Ebced'le İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Ebced'le İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Yrd Doç Dr Niyazi Beki


Bazı kimseler, Ebced hesabı gibi Esrar-ı hurufla ilgili işarî tefsir yorumları ile, hurufîlik safasatasını birbirine karıştırmıştır Bazıları da, bir tefsir metudunun kabul edilebilmesi için, onun Hz Peygamber (asm) tarafından kullanılmış olması gereğinin varsayımından hareketle, bu tür işârî tefsir metotlarına, bu çeşit yorumlara katılmama taraftarıdır Onun için bu konuyu, soru-cevap şeklindeki bir diyalogla açığa kavuşturmakta fayda vardır:


Soru : Ebced hesabının, hurufçuluk (hürûfîlik) ile bir irtibatı yok mudur?


Cevap: İslâm inancını ortadan kaldırmak için ortaya çıkan, bâtıl bâtınîliğin bir kolu olan tarihdeki Hurûfîlik ekolunun kurucusu sayılan, Fazlullah adındaki şahsın doğum tarihi, hicrî 740'dır Halbuki İslâm literatüründe "Esrâru ilmi'l-hurûf" olarak geçen ve harflerin sırlarına dair yapılan ilmî çalışmalar çok önceden vardı Misâl olarak harflerin esrarı konusunda meşhur olmuş Muhyiddin İbn Arabî'nin ölüm tarihi hicrî 638'dir(28) Hatta ondan daha önce bu konuda oldukça fazla şöhret bulmuş İbn Berrecan'ın ölüm tarihi, hicrî 536'dır(29)


Soru: Ebced hesabını kullananlar, hicrî tarih yanında, miladî tarihe göre de tespitler yapmaktadır Miladî tarihi kullanmak doğru olabilir mi?


Cevap: Kur’an’da bu metodun kullanıldığını kabul edenler için hicrî veya miladî tarihlerin kullanılmasında hiçbir sakınca yoktur
Evvela, Allah için bu iki tarih arasında bir ayrılık-gayrılık düşünülemez Çünkü bu tarihlerin her ikisi de O'nun birer elçisine nispetle ortaya çıkmıştır Tabir yerindeyse Allah, her harhangi bir tarihi esas alıp ona taraf olmaz, ikisi arasında fark gözetmez
İkinci olarak, Kur’an’ın maksadı, hicrî veya miladî tarihini ispat edip tespit etmek değildir Bilakis, onun maksadı, insanlar arasında şöhret bulmuş bir hesap tablosunu/bir tarihi, esas alarak, herhangi bir olayı ona göre tespit etmek ve bunu insanların dikkatine sunarak, kendi semavî kimliğini ortaya koymaktır Bu hüküm şayet varsa meşhur iki tarihin dışında kalan ve kullanılan diğer tarihler için de geçerlidir Yeterki Kur’an’ın amacına hizmet etsin
Üçüncü olarak, Ebced hesabı, bir ifadede yer alan cümlelerin hesabıdır Bunun tefsirlerdeki orijinal Arapça ismi “hisabu’l-cümel”dir Buna göre, barındırdığı harflerin sayı değerleri bakımından çok farklı rakamlara ulaşan cümlelerin işaret ettiği olayların yakınlık ve uzaklığına göre, farklı tarihlerin kullanılması, bu durumun tabiî bir sonucudur
Mesela; Kur'an'da Hz Peygamber (asm)'e hitaben "Eğer seni vefat ettirirsek" mealindeki “ev neteveffeyenneke” cümlesinin matematik değeri 632’dir Bu cümlenin tekrar edildiği üç surenin tertip ‘numaraları ise 63’tür Burada ayetin manasına gaybî işaretler de dahil edilerek, Kur’an’ın semavî kimliğine dikkat çekilmiştir Bu tarihlerden ilkini miladî, ikincisini hicrî tarihe göre (Efendimizin ölüm tarihini ve ömrünü) hesaplamak zorunluluğu vardır Çünkü, bu işaretlerin belirlenmesinde, hesap cetveli ile işarete konu olan olaylar arasındaki tevafukların, uygunlukların büyük rolü vardır Çünkü tevafukların kendisi de gaybî işaretlerin bir anahtarıdır, bir emaresidir


Soru: Hz Peygamber (asm)'in cifir, ebced hesabı ve tevafuk gibi şeylerden hüküm çıkardığı varid olmadığına göre, böyle bir metodu kullanmak caiz midir? Ve bu sünnete aykırı değil midir?


