Özürlülerin Emeklilik şartları Nelerdir?

Özürlülerin emeklilik şartları nelerdir?


Sosyal sigorta düzenlemeleri kapsamında;


en az %40 oranında özrü bulunduğunu belgeleyen sigortalıların bazı özel hükümlerden yararlanarak emeklilik hakkını elde edebilmeleri mümkün olmaktadır
506 sayılı Sosyal Sigortala Kanunu’nun 60 maddesi gereği; sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılardan; ilgili mevzuat uyarınca,


I derece sakatlığı olanlar (%80 ve üzeri) yaşları ne olursa olsun en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak,


II derece sakatlığı olanlar (%60/%79 arası) yaşları ne olursa olsun en az onsekiz yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak,


III derece sakatlığı olanlar (%40/%59 arası) yaşları ne olursa olsun en az yirmi yıldan beri sigortalı olmak ve en az 4400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar Sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanması dolayısıyla yaşlılık aylığına hak kazanarak yaşlılık aylığı alanlar Kurumca kontrol muayenesine tabi tutulabilir

yürürlükteki yasa da dört şekilde emekli olunabilmektedir Bunlar,


a) Normal emeklilik,
b) Erken yaşlanma nedeniyle emeklilik,
c) Malulen emeklilik,
d) Özürlülük nedeniyle erken emeklilik

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun 53ve 54maddelerinde malulen emekli olma halleri ve malulen emekli olma şartları belirtilmiştir Kanun maddelerini kısaca özetlersek;



malul sayılabilmeniz için;


a) Çalışma gücünüzü 2/3 oranında ( %67) yitirmiş olmanız ,


b) 1800 gün prim ödemiş olmanız veya en az 5 yıldan beri sigortalı olmanız ve her yıla ortalama 180 gün prim ödenmiş olması gerekiyor


Sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce malulen emekli olmasını gerektirecek bir özrü olanlar, malulen emeklilik şartlarını taşısalar dahi bu haktan yararlanamazlar Bu durumda olanlar işverenden alacakları yazı ile defterdarlığa müracaat etmeleri, defterdarlıkça sevkedilecek sağlık kurumundan en az % 40 oranında rapor almaları halinde vergi indiriminden yararlanabileceklerdir Aynı zamanda vergi indiriminden yararlananlar erken emekli de olabilmektedirler


193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 2454 sayılı Kanunla değişik 31maddesi ile getirilen Sakatlık nedeniyle vergi indiriminde yararlanmak isteyenlerin çalışma gücündeki yetersizlik oranını aşağıda belirtilen şekilde bir tasnif yapmıştır


a) en az % 40 oranında özürlü olanlar 3dereceden sakat,
b) en az % 60 oranında özürlü olanlar 2 dereceden sakat,
c) en az % 80 oranında da özürlü olanlar 1 dereceden sakat olarak kabul edilmektedir


1derece sakatlığı olanlar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı olmaları ve en az 3600 gün prim ödenmiş olması,


2dereceden sakatlığı olanlar, yaşları ne olursa olsun en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve en az 3800 gün prim ödemiş olmaları,


3 dereceden sakat onlalar da yaşları ne olursa olsun en az 20 yıldan beri sigortalı olmaları ve en az 4000 gün prim ödemiş olması şarttır

01012007 tarihi itibariyle yürürlüğe girecek olan 5510 sayılı yasanın 28maddesinde özürlülük nedeniyle erken emekli olma şartları düzenlenmiştir Bu yasa gereği, sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce malulen emekli olmasını gerektirecek derecede özürü bulunan sigortalılar malulen emeklilik şartlarına tabi tutulmayacak ve bu haktan yararlandırılmayacaktır Bu sigortalar;



a) en az % 40 en çok % 49 oranında sakatlığı bulunan sigortalılar 3dereceden özürlü olarak kabul edilecek ve bu sigortalılar en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve aynı zamanda en az 4680 gün,


b) ) en az % 50 en çok % 59 oranında sakatlığı bulunan sigortalılar 2dereceden özürlü olarak kabul edilecek ve bu sigortalıların en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve aynı zamanda en az 4320 gün,


c ) en az % 60 oranında sakatlığı bulunan sigortalılar 1dereceden özürlü olarak kabul edilecek ve bu sigortalıların en az 15 yıldan beri sigortalı olmaları ve aynı zamanda en az 3960 gün, yaşlılık,malullük primi bildirilmiş olması şarttır

