Neden klavye tuşlarının dizilimi alfabetik değildir?

Bunu bilmek sizi de şaşırtacak, ancak dünyada Q klavye olarak
bildiğimiz tuş dizilimi aslında daktilonun icat edildiği ilk günden
beri değişmedi Neden tuşların bu şekilde dizildiği konusunda da
çeşitli rivayetler olmasına rağmen şimdilik en yaygın kabul gören
hikaye şu: Yazı makinesinin mucidi olan Christopher Latham Sholes,
1867′de cihazın patentini alarak ilk çalışan örnekleri ortaya
koyduğunda cihazın tasarımından kaynaklanan mekanik bir sorunla
karşılaşır İcat ettiği yazı makinesinin harfleri kağıda basmak üzere
kullandığı mekanik harf kolları, kapalı bir kutunun içinde yer
almaktadır ve iki kol birden kağıda doğru havalandığında içerde
sıkışmaya neden olmaktadır Sholes bu problemin çözümü için,
kullanıcının yazım hızını yavaşlatmak üzere harflerin yerlerini
alabildiğine karıştırarak en çok kullanılan harfleri elin en zor
ulaşabileceği yerlere yerleştirmeyi uygun görür ve Q klavye adını
verdiğimiz harf dizilimi ortaya çıkar Daha sonra bu cihazın üretim
hakkını satın alarak 1874′te seri üretime geçen E Remington & Sons
firması aynı harf dizilimini kullanmaya devam eder ve cihaz bu harf
dizilimiyle tanınır Erken kalkan yol alır misali, bu dizilim bir daha
değişmez

Tabii bu konuda anlatılan başka efsanevi hikayeler de var Örneğin bu
hikayelerin bir diğeri şunu iddia eder: İlk üretilen yazı makinesinin
adı “Sholes & Glidden Type Writer” olarak geçer Buradaki “Type
Writer” kelimelerini oluşturan harflerin tamamı Q klavyenin en üst
sırasında yer almaktadır Böylece satıcılar, bir kağıda kolayca “Type
Writer” yazarak ürünlerinin yeteneğini karşılarınmdakine gösterme şansı
bulmaktadırlar

Bu arada, tarih boyunca Q klavyenin daha iyi alternatifleri
olabileceğini düşünenler de olmamış değil Örneğin Washington State
Üniversitesinden Prof Dr August Dvorak, 1932 yılında İngilizce’de çok
kullanılan harflerin klavyenin en kolay ulaşılabilir yeri olan orta
sırasına toplandığı bir klavye dizilimi önerir Dvorak’ın
araştırmalarına göre, sekreterlerin parmakları gündelik yazı işleri
sırasında Q klavyede 16 mil yol alırken Dvorak klavyesinde sadece 1 mil
yol almaktadır Ancak daktilo ustalarının Q klavyeye olan mevcut
alışkanlıkları ve piyasanın Q klavye tarafından çoktan istila edilmiş
olması nedeniyle Dvorak’ın klavyesi yayılamaz ve kaybolup gider

Q klavye dışında, Türkçe için kullanılan F ve diğer bazı ülkelerde
kullanılan A klavye dizilimleri de mevcut Bunlar da Dvorak’ın yapmaya
çalıştığını temel alarak, kullanıldıkları ülkelerin diline göre yaygın
kullanılan harfler elin nispeten kolay ulaştığı merkez konumlara
yerleştirme amacı taşıyorlar ve bu sayede yazım hızını artırmayı
hedefliyorlar