Tarık Ziya Ekinci ( 1925)

1925 yılında Diyarbakır’ın Lice ilçesinde doğdu Türkçe’yi diğer arkadaşları gibi, ilçenin tek ilkokulunda öğrendi Ortaokulu ve liseyi Diyarbakır’da okudu 1949’da İstanbul Tıp Fakültesi’nden mezun oldu Mecburi hizmetini Siverek, Diyarbakır ve Lice’de tamamladı İhtisas için bir süre Paris’te kaldı 1957’de iç hastalıklarda uzman hekim olarak Diyarbakır’a yerleşti


3 dönem Diyarbakır-Mardin-Siirt illeri Tabip Odası Başkanlığı yaptı 1958-80 yılları arasında TTB Merkez Konseyi Kongrelerinde bölge hekimlerini temsil etti ve hekim haklarına ilişkin önerilerde bulundu Bir dönem TTB Merkez Konseyi Yüksek Disiplin Kurulu Üyeliği yaptı


Diyarbakır’da aylık bilimsel tıbbi toplantılar, ilk defa onun tarafından düzenlendi Diyarbakır, Mardin, Siirt illeri Tabip Odası adına Neşter isimli üç aylık bir dergi çıkardı Aylık toplantılarda sunduğu bilimsel tebliğler, Neşter Dergisi’nde yayınlandı


1948’de tıp öğrencilerine hitap eden Farmakoloji ve Tedavi Notları kitabı çıktı Tıbbi yazıları Neşter ve Dirim dergilerinde yayınlandı Paramedikal yazıları ile TTB Kongreleri’ndeki konuşmaları ve meslek sorunlarına ilişkin önerileri konseyin yayın organı Toplum ve Hekim Dergisi’nde yayınlandı


Ekinci, mesleki etkinlikler yanında politik yaşamda da aktif biçimde yer aldı Demokrasi ve insan haklarına öncelik veren politik çalışmalarını 1957-60 arasında CHP’de ve 1960 darbesinden sonra da TİP’te sürdürdü Yön Dergisi’nin Sosyalist manifestosunu imzaladı Doğan Avcıoğlu ve arkadaşlarıyla birlikte SOSYALİST KÜLTÜR DERNEĞİ’nin kurucuları arasında yer aldı Derneğin Diyarbakır şubesinin başkanlığını üstlendi Düzenlediği haftalık eğitim toplantıları, işçi ve aydınlar tarafından ilgiyle izleniyordu


1965’te TİP’ten Diyarbakır Milletvekili seçildi TİP Merkez Yürütme Kurulu Üyeliği, Parti Genel Sekreterliği, TBMM TİP Grup Sözcülüğü ve Grup Başkan Vekilliği yaptı Meclis çalışmalarında demokrasi ve insan haklarıyla Kürtlerin kimlik ve kültür haklarını savunmaya öncelik verdi


1967’de TİP üyelerinin başlattığı ve 1 yıl boyunca devam eden Doğu Mitingleri’nin tümüne katılarak yol gösterici konuşmalar yaptı


1970’de sol gençliğin örgütlenmesine öncülük etti Diyarbakır DDKO’nun kuruluşunda aktif rol aldı Silvan, Ergani, Kozluk ve Batman DDKO’larının kurulmasına da öncülük etti


12 Mart’ta Diyarbakır Sıkıyönetim Cezaevi’nde Kürtçülük propagandası yaptığı iddiasıyla TCK’nin 142/1maddesinden üç yıla mahkum oldu ve iki yıl tutuklu kaldı 12 Eylül döneminde 5 kez tutuklandı 1982’de kısa bir süre özgür kalınca yurtdışına çıktı 1989’a kadar Paris’te hekimlik yaparak yaşamını sürdürdü 30 Haziran 1989’da Türkiye’ye döndü, eski mahkumiyetinden kalan kısa süreli cezasını çektikten sonra İstanbul’a yerleşti


