Padişahlarımız/ Sultan Genç Osman

GENÇ OSMAN

HAYATI


Sultan Genç Osman, 3 Kasım 1604 yılında İstanbul'da dünyaya geldi Babası Birinci Ahmed, annesi Mahfiruz Haseki Sultandır Mahfiruz Haseki Sultan Rum'dur Sultan Genç Osman 14 yaşında iken, amcası Sultan Birinci Mustafa'nın tahttan indirilmesi üzerine Osmanlı tahtına oturdu Annesi onun yetişmesi için çok titiz davrandı Sultan Genç Osman iyi bir terbiye ve tahsil gördü Arapça, Farşça, Latince, Yunanca ve İtalyanca gibi doğu ve batı dillerini klasiklerinden tercüme yapabilecek kadar güzel öğrendi Çok güzel bir yüzü olan Genç Osman, zeki, enerjik, atılgan, cesur ve gözü pek bir padişahtı

Sultan Genç Osman, Fatih Sultan Mehmed devrine kadar yapıldığı gibi saray dışından, Şeyhülislam Es'ad Efendi'nin ve Pertev Paşa'nın kızları ile evlendi Yavuz Sultan Selim devrinden itibaren padişah saray dışından evlenmediği için bu davranış önemli bir değişiklik oldu

Kendisine planlarını uygulayacak bir sadrazam bulamadı Tarihte eşine az rastlanır bir şekilde tahtan indirilerek, Yedikule zindanlarında boğularak şehit edilen Sultan Genç Osman, babası Sultan Birinci Ahmed'in Sultanahmed Camii'nin yanındaki türbesine defnedildi

Tahta çıkar çıkmaz devlet erkanı içindeki üst düzey yetkilileri değiştiren, müderris ve kadıların atanma yetkilerini şeyhülislamdan alan Sultan Genç Osman çok yenilikçi bir padişahtı

Erkek çocukları: Ömer, Mustafa
Kız çocuğu: Zeynep Sultan

İRAN İLİŞKİLERİ


Sultan Genç Osman tahta çıktığı sırada Sadrazam Halil Paşa, İran seferindeydi Osmanlı ordusu Pul-i Şikeste'de yenilmesine rağmen, İranlılar, mukaddes saydıkları Erdebil şehrinin Osmanlılar'ın eline geçme ihtimali üzerine barış istediler

Serav sahrasında, daha önce iki devlet arasında imzalanan Nasuhpaşa antlaşması baz alınarak imzalanan Serav antlaşmasıyla barış tekrar sağlandı (26 Eylül 1618)

İTALYA SEFERİ


Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanması 1620 yazında Akdeniz seferine çıktı İstanbul'dan ayrıldıktan sonra Navarin'e gelen donanma, buradan da kuzeye, Adriyatik'e doğru yöneldi Dıraç'da iki İtalyan gemisini ele geçirdikten sonra İtalya'ya asker çıkardı ve İspanyollara ait olan liman şehri Manfredonia'yı işgal etti


LEHİSTAN SEFERİ


Osmanlı Devleti ile Lehistan arasında bir dostluk mevcuttu Dinyester Irmağı iki ülke arasında sınır oluşturuyordu Osmanlı- Avusturya Savaşlarında Lehistan ilişkileri gerginleştiyse de barış bozulmamıştı Fakat askeri birliklerin geçimini Lehistan'a yaptığı akınlarla sağlayan Kırım Hanı, barışa aykırı hareket ediyordu Bunun yanı sıra Lehliler Boğdan işlerine müdahaleden geri kalmadıkları gibi, Boğdan'a ait Hotin kalesini işgal etmişlerdi (1617)

Ayrıca Eflak ve Erdel'in iç işlerine müdahale etmeye devam ediyorlardı Bu olaylar üzerine Sultan Genç Osman, kendisine yapılan muhalefetlere rağmen Lehistan seferine karar verdi

