Norm Nedir - Norm Çeşitleri Nelerdir?

Gideon Toury tarafından geliştirilen Normlar çevirmenin süreç öncesi ve çeviri sürecinde aldığı öznel kararlardır Çevirmenin bu konuda sınırlanamaz hakları vardır Her çevirmenin kendine özgü normları vardır Çevirmen, bu normlarla topluma hizmet eder ve bu normları topluma uygun olarak değiştirebilir Bu bakımdan çevirmenın aslında toplumsal bir rolü vardır Sosyo-kültürel sınırlamaların üstesinden gelmek için cevirmen normları kullanır Sonuç olarak da farklı stratejilerle yani, farklı normlarla farklı erek metinler ortaya çıkar


Normlar, çeviri sürecinde nelerin yapılması gerektiğini, neyin doğru ve neyin yanlış oldugunu veya bu sürecin sonunda erek metnin erek kültüre mi yoksa kaynak kültüre mi yakın olacağını söyler Bir süre sonra bir norm sürekli olarak çevirmenler tarafından kullanılırsa ve geçerliliğini kaybetmezse bir davranış kalıbı haline gelir


Çeviri işlemi iki farklı dil ve kültüre ek olarak normlardan da oluşur Çevirmen normlara karar vermeden önce kaynak metnin kaynak kültürdeki konumunu göz önünde tutmalıdır Böylelikle de oluşacak metnin erek kültürdeki konumu da normlarla belli olur her Norms iki ye ayrılır
Her norm her kültür için geçerli değildir çünkü bir norma anlam kazandıran aslında normun içinde bulunduğu dizgedir


Çeşitleri

Mutlak Normlar: Bu normlar toplumsaldır ve bir kültürdeki genel olarak tüm çevirmenler tarafından kullanılır (Ör: Dilbilgisi Kuralları)


Kişiye Özgü Normlar: Bu normlar özneldir Çevirmenin isteği doğrultusunda kullanılırlar


Öncül Normlar: Bu normlarla kaynak kültür ile erek kültür arasında seçim yapılır Çevirmenin en başta karar vermesi gereken normlardır Buna göre, eğer bir çeviri kaynak kültüre yakın ise yeterli çeviri; erek kültüre yakın ise kabul edilebilir çeviri olur


Süreç Öncesi Çeviri Normları: Çevirmenin çeviri işlemine başlamadan önce karar vermesi gereken normlardır Bu normlar iki unsurla ilgilidir

• Çeviri Politikası: Belirli bir zamandan, dilden ve kültürden çevrilecek olan kaynak metin seçilir
• Çevirinin Doğrudanlığı: Kaynak bir dilden, erek bir dile çevrilen metnin, erek dilden başka bir dile çevrilmesidir Ör: Tanzimat Dönemi'nde Shakespeare'in eserlerinin Fransızca'dan Türkçe'ye çevrilmesi

Çeviri Süreci Normları: Bu normlar metin ve dille ilgili sınırlandırıcı normlardır 2'ye ayrılır

• Matrix Normlar: Metinde yapılacak atlama, ekleme, yer değiştirme gibi değişiklerle metnin nasıl oluşturulacağına karar verilir
• Metinsel Dilsel Normlar: Metni oluştururken seçilecek dilsel ve metinsel malzemelere karar verir

Modaya Uygun Normlar
Modası Geçmiş Normlar
İlerici Normlar
Metiniçi Normlar
Metindışı Normlar