Şu Destanı

Şu Destanı



Şu Destanı, Türklerin en eski destanlarından biridir Destanın kahramanı olan Şu, bilginlerin tahminlerine göre MÖ dördüncü yüzyılda yaşamış bir Türk kağanıdır Şu Destanı'nın konusu, Makedonyalı İskender'in Asya içlerine doğru ilerlerken Türklerle yaptığı savaşlardır (?) Ama, Türkolog Zeki Velidi Togan'a göre, destanda adı geçen İskender'in Makedonyalı İskender ile bir ilgisi yoktur ve Şu Destanı'nın konusu Makedonyalı İskender'in istilası değil daha önceki yüzyıllarda oluşmuş bir Aryani istilasıdır

Destanda Türk boylarının oluşumu ve Türklerin kent yaşamına geçmeğe başlamaları da anlatılmaktadır Ayrıca, ulusunu bir istiladan korumak için çaba gösteren bir kağanın kaygılarının ince bir biçimde işlenmesi, destana ayrı bir özellik katmaktadır Şu Destanı, kendisinden sonra oluşacak Türk destanlarının ana çizgilerini ve süslemelerini belirlemiştir

Şu Destanı, kimi bilginlere göre Saka Türklerinin destanıdır Şu destanında müzik ve ezgi önemli bir rol oynar; ama bu müzik insan sesine değil, sazların sesine dayanır Destanın kahramanı genç kağan Şu, Türk destanlarının yerinde durmayan hareketli ve atak yiğitlerinden daha değişik bir yapıdadır kağan Şu, beden ve ruh yapısı ile daha çok, Osmanlı hakanı 3 Selim'i andırır Şu kağan, 3 Selim gibi içli, sanatçı, düşünceli ve mantıklı bir kimsedir Sarayının kapısında günde 365 nöbet çalınır

Şu Destanı'nın özeti aşağıda yer almaktadır:

Şu Kalesi'ni, Balasagun yakınlarında genç kağan Şu yaptırmıştı kağan Şu'nun sarayı ise Balasagun'da idi Kalede ve Balasagun'da çok güçlü bir ordu bulunuyordu Balasagun kenti çok zengindi Şu Kağan'ın sarayının önünde ordu beğleri için her gün 365 nöbet vurulurdu Bu sırada, Zülkarneyn (İskender) doğu seferine çıkmış, Ön Asya'dan İran içlerine kadar önüne çıkan tüm orduları yenmiş, ülkeleri işgal etmişti Zülkarneyn, Semerkand'a değin ilerlemiş, Türk illerine yaklaşmıştı Şu Kağan'ın gözcüleri, Zülkarneyn'in Balasagun'a ve Şu Kalesi'ne yaklaştığını bildirdiler Gözcüler, Şu Kağan'a şöyle dediler:

''Zülkarneyn denilen, gün batısından kopup gelen bir kral ordusuyla bize yaklaşmaktadır Önüne çıkan orduları dize getirmiş, yerle bir etmiştir Bize ne buyurursun? Onunla savaşalım mı?''

Genç kağan Şu, habercilerin sözlerini dinlemez gibi göründü Çünkü daha önceden, en güvendiği yiğitlerden kırk kişiyi seçmiş, Hucend Irmağı kıyılarına gözcülük etsinler diye göndermişti Yiğitler, kimseye görünmeden gizlice giderek Hucend kıyılarına yerleştikleri için, ordu habercileri durumu bilmiyorlardı Getirdikleri kötü haberden Şu Kağan'ın kaygılanmamasına, kılını bile kıpırdatmamasına şaşırdılar Şu kağan gönlü ise rahattı

Şu Kağan'ın gümüşten bir havuzu vardı Havuzu, işten anlayan ustalara yaptırmıştı Havuz, istenildiğinde taşınabiliyordu Şu kağan, savaşa bile gitse gümüş havuzunu yanına alırdı Konakladığı yerlerde içine su doldurtur, su dolu bu gümüş havuza kazlar, ördekler salar, onlara bakardı Kazların, ördeklerin gümüş havuzda yüzüşlerini seyretmek kendisini dinlendirir, dinlenirken de ulusunun geleceği ile, sefer ve savaşlar ile ilgili tasarılar hazırlardı Şu kağan, haberciler geldikleri sırada yine gümüş havuzda yüzen kazları, ördekleri seyrederek dinleniyordu Habercilerin:

''Ne buyruk verirsin kağanım? Zülkarneyn ile savaşa tutuşalım mı?''

Diye sorup buyruk beklemeleri üzerine onlara havuzu ve havuzda yüzen kazlar ile ördekleri göstererek şöyle dedi:

''Bakın Görüyor musunuz Kazlarla ördekler suda ne güzel yüzüyor, nasıl dalıp dalıp çıkıyorlar?''

Haberciler, kağanlarının bu biçimde konuşmasını garip karşıladılar Ona kuşku ile baktılar ''Herhalde kağanımızın hiç bir hazırlığı yok Onun için ne yapacağını bilemiyor'' diye düşündüler