Binek Otomobili Kiralamaları ve Muhasebeleştirilmesi

BİNEK OTOMOBİLİ KİRALAMALARINA İLİŞKİN UYGULAMA VE MUHASEBESİ

I- GENEL AÇIKLAMA


Bu makalede, işletmelerin binek otomobil kira ödemelerinin muhasebeleştirilmesi işlemlerini örneklerle açıklamaya çalışacağız

II- VERGİ MÜKELLEFİ OLANLARDAN YAPILAN KİRALAMALAR

Ticari bir işletmenin aktifine kayıtlı bulunan veya gerçek usulde vergilendirilen bir mükellefin, mükellefiyet konusu faaliyeti ile ilgili binek otomobilinin kiralanması işlemleri, KDV Kanunu’nun 1/1 ve 4 maddeleri gereğince hizmet ifası kapsamında KDV’ye tabidir Kira bedeli, kiralayan açısından kira geliri, kiracı açısından da tamamı gider olarak dikkate alınır Ödenen kiraya ait KDV’nin tamamı da indirim konusu yapılacaktır

Örnek: (A) AŞ’nin aktifinde kayıtlı binek otomobil (B) AŞ’ye aylığı 500 YTL + KDV üzerinden kiraya verilmiştir Bu durumda;
(A) AŞ’nin yapması gereken kayıtlar şöyle olacaktır:

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
100 KASA

590

391 HESAPLANAN KDV

90

649 DİĞ OLAĞ GEL VE KÂRLAR

500

(B) AŞ’den tahsil edilen … ayı binek oto kirası

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

(B) AŞ’nin yapması gereken kayıtlar ise aşağıdadır

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
191 İNDİRİLECEK KDV

90

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

500

100 KASA

590

(A) AŞ’ye ödenen … ayı binek oto kirası

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

III- VERGİ MÜKELLEFİ OLMAYANLARDAN YAPILAN KİRALAMALAR

Ayrıntılarını daha önceki yazımızda da (1) açıkladığımız gibi, KDV mükellefiyeti bulunmayan şahıslardan yapılan binek otomobil kiralama işlemleri KDV Kanunu’nun 1/3-f maddesine göre KDV’ye tabi bulunmaktadır
30 Seri Nolu KDV Genel Tebliği’ne (2) göre, kiralamaya ait KDV, kiracı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir Sorumlu sıfatıyla ödenen bu vergi, kiracı tarafından aynı dönemde indirim konusu yapılabilecektir
Diğer yandan, ödenen kira bedeli üzerinden kiracı tarafından yüzde 22 oranında gelir vergisi stopajı yapılacaktır
Kira tutarının brüt veya net olarak belirlenmesi halinde, sorumlu sıfatıyla beyan edilecek KDV ile gelir vergisi stopajının hesaplanması farklılık göstermektedir
Kiranın net tutar olarak belirlenmesi halinde, net kira tutarı 0,78’e bölünerek brüt kira tutarına ulaşılacak, sorumlu sıfatıyla beyan edilecek KDV ve gelir vergisi tutarı bulunan brüt kira tutarı üzerinden hesaplanacaktır

A- KİRA TUTARININ BRÜT OLARAK BELİRLENMESİ

Örnek: (A) işletmesi, özel bir şahısın binek otomobilini aylık brüt 500 YTL’ye kiralamış olsun
(A) işletmesi aylık kira ödemesi üzerinden genel oranda (500 x % 18) = 90 YTL KDV hesaplayarak sorumlu sıfatıyla beyan edecek Sorumlu sıfatıyla beyan ettiği KDV’yi aynı dönemde indirim konusu yapacaktır (A) işletmesi kira tutarı üzerinden ayrıca % 22 oranında (500 x % 22) = 110 YTL gelir vergisi stopajı yapacak ve net kira tutarı olan 390 YTL’yi araç sahibine ödeyecektir
Buna göre;

(A) İşletmesinin yapması gereken kayıtlar şöyle olacaktır:

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
191 İNDİRİLECEK KDV

90

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

500

100 KASA

390

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

200

360 03 Kira stopajı
110
36010 Sorumlu Sıf Öd KDV
90
(A)’ya ödenen … ayı binek oto kirası

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

B- KİRA TUTARININ NET OLARAK BELİRLENMESİ

(B) işletmesi, özel bir şahısın binek otomobilini aylık net 400 YTL’ye kiralamış olsun
(B) işletmesi önce aylık net kira tutarını 0,78’e bölerek, brüt kira tutarını hesaplayacaktır Buna göre, aylık brüt kira tutarı (400/0,78) = 512,82 YTL olacaktır Bu tutar üzerinden genel oranda (512,82 x % 18) = 92,30 YTL KDV hesaplayarak sorumlu sıfatıyla beyan edecek, sorumlu sıfatıyla beyan ettiği KDV’yi aynı dönemde indirim konusu yapacaktır (B) işletmesi brüt kira tutarı üzerinden ayrıca % 22 oranında (512,82 x % 22) = 112,82 YTL gelir vergisi stopajı yapacak ve net kira tutarı olan 400 YTL’yi araç sahibine ödeyecektir