Bu arada Özi Beylerbeyi İskender Paşa komutasındaki birlikler, Purut kıyısında bulunan Yaş'ta, Lehlileri bozguna uğratmıştı (20 Eylül 1620) Sultan Genç Osman 1621 yılının Nisan ayında Lehistan Seferine çıktı Lehler yeni ve daha büyük bir ordu meydana getirme çabasındaydılar Avusturya'dan yardım alarak ordularını takviye ettiler Osmanlı Ordusu 2 Eylül 1620'de Hotin önlerine geldi Kale kuşatıldı ve Hotin kalesi önlerinde yapılan meydan savaşında, düşman siperlerinin ele geçirilememesi, askerlerin şevk ve heyecanını oldukça yıprattı Yeniçerilerin de kendilerini tam olarak savaşa vermemeleri, bu savaşın kesin bir netice ile sonuçlanmamasına yol açtı

Lehistan elçilerinin savaşa kendilerinin neden olduklarını bildirmesi üzerine Hotin Antlaşması yapılarak sefere son verildi (29 Eylül 1621) Antlaşmaya göre Lehler ve Osmanlılar birbirlerinin topraklarına saldırmayacak Lehistan eskiden olduğu gibi Kırım Hanına 40000 düka altın verecekti


YENİLİK HAREKETLERİ


Sultan Genç Osman, Lehistan seferindeki başarısızlığının sebebi olarak askerin gayretsizliğini görüyordu Askeri alanda bazı yenilikler yapma fikri böylece gelişti İşe Kapıkulu ocakları ile başladı Yaptırdığı sayımda, asker sayısının maaş defterindeki kişi sayısından az olduğunu anlayınca fazladan para vermeyi kesti Bu durum da, daha önce fazladan gelen paraları kendi ceplerine atan zabitlerin, Sultan Genç Osman'a düşman olmalarına yol açtı

Sultan Genç Osman her şeyin farkındaydı, ancak tecrübesiz olması yüzünden istediği yenilikleri yapamıyordu Anadolu, Mısır ve Suriye askerlerinden oluşacak yeni bir ordu kurmak istiyordu Aynı zamanda saray, harem ve ilmiye teşkilatlarını yeniden kurmak, yeni kanunlar çıkarmak gibi yenilikçi düşünceleri de vardı Kapıkulu Ocakları bu durumdan rahatsızdı ve bunu belli etmekten kaçınmıyorlardı Şeyhülislam Es'ad Efendi'nin başında bulunduğu ilmiye sınıfı ise fikir belirtmiyordu

Sultan Genç Osman'ın Haleb, Erzurum, Şam ve Mısır beylerbeylerine asker yazdırmak için gizli bir irade gönderdiğinin sarayda adamları olan yeniçeriler tarafından öğrenilmesi, bardağı taşıran son damla oldu Sultan Genç Osman asker toplamak için Anadolu'ya bizzat kendisi
gitmek istiyordu Bu arada İstanbul'a, Dürzi lider Maanoğlu Fahreddin'in Lübnan'da bir isyan çıkardığı haberi geldi

Sultan Genç Osman bunu bir fırsat bilerek, isyanı bastırmak için Anadolu'ya gideceğini söyledi Ancak Sadrazam Dilaver Paşa ve Şeyhülislam Es'ad Efendi, koskoca padişahın küçük bir isyan için Anadolu'ya gitmesine gerek olmadığını söyleyerek, Sultan Genç Osman'ın Anadolu'ya geçmesini engellemeye çalıştılar Başka bir çaresi kalmayan Sultan Genç Osman, hacca gideceğini ilan etti Daha önce hiçbir padişah hacca gitmemişti Sadrazam Dilaver Paşa ve Şeyhülislam Es'ad Efendi çok uğraştılarsa da Sultan Genç Osman fikrinde kararlıydı Padişahın geçeceği güzergah üzerindeki vilayetlerin beylerbeyleri haberdar edildi ve hazırlık yapmaları istendi

Sultan Genç Osman'ın yanında 500 yeniçeri ve sipahi olacak, geri kalan asker İstanbul'un korunması için İstanbul'da kalacaktı Sadrazam, defterdar, nişancı, rikab ümerası, gedikliler, 40 müteferrika ve 40 divan katibi hac kafilesinde yer alıyordu