Parlamento konuşmalarından oluşan Doğu Dramı adlı ilk siyasal muhtevalı kitabı 1966’da, Devlet ve Ben adlı ikinci kitabı 1995’te yayımlandı


1994’te kardeşi Av Yusuf Ekinci cinayetini konu alan Faili Meçhul Bir Cinayet adlı üçüncü kitabı 1995’te çıktı Vatandaşlık Açısından Kürt Sorunu ve Bir Çözüm Önerisi adlı dördüncü kitabı 1997’de yayımlandı Demokrasi, Çokkültürlülük ve Bir Yargısal Serüven adlı beşinci kitabı 1999’da, Avrupa Birliği’nde Azınlıkların Korunması Sorunu Türkiye ve Kürtler adlı altıncı kitabı 2001’de yayımlandı 2004 yılı Mayıs ayında Sol Siyaset Sorunları Türkiye İşçi Partisi ve Kürt Aydınlanması adlı yedinci kitabı ile Millet Milliyetçilik, Devlet ve Anayasa Sorunları adlı sekizinci kitabı yayımlandı Aynı yılın Ekim ayında ise Türkiye’de Demokrasi ve İnsan Hakları Sorunları başlıklı dokuzuncu kitabı ile Türkiye’nin Kürt Siyasetine Eleştirel Yaklaşımlar başlıklı onuncu kitabı yayımlandı Peri Yayınları’nın çıkardığı Türkiye’nin Çağdaşlaşması ve Kürtler başlıklı on birinci kitabı da 2006 yılı Kasım ayında yayımlandı “Bir Kürt Aydını’nın Lice’den Paris’e Uzanan Yaşam Serüveni” başlıklı İki ciltten oluşan otobiyografik anı-kitabı yayına hazırlanmaktadır


Ekinci’nin ayrıca sosyalist ve demokrat çevrelerin çıkardıkları çeşitli dergi ve gazetelerde pek çok makalesi yayımlanmıştır


HAKKINDA YAZILANLAR


Tarık Ziya Ekinci

Hasip Kaplan Özgür Gündem 18 Şubat 2005


Strasbourg'tan gelen telefon, Tarık Ziya Ekinci'nin doğum gününü soruyordu Örfi İdareleri, sıkıyönetimleri, zindanları, sürgünleri yaşamış, Doktor, siyasetçi (TİP milletvekili), sosyalist Kürt aydını ve üstelik yazar kimliği olan birinin doğum günü tarihini bir avukatın bulması kolaydı Savcı iddianamelerinde 18021925 Diyarbakır Lice yazıyordu Yani 80'nci yaş günüydü, isyan günlerinde doğmuştu


Solun, sosyal demokratların, sosyalistlerin böylesine dağınık olduğu, kuşaklar arası uçurumların açıldığı, geçmişin çabuk unutulduğu, vefanın, kadir şinaslığın, arkadaşlığın, dostluğun, Metropol yaşamlarda erezyona uğradığı bu günlerde; bir araya gelmeye şiddetle ihtiyacımız var Nostaljik dahi olsa, geçmiş dönem mücadele yıllarının kuşaktan kuşağa aktarılması,belgeselleştirilmesi, hafızalara kazınması geleceği belirlemede bizlere ışık tutacaktır