Cevap: Kur'an'ın, had ve hesaba gelmez mânaları, işaretleri, tefsirleri söz konusudur Halbuki bunların hepsinin, Hz Peygamber (asm) tarafından ifade edildiğini kimse gösteremez Şüphesiz bu hakikatler, yine de o kudsî kaynağın malıdır İlm-i huruf değil; bilâkis, çok zâhir ( Bâtinîliğin zıddı) ve bir aritmetik tablo içerisinde yer alan ebced hesabı ve gözle görünen tevafukları Kur'an'daki bazı işaret ve nüktelerinin anlaşılması için bir vesîle yapılması işaretlerinden istifade edilmesi, elbette Hz Pegamber (asm)'in sünnetine aykırılığı sözkonusu olamaz(30) Milyonlarca tefsirdeki milyonlarca farklı yorumların varlığı, bu gerçeğin açık bir delilidir
Âlimlerin bu konuda dedikleri şudur: Eğer bir tevafuk, değişik yönlerden bir hadiseye baksa, ona uygun düşse, makam ve manaya münasip olsa, böyle bir tevafuk işaret derecesine çıkar Böyle durumlarda "Bu tevafukla şu ayet, şu hâdiseye işaret ediyor" denilebilir(31)
Örneğin: hazırlanmış bir sofranın üzerinde, söz gelişi, 10 çatal, 10 kaşık, 10 tabak gördüğümüzde, bu sofraya 10 kişinin oturacağını yüzde yüze yakın, kesin bilgi ifade eden bir tahmin yürütürüz Çünkü, kesin bilgi edinme yollarının başında gelen husus vahiy kaynağının dışında gözle görülen husustur Gözün gördüğü bir gerçeğin arka planını görme yeteneğine sahip olan mekanizma ise akıldır Yerine göre, akıl gözünün gördüğü bir hakikat, normal gözün gördüğünden daha sağlam, daha doğru olabilir
Semavî kimliği belli olan Kur’an sofrasında serilen ve akla hitabeden tevafuklar, söz konusu misalden çok daha açıktır Ve buraya davet edilen hikmet misafirlerini, birer ilâhî işaret olarak kabul etmek gerekir
Yine, bir ifadenin içerisinde yer alan kelimelerin diziliş şekilleri ve harfleri, o ifadenin anlamına ne kadar yakın olsa, ne kadar münasebet ipçikleriyle bir örgü kurabilse, o ifadenin ulvileşmesine o ölçüde katkı sağlar Bu husus, Belağat ilminin önemli bir kaidesidir(32) İşte, Kur'an'ın kelime ve harflerinde değişik şekilde görünen tevafuklar, doğru olarak gösterilebildiği ölçüde, birer belağat ve birer edebî sanatı ifade ettikleri gibi, aynı zamanda gaybî haberler veren birer işaret lambaları görevini görürler(33)
Kur'an-ı Kerim'in pek çok açıdan mucizevî yönleri olduğu gibi, kelimelerinde, cümlelerinde ve nazmında da birçok harikalar vardır Madem ki, Kur'an'ın ayet ve kelimelerinin gösterdiği hakikatlerde mucize izleri vardır, elbette o ayet ve kelimeleri teşkil eden harflerinde de onun mucizevî işaretleri olacaktır
Bazı Tevafuk Tabloları ve Kelimelerin Aritmetik Değerleri

