Büyük Menderes Nehri-Antik Malandros River

Büyük Menderes Nehri-Antik Malandros River





BÜYÜK MENDERES, antik Malandros, Anadolu’da, Ege bölgesinde, çok eski çağlardan beri ünlü, çizdiği büklümlerle bir akış biçimine (menderes) adını veren akarsu; bölgenin en uzun nehri (584 km); 24 903 km2’lik bir alanın sularını toplayarak Ege denizi’ne boşaltır

Başlıca kaynak kolları, içbatı Anadolu’dadır Bunlardan biri, Dinar’ın hemen K -D’sundaki kireçtaşı dikliklerinde yer alan karstik kökenli, Antikçağ’ın ünlü Marsyas kaynağından doğan koldur Yunan mitolojisine konu olan bu kaynak, çoğu kez Büyük Mendres’in başlangıcı sayılır Daha uzun olan ikinci kol, Sandıklı ovasını çeviren yüksek dağlardan inen derelerin birleşmesiyle oluşur Çivril ovasında kavuşan bu iki kol, Büyük Menderes adını alır; bir süre aynı ovanın ekseni doğrultusunda aktıktan sonra, Çal’da keskin bir dirsek yaparak B’ya döner ve üçüncü büyük kaynak kolu olan Banaz çayı ile birleşir Günümüzde bu birleşme, Adıgü-zel baraj gölünde gerçekleşir Büyük Menderes, daha G’de, Sarayköy yakınlarında kendi adını taşıyan çöküntü ovasına girer, Honaz dağı eteklerini izleyerek gelen Aksu çayını da aldıktan sonra, genellikle ovanın G kenarına yakın ve yaklş 200 km uzunluğunda bir çığır izler Menteşe yöresi dağlarından gelen Akçay ve Çine çayını aldıktan sonra B’ya doğru akar Germencik yakınlarında G-B’ya dönerek Bafa gölü B’sında denize dökülür
Büyük Menderes, taşıdığı ve çökerttiği alüvyonlarla, ağız kısmında büyük bir delta oluşturmuş, zamanla büyüyen delta denize doğru en az 30 km kadar bir alanın kara haline gelmesine neden olmuştur Bunun sonucunda Antikçağ’da Latmos körfezi olarak bilinen girinti denizden ayrılarak göle (Bafa), antik Lade adası da ova ortasında yükselen bir tepeye dönüşmüş; antik liman kenti Miletos bugünkü kıyıdan 9 km kadar içerde kalmıştır

Büyük Menderes’in ortalama debisi saniyede 110 m3 dolayındadır Aşağı çığırında, daha çok kış yağmurlarıyla beslendiğinden, en çok su geçirdiği aylar ocak ve şubattır (ortalama 164 m3/sa-niye); buna karşılık suları yazın çok azalır (ağustosta 12 m3/saniye) Bol yağışlı yıllarda debisinin 300 m3/saniye’yi aştığı gö-
rülmüştür Bu durumlarda Büyük Menderes ovasının, özellikle aşağı çığırı sular altında kalır Bu rejim, nehrin içbatı Anadolu’daki yukarı çığırında bir ölçüde değişir; eriyen kar sularının da etkisiyle en yüksek debi mart ve nisan aylarına rastlar