Özürlülük nedeniyle erken emeklilik için son olarak şunu diyebiliriz



a) Özürlülük nedeniyle erken emekli olabilmek için öncelikle vergi indiriminde faydalanıyor olması gelmektedir


b) özürlülük nedeniyle emekli olacak sigortalılar için yaş şartı aranmayacaktır Bu sigortalılar için öngörülen prim ve hizmet yılı şartlarını yerine getirmeleri halinde emekli olabileceklerdir


c) Özürlülük nedeniyle vergi indiriminden yararlanmak isteyenler İllerde; Defterdarlık Gelir Müdürlüğü ilçelerde ikamet edenler ise mal müdürlüğüne hitaben yazılan bir dilekçe ile birlikte aşağıda belirtilen evraklarla birlikte müracaat etmesi gerekmektedir


- 3 Adet Fotoğraf (Sağlık Kurulu Raporunun aslı olanlardan 1 adet fotoğraf istenmektedir Yönetmeliğe uygun rapor örneği ekte yer almaktadır)



-Çalıştığı işyerinden alınacak hizmet erbabı olduğunu gösterir belge,


-Nüfus cüzdanı fotokopisi,


-Sağlık karnesi fotokopisi

Özürlülerin Emeklilik Şartları



Yüzde 40’dan fazla rapora sahip özürlüler erken emekli olurlar


5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun ana hükümleri 1 Ekim 2008 günü yürürlüğe girdi Bu Kanun ve bu Kanun’un ortadan kaldırdığı 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu gereğince özürlüler gerek çalışarak ve gerekse isteğe bağlı prim ödeyerek emekli olabilirler

A-Yeni Kanunla gelen özürlü emekliliği



§5510 sayılı Kanun’un 28 inci maddesi 1 Ekim 2008 gününde yürürlüğe girdi bu Kanun’un getirdiği özürlü emekliliği hükümleri, 01102008 gününden sonra ilk defa işe girecek olanlar için geçerlidir

Yeni düzenlemeye göre;


§1-Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yüzde 60 ve daha fazla oranda hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayanlara, en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır

§2-Yetkili sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

§a) Yüzde 50 ilâ yüzde 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
§b) Yüzde 40 ilâ yüzde 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,

prim bildirilmiş olanlar herhangi bir yaşa bağlı olmadan özürlü sıfatıyla erken emekli olabilecekler ama yukarıda sayılan şartlar 01012015 gününden sonra işe girenler için geçerli olup, Kanun’un ek ve geçici maddeleriyle kademe getirilmiştir Getirilen kademeye göre düzenlenmiş tablo aşağıdaki gibidir

İşe Başlama Tarihi

Çalışma Gücünde Kayıp Oranı

%60 ve daha çok olanlar
%50 – %59 arası olanlar
%40 - %49 arası olanlar
01102008 – 31122008
15 yıl, 3 bin 700 gün
16 yıl, 3 bin 700 gün
18 yıl, 4 bin 100 gün
01012009 – 31122009
15 yıl, 3 bin 800 gün
16 yıl, 3 bin 800 gün
18 yıl, 4 bin 200 gün
01012010 – 31122010
15 yıl, 3 bin 900 gün
16 yıl, 3 bin 900 gün
18 yıl, 4 bin 300 gün
01012011 – 31122011
15 yıl, 3 bin 960 gün
16 yıl, 4 bin gün
18 yıl, 4 bin 400 gün
01012012 – 31122012
15 yıl, 3 bin 960 gün
16 yıl, 4 bin 100 gün
18 yıl, 4 bin 500 gün
01012013 – 31122013
15 yıl, 3 bin 960 gün
16 yıl, 4 bin 200 gün
18 yıl, 4 bin 600 gün
01012014 – 31122014
15 yıl, 3 bin 960 gün
16 yıl, 4 bin 300 gün
18 yıl, 4 bin 680 gün
01012015’den sonra
15 yıl, 3 bin 960 gün
16 yıl, 4 bin 320 gün
18 yıl, 4 bin 680 gün