Allah'ın, sonsuz ilmiyle her şeyi nasıl kuşattığını ve her şeyi nasıl bir, bir saydığını gösteren tevafuk tablolarının ve kelimelerin aritmetik değerlerinin, Kur'an nezdindeki değerini anlamak için Kur'an'ın kendisine bakmak yeterlidir
Konu İle İlgili Bazı Misâller: 1 “Allahumme Malike’l-mülk” (Ali İmran, 3/26) İfadesi: a Bu ayette söz konusu olan “Allah” ve “Malik” isimlerinin buraya kadar ki tekrar sayısı: 319’dur(34)
b Bu ifadenin ebced değeri de 319’dur
c Bu ifadenin yer aldığı ayet, Kur’an’ın 319 ayetidir
Bu ayet-i celile, tevafuk lisanıyla diyor ki: Mülkün maliki olan Allah, Kur’an’ın da sahibidir Bütün mülkünü tek tek sayıp bildiği gibi, Kur’an’ın her tarafını da tek tek sayıp biliyor Bu ise, Kur’an’ın O’ndan geldiğini gösterir
2 Allah’ın “ Şehid” ismi: a Her şeyi görüp bilen anlamındaki Allah’ın bu isminin matematik değeri 319’dur
b Bu ismin, merfu (ötreli) şekliyle 9 tekrarını yaptığı ve Kur’an’ın genelinde en son geçtiği Buruc Suresinin 9 ayeti, Kur’an’ın sondan 319 ayetidir
Bu tevafuk şöyle diyor: İyi bilesiniz ki, Şehid kelimesini böyle harika bir tarzda yerine koyan Allah, her şeye şahittir
3 “Hum bâliğûh”: a “Biz, ulaşacakları bir müddete kadar onlardan azabı kaldırınca, hemen sözlerinden dönüverdiler” (Araf, 7/135) ayetinde yer alan ve “onların ulaşacakları” anlamına gelen “hum bâliğûh” cümlesinin ebced değeri, 1089’dur
b Bütün Kur’an’da yalnız bir defa kullanılan bu cümlenin geçtiği ayet, Kur’an’ın 1089 ayetidir
Sanki bu tevafuk diyor ki: İyi bilinsin ki, siz Kur’an’ı okurken, nasıl bu ayete ulaştınız, onlar da aynen söz verdiğimiz sürelerine ulaştılar; sonra cezaya çarpıldılar Demek, zulüm söz konusu değildir
4 “Gaybı bilen Allah”: a “Onlar bilmiyorlar mı ki, Allah onların gizli tuttuklarını da, fısıltılarını da bilir Ve şüphesiz Allah, gaybları (gizlilikleri) çok iyi bilendir” mealindeki ayetin son cümlesinin asıl metni “ve ennellahe allamu’l-ğuyûb”dur Bu cümlenin matematik değeri, 1313’tür
b Bu cümlenin bulunduğu ayet (Tevbe, 9/78), Kur’an’ın 1313 ayetidir
c Cümlenin ebced değeri ile ayetin genel sırası, 13 sayısını gösterdiği gibi, ayetin suredeki numarası da 78 olup 6x13’tür
d Ayet numarasının gösterdiği 78 rakamı, hem “aded”, hem de “Hakim” kelimesinin matematik değeridir Bu ise, burada hikmetli bir sayısal tablonun gösterildiğine işarettir
Bu tevafuk, ayette yer alan “ve ennellahe allamu’l-ğuyûb” cümlesinin dediği gibi, Allah’ın bütün sırları /gizlilikleri bilen, sonsuz bir ilim sahibi olduğunu, Kur’an’ın ise, bu sonsuz ilim sahibinin kitabı olduğunu göstermektedir
Risaleti Tasdik Eden Bazı Tevafuklar

1 “İnneke le mine'l-mürselîn” :
Bilindiği gibi, Hz Muhammed (asm) 611 tarihinde peygamber olarak gönderilmiştir Bunu ilan eden: "Şüphesiz Sen gönderilmiş peygamberlerdensin" mealindeki ayet, Kur'an'da iki yerde zikredilmiştir (Bakara,2/252; Yasin, 36/3)
Ayetin asıl metni:“İnneke le mine'l-mürselîn” cümlenin harf sayısı (okunmayan vasıl hemzesi hariç) 13’tür 13 harften meydana gelen bu cümlenin ebced değeri ise, 13'ün 47 katı olan 611’dir Ayetin matematik değeri, anlamını teyid etmekte ve O'nun –miladî olarak- peygamber olduğu tarihi vermektedir
Şayet okunmayan vasıl elifi de sayılsa, bu cümlenin ebced değeri, 612 olup 36x17’dir Manidâr bir tevafuktur ki bütün Kur’an’da, Hz Peygamber (asm)’e hitap eden "Şüphesiz Sen gönderilmiş peygamberlerdensin" mealindeki ayet, yalnız söz konusu iki yerde geçmiştir “gönderilmiş peygamberler” tabiri, bu iki ayet arasında, ebced değerlerine uygun olarak 17 defa tekrarlanmıştır



