskanır Nihal, Behlül'le evlenme hazırlıkları yaptığı sırada, Behlül ve Bihter arasındaki ilişkiyi sezer En sonunda Beşir her şeyi açıklar Nihal ve Adnan Bey şok geciriler Evlenecekleri gün Bihter odasında intihar eder Behlül ise evden kaçar Bir zaman sonra Adnan Bey ve Nihal eski mutlu günlerine geri dönerler; Şakire Hanım ve Süleyman Efendi eve geri döner, Matmazel de Courton da Fransa'dan geri çağrılır Ancak Beşir, uzun süredir mücadele etmekte olduğu hastalığına yenik düşerek ölmüştür

Karakterler

• Adnan Bey: Varlıklı, 50'li yaşlarında bir İstanbul beyefendisi
• Behlül: Adnan Bey'in yeğeni; babası uzak bir vilayete üst düzey memur olarak tayin olduğundan İstanbul'da amcasının himayesinde yaşamakta, Galatasaray'da yatılı olarak okumaktadır Kızlara zaafı vardır
• Nihal: Adnan Bey'in kızıBehlül'e aşıktır
• Bülent: Adnan Bey'in oğlu Babasının Bihter'le evlenmesinden sonra Bihter'i anne olarak benimser Kısa süre sonra yatılı okula gönderilir
• Matmazel de Courton: Fakir düşmüş bir Fransız soylu ailenin kızı Nihal ve Bülent'in mürebbiyesi
• Firdevs Hanım: "Melih Bey Takımı" olarak adlandırılan, kadınlarının hafifmeşrep ve gösterişli tavırlarıyla tanındığı bir aileye mensuptur Romanın başlangıcında kırk beş yaşındadır
• Bihter: Firdevs Hanım'ın küçük kızı Yirmi iki yaşındayken Adnan Bey'le evlenir Ama Behlül'e aşık olur
• Peyker: Firdevs Hanım'ın büyük kızı Bihter'den üç yaş büyüktür Mesafeli bir tabiatı vardır
• Nihat Bey: Peyker'in eşi İstanbul'un üst tabaka yaşamına dahil olmak için Peyker'le evlenmiştir Evliliklerinden Feridun adlı bir oğulları olmuştur, iki yıl sonra da ikinci çocukları dünyaya gelmiştir
• Şakire Hanım: Adnan Bey'in yalısının ahçısı Uşak Süleyman Efendi ile evlenmiştir Bu evlilikten Cemile adlı bir kızları olmuştur
• Şayeste: Adnan Bey'in yalısında başkalfa
• Nesrin: Adnan Bey'in yalısında hizmetçi
• Beşir: Adnan Bey yalısında Habeş asıllı hadım hizmetli, arabacı
• Sema: Firdevs Hanım'ın hizmetçisi

Romanın başlıca baskıları
Aşk-ı Memnu, Servet-i Fünûn dergisinin 9 Şubat 1899 tarihli 413 sayısı ve 16 Mayıs 1900 tarihli 479 sayısı arasında tefrika edilmiştir 1923 yılında yeniden kitap olarak basılmıştır
1939 yılında Latin harfleriyle bir yeni baskısı yapılmıştır Hilmi Kitabevi tarafından yapılan bu baskı için yazar romanın dilini sadeleştirmiş; ancak kelimelerin bir kısmını değiştirmekle yetinmiş ve üslupta herhangi bir değişiklik yapmamıştır Bu değişiklikleri 1939 baskısına yazdığı kısa bir önsözde açıklamıştır
1963 yılında İnkılap Kitabevi kitabın yeni bir baskısını hazırlamıştır
2004 yılında Özgür Yayınları romanın yeni bir baskısını yapmıştır; bu baskıda 1939 basımı temel alınmış, Osmanlıca kelimelerin güncel Türkçe karşılıkları köşeli parantez içinde verilmiştir Bu basım, romandan uyarlanan bir dizinin 2008 yılında yayınlanmaya başlamasının da etkisiyle büyük ilgi görmüş, Mart 2009 itibariyle yirmi baskı yapmıştır
Wolfgang Riemann tarafından Almanca'ya çevrilen kitap, Verbotene Lieben başlığıyla 2007 yılında Zürich merkezli bir yayınevi olan Unionsverlag tarafından basıldı

Uyarlamalar
Aşk-ı Memnu'nun Halit Refiğ yönetiminde gerçekleştirilen dizi uyarlaması 1975 yılında TRT'de altı bölüm olarak yayınlandı Bu uyarlamada esas olarak romana sadık kalınmıştır Dizideki bazı diyaloglarda Osmanlı Devleti'nin son döneminin siyasi olaylarına yapılan atıflar, romanda yer almamaktadır
Roman, Tarık Günersel tarafından tiyatroya uyarlandı ve üç perdelik bir oyun olarak temsil edildi
Tarık Günersel'in yazdığı libretto, Selman Ada tarafından opera olarak bestelendi; Aşk-ı Memnu operasının ilk temsili 23 Ocak 2003 tarihinde Mersin'de yapıldı Opera daha sonra İstanbul Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda da sahnelendi
Romandan yola çıkılarak Kanal D ve Ay Yapım tarafından yapılan yeni bir dizi uyarlaması 2008 yılında televizyonda yayınlanmaya başladı Bu dizide hikâye 2000'ler Türkiye'sine uyarlanmış, olay örgüsünde ve karakterler özelliklerinde değişiklikler yapılmış, romanda yer almayan kimi yeni karakterler eklenmiştir

