{Cümlenin Öğeleri} |
06-21-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
{Cümlenin Öğeleri}CÜMLENİN ÖĞELERİ Öğe:Cümleyi oluşturan bölümlerin her birine öğe denir Anlamlı ve doğru cümleler kurmaya yarayan bölümleridir Bugün / alış veriş yapmak için / çarşıya / çıkacağım ]Anlam bozulmayacak şekilde birbirlerinden ayrılabilirler çıkacağım çarşıya / çıkacağım alış veriş yapmak için / çarşıya / çıkacağım Bugün / alış veriş yapmak için / çarşıya / çıkacağım ]Her öğe görev ve anlam yönünden bir tek öğeye eşlik eder; onu tamamlar Bu öğe de yüklemdir *Birinci derecede önem taşıyan öğe yüklemdir çarşıya / çıkacağım alış veriş yapmak için / çıkacağım bugün / çıkacağım Bugün alış veriş yapmak için çarşıya çıkacağım zaman amaç yer yapılacak bakımından bakımından bakımından iş *İkinci derecede önemli öğe öznedir Sadece yüklemden oluşan cümlelerde bile öznenin varlığı, yüklemin taşıdığı şahıs ekinden anlaşılır Beğendi-k “-k” eki “biz”i karşılıyor *Sonra tümleçler gelir ki bunlar zarf tümleci, dolaylı tümleç, edat tümleci ve nesnedir Hiçbir zaman kader bizi senden ayırmasın Zarf tüml Özne nesne dlı tüml yüklem ]Bazı cümlelerde bazı öğeler hiç bulunmaz *Yüklemi geçişsiz fiilden oluşan cümleler nesne almazlar Tarlanın sınırına gelince dinlenmek üzere oturduk *İsim cümlelerinde tümleçler pek sık görülmez Ben / de / bir varisin olmakla / bugün / mağrurum Edat tüml Zarf tüml ]Öğelerin tamamı kelime veya kelime grubu hâlinde olabilir Yağız atlar / kişnedi, meşin kırbaç / şakladı Bir dakika / araba / yerinde / durakları Giden geminin arkasından / bakakaldı ]Yüklem genellikle en sondadır Diğer öğelerin yerleri anlama, anlatıma göre değişebilir Genellikle vurgulanmak istenen unsur yüklemin önündedir “Bu şehrin çilesini ben çekerim yıllardır, Hasretini ben duyarım” ]Cümle vurgusu yüklem üzerindedir Vurgu, gerektiğinde özellikle belirtilmek istenen öğe üzerine çekilebilir, ya da o öğe yükleme yaklaştırılır Ben Ankara’ya yerleştim Ben Ankara’ya yerleştim Ankara’ya en geç ben yerleştim ]Asıl yargının bulunduğu cümleler gibi, ona bağlı olan yan cümleler de öğelerden oluşur Öğelerden oluşan bir cümle başka bir cümlenin öğesi de olabilir Vatan için ölenler yüreğimizde yaşarlar (amaç) ]Öğeler bulunurken, *Önce yüklem, sonra özne ve sonra tümleçler aranır *Sorular yükleme sorulup alınan cevaplar yüklemle birlikte tekrar edilmelidir *Öğeler bulunurken tamlamalar ve diğer kelime grupları bölünmez *Bağlaçlar öğe sayılmamalıdır Bugün alış veriş yapmak için çarşıya çıkacağım Kelime kelime grubu kelime kelime Semt belediyesine bağlı bir sağlık ocağında dolaylı tüml fazla iş özne olmaz yüklem Basit muayenelerin ve müdahalelerin dışında, zarf tüml ya bağlaç hastahaneye dolaylı tüml hasta belirtisiz nesne sevk ederler, yüklem ya bağlaç ölüler için edat tüml defin ruhsatnamesi belirtisiz nesne verirler yüklem Masasında dolaylı tüml bir de bağlaç bunların koçanları özne olurdu yüklem O koçanlardan kopardığım sayfaların arka yüzüne dolaylı t resimler belirtisiz n yapar, yüklem otomobil modelleri belirtisiz n çizer yük ya da bağ ilerde keşfetmeyi umduğum makineler bsiz n uydurur, yük bir de bağ tanıdığım artistlerin, ünlülerin listesini bli n çıkarırdım yük Az sonra zarf t annem özne gelir, yük koçandan , dol t temiz bir sayfa bli n koparır, yük ön yüzünü bli n doldurur, yük gelenin işini bli n görür, yük defin ruhsatnamesinde yukarıya dol t ölenin adını bli n yazar, yük en altta dol T da bağl hep zarf t kendi kaşesi ve imzası özne olurdu yüklem Benim gözümde anneme ölüm karşısında üstünlük sağlayan bir şeydi yüklem bu özne Ölümü belirtili nesne başka adreslere dolaylı tümleç gönderirdi Yüklem |
|