Buna göre;
(B) İşletmesinin yapması gereken kayıtlar şöyle olacaktır:

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
191 İNDİRİLECEK KDV

92,30

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

512,82

100 KASA

400,00

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

205,12

360 03 Kira stopajı
112,82
36010 Sorumlu Sıf Öd KDV
92,30
(B)’ye ödenen … ayı binek oto kirası

–––––––––––––––––/–––––––––––––––––

İlgili Kanun : Gelir Vergisi Kanunu
İlgili Madde : GVK Md94,40 VUK Md232
İlgili Birim : Gelir ve Kurumlar Vergileri Müdürlüğü
Özelge Tarihi : 25072007
Özelge Sayısı : 176200-ÖZ/531-6357

Özelge Konusu :
Şirketin, vergi mükellefi olmayan şahıstan araç kiralaması durumunda yapılan ödemelerin tamamı üzerinden tevkifat yapılacağı, bu araca ilişkin şirkete ait giderlerin kazancın tespitinde indirim konusu yapılabileceği ve şirket tarafından gider pusulası düzenlenmesi gerektiği hakkında

Özelge Özeti :

İlgide kayıtlı dilekçenizde; şirketinizin şahıslardan ve şirketlerden araba kiralayarak İzmir PTT Başmüdürlüğü’nün posta taşımacılık hizmetleri ve dağıtıcı servis işini yaptığını, şahıstan şöförü ile birlikte araç kiralamalarında yakıt giderlerinin şirketinize; bakım, şoför, ssk, bağ-kur, kasko vs giderlerinin kiraya verene ait olduğunu belirterek, sözkonusu kiralamalarda uygulanacak stopaj oranı ve düzenlenecek olan belgeler hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 70’inci maddesinde gayrimenkul sermaye iradının tarifi yapılmış olup, söz konusu maddede:

'' Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır:



8 (3239 sayılı Kanunun 55'inci maddesiyle değişen bent) Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri

Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticarî veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticarî veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır

(3239 sayılı Kanunun 55'inci maddesiyle değişen fıkra) Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar hakkında bu bölümdeki hükümler uygulanır '' hükmü yer almaktadır

Aynı Kanunun 94’üncü maddesinde; ''Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar''denilmiştir

Aynı maddenin 5/a bendinde ise; ''70'inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden (2006/11449 sayılı BKK ile 112007 tarihinden geçerli olmak üzere) % 20'' oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır

Öte yandan, 21062006 tarih ve 26205 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6 maddesinde kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiş olup, Gelir Vergisi Kanununun 40/5 maddesiyle kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderlerinin safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabileceği hüküm altına alınmıştır

Diğer taraftan, 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 232’inci maddesinde; ''Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancıbasit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:

1 Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;

2 Serbest meslek erbabına;

3 Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara;

4 Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;

5 Vergiden muaf esnafa

Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler

Yukarıdakiler dışında kalanların, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tesbit edilenlerden ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerden satın aldıkları emtia veya onlara yaptırdıkları iş bedelinin 50000000 lirayı (364 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği ile 112007'den itibaren 560, -YTL) geçmesi veya bedeli 50000000 liradan (364 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği ile 112007'den itibaren 560, -YTL) az olsa dahi istemeleri halinde emtiayı satanın veya işi yapanın fatura vermesi mecburidir''

234’üncü maddesinde; '' Birinci ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin:

1 (4369 sayılı Kanunun 82/1-b maddesiyle kaldırılmıştır)

2 (4369 sayılı Kanunun 82/1-b maddesiyle kaldırılmıştır)

3 Vergiden muaf esnafa;

Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir

Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur

Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir ''

Hükümleri yer almaktadır

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; şirketinizin vergi mükellefi olmayan şahıstan kiralayacağı, herhangi bir ticari işletmeye dahil olmayan taşıt için yapacağı ödemelerin tamamı üzerinden (nakden veya hesaben) ödemenin yapıldığı sırada

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94/5-a maddesine istinaden %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmekte olup, şirketiniz tarafından kiralama yoluyla edinilen araçlara ilişkin şirketinize ait olan giderlerin Gelir Vergisi Kanununun 40/5 maddesine göre kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır

Ayrıca aracı kiraya verenin vergi mükellefi olması halinde, aldığı kira bedeli için şirketiniz adına fatura düzenlenmesi,

-Aracı kiraya verenin vergi mükellefi olmaması halinde ise, şirketiniz tarafından gider pusulası düzenlenmesi gerekmektedir