ŞEHİT EDİLMESİ


Padişah otağının Üsküdar'a kurulacağı günden bir gün önce Yeniçeriler Süleymaniye'de toplandılar Ayaklanan yeniçeriler saraya girip bazı devlet adamlarını öldürdüler Yeniçeri ve sipahileri ikna etmek isteyen Sultan Genç Osman, yeniçeri ağalarını merhamete getirmeye çalıştı Ancak bunda başarılı olamadı Yerine kardeşi Sultan Birinci Mustafa ikinci kez tahta çıkarıldı İsyancılar o an için Sultan Genç Osman'ı öldürülmesini düşünmüyorlardı

Ancak Sultan Genç Osman'ın ne kadar dirayetli bir padişah olduğunu bilen isyanın elebaşları padişahın Yedikule zindanlarına götürülüp orada öldürülmesini istediler Sultan Genç Osman sekiz tane cellata kahramanca karşı koymasına rağmen boğularak şehit edildi

Sultan Genç Osman'ın naaşı, ertesi gün Sultanahmed Camii'nde kılınan cenaze namazından sonra Sultan Ahmed Camii'nde babasının türbesine defnedildi Sultan Genç Osman'ın şehit edilmesi Anadolu'da bazı isyanların çıkmasına sebep oldu

Osmanlı halkı padişahın şehit edilmesini hiçbir zaman hazmedemedi Sultan Genç Osman, gençliğinin en güzel günlerinde tahta çıkmış ve hep milletinin iyiliği için çalışmış, azim ve irade sahibi bir padişahtı Ancak gençliği ve tecrübesizliği kendisine bu hazin sonu hazırladı

GENÇ OSMAN

Genç Osman-16 Osmanlı Padişahı


Genç Osman (16041622) 16 Osmanlı padişahıdır 14 Padişah i Ahmed'in oğlu, 15 Padişah i Mustafa'nın yeğeni olan Osman İstanbul'da doğdu Çocukluğu sarayda kapalı, çevresiyle ilişkisi kesilmiş olarak geçti Babasının 1617'de ölümü üzerine tahta çıkan amcası i Mustafa'nın akli dengesinin yerinde olmadığı görülünce ileri gelen devlet adamları 1618'de onun yerine Osman'ı padişah yaptılar Tahta çıktığında henüz 14 yaşında olduğu için "Genç Osman" olarak anılır

Genç Osman önceleri çevresindeki saray adamlarının etkisindeyken kısa sürede devlet yönetimine ağırlığını koydu Gücünü kanıtlamak için bir sefere çıkmak ve başarı kazanmak istiyordu Bu arada Sadrazam Halil Paşa İran seferinden önemli kazançlar sağlamış ve Eylül 1618'de Nasuh Paşa Antlaşması'm imzalayarak doğu sınırını güvence altına almıştı Avrupa'da ise Lehistan'la (Polonya) Kırım Hanlığı arasındaki karşılıklı saldırılar sürüp gidiyordu Lehistan'la işbirliği yaptığı için görevinden alınan Boğdan voyvodasının Lehistan ordusunun desteğiyle ayaklanması üzerine Osmanlı Devleti olaya doğrudan karışmak

zorunda kaldı Ayaklanmayı bastırmakla görevlendirilen Özi Beylerbeyi İskender Paşa Ekim 1620'de Lehistan ordusunu bozguna uğratınca Genç Osman beklediği fırsatın doğduğuna inandı Devlet adamlarının böyle bir seferin uygun olmayacağı yolundaki sözlerini dinlemeyerek Nisan 1621'de Lehistan seferine çıktı Bazı küçük başarılardan sonra Hotin Kalesi'ni kuşatan Osmanlı ordusu düzenlediği altı saldırıdan da sonuç alamayınca geri çekilmek zorunda kaldı Sonunda bazı sınır düzenlemeleri karşılığında barış yapıldı ve Genç Osman kalıcı bir zafer kazanamamış olarak geri döndü