Halid Ziya Uşaklıgil Aşkı Memnu (özeti)
Halid Ziya Uşaklıgil Aşk-ı Memnu
1)Kitabın Konusu
Bihter ve Behlûl arasındaki yasak aşkı anlatan bir romandır
2) Kitabın Özeti
Roman Peyker ve Nihat Beyin evlenmesiyle başlar Peyker ve Bihter'in annesi Firdevs Hanım duldur ve Adnan Beye gizliden ilgi duymaktadır Ancak Adnan Bey Bihter'den çok hoşlanmaktadır Onunla evlenir Adnan Bey varlıklı asil bir Aileden gelmiştir Annesi bu evliliği hiç kaldıramaz
Bir Gün toplanıp pikniğe giderler bütün Aile oradadır Adnan Beyin yeğeni Behlûl Peyker'e dayanamaz ve onu ensesinden ateşli bir şekilde öper Peyker buna çok kızar çünkü kocasına çok bağlı birisidir Behlûl Bihter'e göz koyar Ondan çok hoşlanır onun fiziki görünüşü Behlûl'u çıldırtma seviyesine getirir Bihter'in kendisinden hoşlanmasını sağlar ve o Günden sonra her gece beraber olurlar
Behlûl ve Bihter'in mektupları Nihal tarafından görülür Nihal bu olaya inanamaz çünkü Behlûlle evlenmeyi düşünmektedir Nihal'in tam mutluluğu düşündüğü bir sırada bu olayı öğrenmesi hayatını yıkmıştır Adnan Beyin bu olayı öğrenmesiyle her şey değişirAdnan Bey ve Nihal eskisi gibi beraber yaşamaya karar verirler Artık hayatlarında ne Behlûl ne de Bihter olacaktır
3)Kitabın Ana Fikri
Yasak bir aşk bir Ailenin yıkımına neden olabilir gerçekleri zamanında farketmek sevdiklerinin daha fazla üzülmesini engeller
4)Kitapdaki Olayların Ve Şahızların Değerlendirilmesi
Bihter
Düzgün bir fiziğe sahip çok güzel erkekleri kolayca elde edebilen cazibeli bir kadındır Annesine karşı kin beslemektedir
Adnan Bey
Bihter'in kocasıdır Orta yaşlı varlıklı iki çocuk babası asil bir ailenin tek çocuğudur
Nihal
Adnan Bey'in kızı Zeki güzel ve çalışkan bir kişiliğe sahiptirBehlûl'e ilgi duymaktadır Annesinin ölümü onu derinden etkilemiştir Behlûl: Adnan Bey'in yeğenidir Kadınlara karşı özel bir ilgisi vardır Bu onda bir zaafiyet haline gelmiştir
5) Kitap Hakkında Şahsi Görüşler
Kitaptaki olaylar belirli ve düzgün bir sıra izlediği için okuyucuda bir heyecan uyandırıyor ve kitaba bir sürükleyicilik kazandırıyor Kitapta kişilerin ruhi ve psikolojik tasvirlerine yer verilmiştir Ancak kitabın dilinde düzeltme olması itibariyle yalın ve sade bir hale getirilmiştir Fazla yabancı kelimelere yer verilmemiştir Kitap yazıldığı dönemin insan ve aile ilişkilerini aynen yansıtmaktadır
5)Kitabın Yazarı Hakkında Bilgi
Halid ziya Uşaklıgil
Edebiyatımızın en önemli yazarlarından Halit Ziya Uşaklıgil 1866 yılında İstanbul'da doğmuştu Bir süre Fatih Askeri Rüştiyesi'nde okudu 1896 yılında döndüğü İstanbul'da -dönemin etkin edebiyat hareketi olan- Servet-i Fünun topluluğuna katıldı Meşrutiyet'in ilanından sonra bir süre Darülfünün'da Batı edebiyatı dersleri veren Uşaklıgil hükümet tarafından yurtdışı hizmetlere gönderildi Halit Ziya 1945 yılında yine İstanbul'da öldü
Çoğu edebiyat incelemecisi tarafından Türk romanının - gerçek anlamda- miladı kabul edilir Halit Ziya Onun başyapıtı “Aşk-ı Memnu” ise bugün bile roman tekniği açısından aşılmış değildir Halit Ziya 150'den fazla hikaye ile altı romana imza atmış Tiyatro şiir hatıra makale ve çevirileriyle arkasında altmış kadar kitap bırakmıştır