2 “ABESE” Kelimesi:
Abese suresinin ilk iki ayetinin mealleri şöyledir: "A'mânın kendisine gelmesinden ötürü yüzünü ekşitti ve arkasını döndü"
İşte bu üslupta bir harikalık vardır Çünkü cümlede kullanılan "Abese" fiili malum olmasına rağmen faili zikr edilmemiştir Bu üslup alışageldiğimiz ifade tarzlarının dışındadır
Ancak Kur'an-ı Hakim burada mucize bir belgeyi göstermiştir Şöyle ki; açıktan zikredilmeyen cümlenin faili, bizzat "Abese/Yüzünü ekşitti" fiilinin ebced değerinin içerisindedir Evet bu kelimenin ebced değeri 132 olup "Muhammed" isminin karşılığıdır Yine kendisinden yüz çevrilmiş kişinin de ismi verilmemiş ancak, onu da, "el-A'ma" kelimesinin ebced değerinde şifrelemiştir Evet bu kelimenin ebced değeri 143 tür Söz konusu kimsenin ismi "Abdullah"ın ebced değeri de 143 tür
Bu bağlamda görülen bu tevafukları kör tesadüf rüzgârlarına havale etmek doğru değildir


3 "Eğer seni vefat ettirirsek”:
Kur'an'da Hz Peygamber (asm)'e hitaben "Eğer seni vefat ettirirsek" cümlesi üç defa zikredilmiştir Bunlardan ilki Yunus suresinin 46 ayetinde geçmiştir
Ayetin meali "Eğer onları tehdit ettiğimiz (azabın) bir kısmını sana (dünyada iken) gösterirsek (ne a'lâ); yok (onu göstermeden) eğer seni vefat ettirirsek nihayet onların dönüşü de bizedir (O zaman onlara neler olacağını göreceksin) Sonra Allah onların yapmakta olduklarına da şahittir"
Ayette azabın bir kısmının Hz Peygamber (asm)'e gösterilebileceği hususu vurgulanmıştır
Mekke'de inen bu surede belirtilen azabın bir kısmı Bedir savaşında gerçekleşmiş ve Hz Peygamber (asm)'e gösterilmiştir
Ayette ifade edilen Hz Peygamber (asm)'in vefat haberi de çok harika bir tarzda ihbar-ı gaybi nevinden söz konusu yapılmıştır Şöyle ki: "Eğer seni vefat ettirirsek" cümlesi, Kur’an’da üç defa geçmektedir Bu cümle açıkça, Hz Peygamber (asm)’in vefatından söz etmektedir Geçtiği üç sure ve ayet numaraları da, Hz Peygamber (asm)'in ömrü olan, 63'ü gösteriyor Ayet ve Sure numaraları şöyledir: Yunus 10 /46, Ra'd 13/40 ve Ğafir 40/77 Buna göre, ayet numaralarının toplamı: 163’tür Sure numaralarının toplamı ise, 63’ tür
"Eğer seni vefat ettirirsek" cümlesinin harf sayısı, 9’dur 63 sayısı ise, 9'un 7 katıdır
Vefatı haber veren bu cümlenin -harfleriyle beraber- ebced değeri, 632’dir Bu da Hz Peygamber (asm)'in, miladi vefat tarihidir İşte tevafuk penceresinden gaybî haberlerin aşikar bir görüntüsü!



Kaynaklar:
28 İbn Arabî'nin, harflerin esrarı ile ilgili görüşleri için bk İbn Arabî, I/51-91
29 bk ed-Dâvûdî, Şemsuddin Muhammed b Ali, Tabakâtu'l-Müfessirin, I/306
30 bk Nursi, Müdâfaalar, 128
31 bk age, agy
32 bk Nursi, Muhakemat,s93
33 Krş Nursi, Zülfikar,(Osmanlıca) s548-549,
34 Bu ayete kadar Allah ismi, 306, aynı kök harflerinden gelen İlâh kelimesi, 11, Malik kelimesi bir defa geçmiştir Buna göre burada “Allahumme” kelimesi 319 sıradadır