Başarısızlığını Yeniçeri Ocağı'nın başıbozukluğuna ve devlet adamlarının yetersizliğine bağlayan Genç Osman köklü önlemler almaya girişti Gizli fermanlar göndererek Anadolu, Suriye ve Mısır'dan yeni bir ordu için asker toplanmasını istedi Bu arada hazineyi dolu tutmak için devlet görevlilerinin ve yeniçerilerin aylıklarında kısıntı yaptı, buna karşı çıkanlara sert cezalar uyguladı Bunların da yeterli olmadığını görünce Yeniçeri Ocağı' nı ortadan kaldırmaya karar verdi Bütün bu gelişmelerle ilgili olarak çeşitli söylentilerin yayılması, yeniçeriler ve başta ulema sınıfı olmak üzere devlet görevlileri arasında tedirginlik yarattı Bu arada Genç Osman'ın hacca gitmeye karar verdiğini açıklaması da Anadolu'ya geçip yeni ordunun başında geri döneceği ve yeniçerilere kesin darbeyi indireceği biçiminde yorumlandı Harekete geçen yeniçeriler padişahı bu karardan vazgeçmeye çağırdılar

Olayların büyümesi üzerine Genç Osman hacca gitmekten vazgeçtiğini açıkladıysa da bu ayaklanmacıları yatıştırmaya yetmedi Bu kez I Mustafa'nın yeniden padişah
olmasını isteyen yeniçeriler kendi adamları olan Davud Paşa'yı da sadrazam ilan ettiler Davud Paşa'nın buyruğuyla Topkapı Sarayı'ndan alınıp Yedikule'ye götürülen Genç Osman burada boğularak öldürüldü

Osmanlı tarihinde Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmaya girişen ilk padişah olan Genç Osman deneyimsizliği ve çevresinde kendisini destekleyen yeterli devlet adamlarının bulunmaması yüzünden başarılı olamamış ve bunu yaşamıyla ödemiştir Farisi adıyla şiirler de yazan Genç Osman'ın bir de Divan\ vardır

OSMAN II Genç (istanbul 1604 - ay y 1622), türk padişah (1618-1622) Ahmet I ile Mahfiruz Sultan'ın oğlu Tahttan indirilen amcası Mustafa l'in yerine padişah olduğunda 14 yaşındaydı Annesinin, hocası Ömer Efendi'nin ve kızlarağası Süleyman Ağa'nın etkisinde kalmakla birlikte yaşına göre insiyatif sahibiydi Amcasını tahta çıkaran sadaret kaymakamı Sofu Mehmet Paşa'yı azlederek yerine Öküz Mehmet Paşa'yı getirdi Ona yardımcı olan şeyhülislam Esat Efendi'nin elinden fetva dışındaki bütün yetkilerini aldı iran, Kars ve Ahıska kalelerinin Osmanlılar'da kalmasını ve haraç olarak her yıl 100 yük ipek göndermeyi kabul etti Osman II, azlettiği Halil Paşa'nın yerine Öküz Mehmet Paşa'yı, daha sonra da kendisine büyük meblağlar sunan Güzelce Ali Paşa'yı sadrazam atadı Doğu cephesinde, Sadrazam Halil Paşa'nın komutasında iran'a karşı yürütülen savaş antlaşmayla sona erdi (eylül 1618)


Ayaklanarak Lehiiler'e sığınan Boğdan voyvodası Kaspar Gratiani' nin üzerine gönderilen Özi beylerbeyi iskender Paşa, Lehliler'le birleşen Gratiani' nin kuvvetini Yaş yakınlarında ağır bir yenilgiye uğrattı (eylül 1620) Ardından Dni-estr'i geçerken sıkıştırdığı leh ordusunu imha etti (ekim 1620) Bu zaferler üzerine Osman II, devlet ileri gelenlerinin aksi görüşte olmasına karşın bizzat Lehistan seferine çıkmaya karar verdi Sefere çıkmadan önce babası bu geleneğe son verdiği halde, kardeşlerinin en büyüğü şehzade Mehmet'i öldürttü (ocak 1621) Mayıs 1621'de Lehistan seferine (Hotin* seferi) çıkan Osman II, eylül 1621'de Hotin kalesini kuşattı Art arda yapılan altı hücum sonuçsuz kalınca Lehliler'in barış önerisini kabul etti Yapılan antlaşmayla Hotin kalesi osmanlı egemenliğindeki Boğdan voyvodalığına bırakıldı (ekim 1621)