Tarık Ziya Ekinci'yi telefonla arayıp, hazırlıksız yakalıyorum 18 Şubat 2005'in 80 yaş günü olduğunu kendisi ile birlikte kutlamak üzere bir "buluşma-toplantı-yemek"te dostlarını, sevenlerini, mücadele arkadaşlarını bir araya getirmeyi düşündüğümüzü söylüyorum İlk tepkisi "biz Kürtler yaş günü kutlamayı bilmeyiz ki" oluyor Olsun diyorum, 80 yaşında ilk yaş günü kutlamanı bu vesile ile yapmış oluruz diyorum Onayını almak kolay olmadı, sonra Taxim Hill Hotel'de 18 Şubat 2005 saat 1500 için rezervasyonu yaptık Süre kısa ve organizasyonu hızla yapmak gerekiyordu, Lice Vakfı, Diyarbakır yerel dernekleri temsilcileri, TİP'ten mücadele arkadaşları, aydınlar, dostları yoldaşları, ailesi bizi yalnız bırakmadı Bir arkadaş davetiye broşür hazırladı, birisi Barkavizyon-DİA çalışmasını, diğerleri dostlara ulaştı ve gelişen iletişimin, olanaklarını devreye koyup, cep telefonu, E-Mail, faks, postaya yüklendik


Prof Dr Server Tanilli, Fevzi Karadeniz Strasbourg'tan bizleri arayıp vesile oldular, biz İstanbul'da çalışmalara başladık Dr Naci Kutlay'ı, Av Canip Yıldırım'ı milletvekili Yusuf Ziya Bahadınlı'yı, Dr Nihat Sargın'ı, Av M Ali Arslan'ı, Atilla Aşut'u, Prof Dr Gencay Gürsoy'u, arkadaşlarını arıyorum Bu çalışma bizi "Diyarbakır Talebe Cemiyeti Yurduna" öğrencilik yıllarına götürdü, arkadaşlarına ulaştık, ilk buluşmalar, görüşmeler siyasi filizlenme yıllarına gittik 49'lulardan yaşamını yitirenleri, Lice belediye başkanı Nazmi Balkaş'ı, dava arkadaşlarını, rahmetle andık, sağ olanlara ulaştık 1963'te başlayan TİP üyeliği, Parti Genel Sekreterliği,1965-1969 Diyarbakır TİP milletvekilliği günlerine döndük Milletvekili arkadaşları, parti genel başkanları, Doğu mitinglerinin mimarları, parti arkadaşlarına,12 mart döneminde iki yıl kaldığı Diyarbakır Sıkıyönetim cezaevi ile Tabipler Odası günlerine, 1982'de Paris sürgün yıllarına, Kürt aydınlanması çalışmalarına, yazarlığına kadar, yaşanan 80 yılın Cumhuriyetin, sol siyasetin ve Kürtlerin yakın tarihinin canlı tanıklıklarına zenginliklerine bizi götürdü


Yakın tarihimizin bu zenginliklerini, bizzat yaşayanların konuşmaları ileÊ belgelendirmek, tarihe bir not düşmek gerekiyordu Umarım bu buluşmalar giderek zenginleşerek akar ve sol nehirde mecrasını bulur Çünkü eşitlik, adalet ve özgürlük taleplerimizi haykıracak güçlü sesleri özledik


Tarık Ziya Ekinci "Doğu Dramı", "Devlet ve Ben", "faili meçhul cinayetler", "vatandaşlık açısından Kürt sorunu ve bir çözüm önerisi", "Demokrasi ve çok kültürlülük" "sol siyasetin sorunları" kitapları ile bir dönemi belgelere taşıdı Sivil toplum çalışmalarında, panellerde konferanslarda bitmek tükenmek bilmez enerjisi ile genç kuşağa disiplinli çalışmanın, üretmenin, duyarlılığın güzel örneklerini verdi


Halkımız bağrından çıkmış aydınlarını, hala sürgünde yaşam sürenleri unutmuyor Birlikte işkencelerden geçtik, koğuşlarda yattık, sıkıyönetimlerde yargılandık, meydanlara çıktık, şiir olduk, türkü olduk Örfi idarelerin, idam sehpalarının, olağanüstü yargılamaların dosyaları bizlerle dolu Emekçi halkın haklı mücadelesinde herkesin kendince kadarınca tuzu biberi vardır Ne demişti Ape Musa: "mücadeleyi eksi bilmem kaçlardan sıfıra getirene kadar kolay olmadı"