B- 01102008 gününden önce işe girmiş eski SSK’lılarda geçiş süreci


Kanun’un geçici 10 uncu maddesine göre;
§1-01102008 gününden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 53 üncü maddesine göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede (2/3 oranında) hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar

§2-01102008 gününden önce sigortalı olup sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar hakkında, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre sigorta başlangıç tarihlerine ve sakatlık oranlarına göre aşağıdaki tablodaki şartlarla emekli edilirler Bunlardan 18 yaşından önce işe girmiş olanlar varsa işe giriş tarihleri değil, 18 yaşını ikmal ettikleri tarihler dikkate alınmalıdır
§

Rapor oranı ve derecesi

Sigortalılık Başlangıcı
I Derece
(Yüzde 80 +)
II Derece
(Yüzde 60-79)
III Derece
(Yüzde 40-59)
05081991 ve daha önce
15 yıl- 3600 gün
15 yıl- 3600 gün
15 yıl- 3600 gün
06081991-05081994 arasında
15 yıl- 3600 gün
15 yıl, 8 ay-3680 gün
16 yıl, 3760 gün
06081994-05081997 arasında
15 yıl- 3600 gün
16 yıl, 4 ay-3760 gün
17 yıl, 3920 gün
06081997-05082000 arasında
15 yıl- 3600 gün
17 yıl, 3840 gün
18 yıl, 4080 gün
06082000-05082003 arasında
15 yıl- 3600 gün
17 yıl, 8 ay-3920
19 yıl, 4240 gün
05082003-30092008 arasında
15 yıl- 3600 gün
18 yıl-4000 gün
20 yıl-4400 gün

C- 01102008 gününden önce işe başlamış eski Memurlarda geçiş süreci


Kanun’un geçici 4 üncü maddesi ile;
§1-5434 sayılı Kanun gereğince kanuni tabiriyle sakat kadrosu ile başlayan memurlar ile sakat kadrosunda olmamasına rağmen memur olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla oranlı raporu olanlar 15 yıllık yani 5400 günlük süreyle emekli olmaktadırlar ve olmaya da devam edeceklerdir

2-Doğuştan özürlü olup da ellerinde rapor olmayanlar


§5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (01102008 gününden) önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az yüzde 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az yüzde 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde memur (kamu görevlisi) olanlar; en az 5400 gün (15 tam yıl) uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde emekli olabileceklerdir

3-Sonradan özürlü olanlar


§Çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
§a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,
§b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480,
gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla istekleri halinde emekli olacaklardır

D-Bağ-Kur’lu özürlüler de artık erken emekli olabiliyor


Bağ-Kur (4/B) sigortalılarından özürlü-engelli olduğu için SSK’lılar gibi erken emekli olamayanlara da artık 5510 sayılı Kanun ile ilk defa erken emeklilik hakkı getirildi Uygulamaya göre, ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce malûl (yüzde 60 ve fazlası) olduğu için malullük aylığı bağlanmayanlar, çalışma gücü kaybı yüzde 40 ila yüzde 59 arasında olanlar 1 Ekim 2008 tarihinden sonra tahsis talebinde bulunmaları durumunda aşağıdaki şartlarda 4/b sigortalılığı kapsamına konulan özürlü emekliliğinden aşağıdaki tablodaki şartlarla yararlanabilecekler

Bağ-Kur’lular Çalışma Gücünde Kayıp Oranı
%60 ve daha çok olanlar
%50 – %59 arası olanlar
%40-%49 arası olanlar
15 yıl, 3 bin 960 gün
16 yıl, 4 bin 320 gün
18 yıl, 4 bin 680 gün