Osman II, bozulan Yeniçeri ve Sipahi ocaklarını kaldırarak yeni bir ordu kurmak istiyordu Bunun için gizlice Suriye'de bir kuvvet oluşturmaya girişti Suriye'ye gitmeyi ve burada oluşturduğu büyük bir kuvvetin başında istanbul'a dönerek Yeniçeri ocağı'nı kaldırmayı tasarlıyordu Bu amaçla hacca gideceğini ilan edip yol hazırlıklarına başladı Osman II, Üsküdar'a geçmek üzereyken yeniçeriler ve sipahiler ayaklandılar (18 mayıs 1622) Halkın ve ulemanın aşağı tabakalarının katılmalarıyla ayaklanma büyüdü Asiler, padişahın hacdan vazgeçmesini ve hocası Ömer Efendi ile kızlarağası Süleyman Ağa'nın sürülmesini istediler

Durumun ciddiyetini anlayan Osman II hacdan vazgeçtiğini açıkladı, ancak hocasını ve kızlarağasını sürgüne göndermeyi kabul etmedi Ertesi gün At meydanı'nda (Sultanahmet meydanı) toplanan asiler bu kez Hoca Ömer Efendi, kızlarağası Süleyman Ağa, sadrazam Dilaver Paşa, eski sadaret kaymakamı Ahmet Paşa, baş defterdar Baki Paşa ve sekbanbaşı Nasuh Ağa'nın İdamını istediler Osman II, ulemanın ricalarına karşın bu istekleri de kararlılıkla reddetti Bunun üzerine asiler hiçbir direnişle karşılaşmadan Saray'a girdiler ve Osman ll'yi ayak divanına çağırdılar Padişah asilerin bu isteğini de geri çevirdi Bu arada asiler haremde mahpus bulunan eski sultan Mustafa'yı dışarı çıkardılar Osman ll'nin sadrazam Dilaver Paşa ile kızlarağası Süleyman Ağa'yı asilere teslim etmesi olayları yatıştırmaya yetmedi Asiler sultan Mustafa'yı padişah ilan ederek ulemayı zorla biat ettirdiler

Bu durum karşısında Osman II Üsküdar'a geçerek Bursa'ya gitmek istedi Ancak asiler kayıkları kaçırdığı için bunu gerçekleştiremeyince gece Ağa kapısı'na giderek Yeniçeri ocağı'na sığındı Ertesi gün (20 mayıs) Orta caml-si'nde yeniçerilere Ösman ll'nin ocağa sığındığını bildiren yeniçeri ağası Kara Ali Ağa sözlerini bitirmeden parça parça edildi Ağa kapısı'na giden asiler Osman II' yi hakaretlerle Orta camisi'ne getirdiler Daha sonra Mustafa l'in sadrazam atadığı Kara Davut Paşa ile yeniçeri ağası Derviş ağa tarafından yine hakaretlerle ve halka teşhir edilerek Yedikule zindanına götürülen Osman II orada boğduruldu Gece Topkapı sarayı'na götürülen cenazesi ertesi gün babasının türbesine gömüldü

Osman II deneyimsizliğine karşın icraatında kararlı bir hükümdardı, imparatorluğa eski görkemini kazandırmak istiyordu içtenlikle ıslahat yanlısıydı, ama deneyimi ve çevresi buna uygun değildi Cimriliği ve ocaklılara kötü davranması askerin kendisinden soğumasına neden olmuştu Para ve servet hırsı ise sadrazamlardan rüşvet alacak dereceye ulaşmıştı Osman II, saray geleneğine aykırı olarak saraydaki cariyeleri evlendirip çırak çıkarmaya kalkıştığı gibi Pertev Paşa'nın ve şeyhülislam Esat Efendi'nin kızları ile evlenmişti Farisi mahlasıyla yazdığı şiirlerinin toplandığı bir Divan'ı vardır