Tablatura Hakkında Bilgi.

TABLATURA




Tablatura,telli çalgılarda parmakların sapın neresine basacağını gösteren müzik yazım sistemiRitim ve ses yüksekliğini gösteren nota yazım sisteminin karşıtı olan bir yöntemdirRönesans"ta ve Barok dönemde lavta ve klavyeli çalgılar için kullanılmıştır

Lavta tablaturalarının Fransız ,İtalyan ( İspanya"da da bu tablatura kullanılırdı)ve Alman olmak üzere başlıca üç çeşidi vardı

Yaklaşık 1500-1800 arasında kullanılan Fransız tablaturası en pratik olanıydıLavta müziği repertuvarının önemli bir bölümü bununla yazılmıştıBu tablaturada beş yatay (16yy"dan sonra altı) çizgi kullanılırÇizgilerin her biri çalgının bir telinin gösterirdiBeş çizgili tablaturada altıncı tel en altta yer alırdıÇalgıcıya doğru notayı çıkarması için hangi perdeye basacağı stilize edilmişb"den i ya da k"ye kadar harflerle gösterilirdia harfi boş telin mızraplanacağını belirtirdiÇizgilerin üstüne konan nota kuyruklarıyla da ritimler belirtilirdiTablaturanın en alt çizgisi lavtanın en kalın sesli teline karşılık gelirdiSağ elin parmaklarıyla çalma,süslemeler ve özel efektler nokta,kavisli çizgi,vbişaretlerle gösterilirdiLavtanın 17yüzyıldaki bir çeşidi olan torbo ( theorbo)için yazılan tablaturada ise,çalgıda sapın üst tarafında kalan bas telleri gösteren izel işaretler kullanılırdı

1511-1620 arasında kullanılan Alman Lavta tablaturası,bu sistemlerden farklıydıBu tablaturada tellere ilişkin bir diyagram yerine ,parmakların perdeler ve teller üstündeki çeşitli konumlarını gösteren 54 (ya da daha çok) simge kullanılırdıBirden çok perdeye basılacaksa simgeler alt alta sıralanırdıBu simgelerin üst yanındaki nota kuyruklarıda ritimleri gösterirdi

Almanya"da klavye,tablaturaları yaklaşık 1450-1750,İspanyada da yaklaşık 1550-1680 arasında yaygın olarak kullanıldıAlman tablaturası karma bir sistemdiüst ses partisi bilinen nota yazımıyla gösterilirken,alt partiler müzik ses dizisinin hafrleriyle ( La,Si vb) belirtilirdiYarım ses tizleştirilecek ya da süslenecek notalar için özel işaretler vardıRitim birbirleriyle birleştirilmiş küçük nota kuyruklarıyla gösterilirdi1750"lerden sonra üst çizgi de tablatura biçiminde yazıldıBuna "eski Alman tablaturası"na karşılık olarak"yeni Alman tablaturası "dendi18yüzyıl ortalarında bile JSBach Orgelbüchlein"ında( Küçük Org Kitabı) yerden tasarruf sağladığı durumlarda bu tablaturadan yararlanmıştır

Cifras (sayılar) adı verilen İspanyol klavye tablaturasında her portre çizgisi ayrı bir ses partisini temsil ederdiEn yaygın kullanılan sistemde 1"den 7"ye kadar rakamlar ses dizinisin notalarına denk düşerdiDiyez ve bemoller rakamların üstüne yazılırdınotanın içinde yer aldığı oktav,işaretlerle gösterilirdi

Viyol gibi yaylı çalgılar,cittern,gitar ve zither gibi mızraplanarak çalınan çalgılar ve aynı zamanda bir tür zither olan japon koto"su için daha başka tablaturalar da kullanılmıştırGitar müziğinde eskiden lavta tablaturasından ya da akorları gösteren daha basit bir yazım yönteminden yararlanılmış,daha sonra bilinen nota yazım sistemine geçilmiştirGünümüzde popüler müzikte gitar ve ukulele için telleri ve perdeleri gösteren ve bir ızgaraya benzeyen şemalar kullanılmaktadırBir tür tablatura yazısı olan bu şemalarda parmakların basacağı tel ve perdeler noktalarla gösterilirFlajole ve düz flüt '( blok flüt ) için de bazen parmak basılacak yerleri gösteren tablaturaların kullanıldığı olur

Kaynak :AnaBritannica cilt 29 frmsinsinet için derlenmiştir