Sıralı cümleler

3 Sıralı Cümleler

Bağımsız cümlelerin, aralarındaki anlam ilgisinden dolayı virgülle veya noktalı virgülle birbiri ardına sıralanmasıyla oluşan cümleler topluluğudur

En az iki cümleden oluşur


“Yağız atlar kişnedi, / meşin kırbaç şakladı, /

Bir dakika araba yerinde durakladı

Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar, /

Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar”

“Gök sarı, / toprak sarı, / çıplak ağaçlar sarı

Arkada zincirlenen yüksek Toros dağları,”

“Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu, /

Gökler bulutlanıyor, / rüzgar serinliyordu”

Sarı çiçeğin saçları yolunmuş, kana bulanmıştı

Bu, asırlardan beri böyle olagelmişti, asırlarca da böyle sürüp gidecekti


* Sıralı cümlelerin bütün öğeleri ayrı olabildiği gibi bazıları ortak da olabilir

Otobüs her zamanki gibi yine geç geldi; / biz de derse geç kaldık

Mart kapıdan baktırır; kazma kürek yaktırır Özne ortak

Mallarımızı önce çaldılar, sonra geri bize sattılar Özne ve nesne ortak

Merdivenleri kardeşin yıkasın, sen de sil Nesne ortak

İnatçı adama dil döküyor, sürekli yalvarıyordu Özne ve dolaylı tüml


Sıralı cümleler ikiye ayrılır:


1 Bağımlı sıralı cümle: Öğe ortaklığı olan cümledir Farklı yüklemlerin özne, nesne, tümleç gibi ortak öğeleri vardır


(Ben) Dün akşama kadar çalıştım, çok yoruldum (Özne ortak)

Her zaman planlı çalışır, başarılı olurdu ( ZT ortak öge)


2 Bağımsız sıralı cümle: Öğe ortaklığı olmayan sıralı cümledir Cümleler arasında anlam ilgisi olduğu hâlde hiçbir öğesi ortak olmayan cümlelerdir


Biri yer, biri bakar

Horoz ölür ,gözü çöplükte kalır

Sakla samanı gelir zamanı

Besle kargayı, oysun gözünü

Laf çok, icraat yok

Sınıf temiz, öğrenciler temiz, gökyüzü temizdi