Amasya

Karadeniz Bölgesi'nin orta bölümünde yer alan Amasya ilinin topraklan sarp sıradağlarla kıyıdan ayrılır Bir söylenceye göre, Yunan mitolojisinde adı geçen Amazonlar bu topraklarda yaşamış, il de adını bu savaşçı kadınlardan almıştır 5520 km2'lik yüzölçümüyle Türkiye'nin en küçük illerinden biri olan Amasya, bu yöreye özgü kokulu elmasıyla da ünlüdür









Doğal Yapı

Amasya il topraklan Akdağ, Karaömer Dağı, Tavşan Dağı, İnegöl Dağı ve Sakarat Dağı gibi fazla yüksek olmayan dağlarla engebelenir İlin en yüksek noktası kuzeyde, Karaömer Dağı'nm uzantısı olan Akdağ'ın 2062 metreye ulaşan Taşlıtepe doruğudur Yeşilırmak bu dağları geniş boğazlar ve vadilerle yararak il topraklarını boydan boya aşar Bu arada, başta Çekerek ve Tersakan Çayı olmak üzere birçok önemli kolla beslenir Yeşilırmak ve kollarının çevresinde, il topraklannın yaklaşık yüzde 20'sini kaplayan Suluova, Taşova, Gümüşova gibi geniş ve verimli ovalar yer alır


Amasya'nın iklimi genellikle ılımandır ve Karadeniz ile İç Anadolu bölgelerinin iklimleri arasında bir geçit özelliği gösterir Güneyde yayla ikliminin etkisiyle yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlı geçer Kuzeyde iklim koşulları daha serttir Her iki kesimde de yağışlar daha çok kış aylarında düşer Amasya il topraklarının yüzde 16'sı ormanlıktır Dağların alçak yamaçlarında meşe, kestane, dişbudak, ıhlamur, sarıçam, yükseklerde ise köknar ve ladin ağaçlan yayılır

AMASYA İLİNE İLİŞKİN BİLGİLER YÜZÖLÇÜMÜ: 5520 km2 İL NÜFUSU: 358289 (1985) İL TRAFİK NO: 05
İLÇELER:
Amasya (merkez), Göynücek, Gümüşhacıköy, Merzifon, Suluova, Taşova
İLGİÇEKİCİ YERLER:
Amasya Kalesi; Kaya Mezarları; Gökmedrese Külliyesi; Torumtay Türbesi; Burmalı Minare Camisi; Sultan Mesud Türbesi; Bimarhane; Büyükağa ve Küçükağa medreseleri; Yörgüç Paşa Camisi; Mehmed Paşa Camisi; Sultan Bayezid Camisi; Bayezid Kütüphanesi; Borabay Gölü; Çakallar ve Karakaya mesireleri

Tarih

Amasya toprakları Anadolu'nun en eski yerleşme yerlerinden biridir Mahmutlar ve Suluova'daki höyüklerde yapılan kazılarda eskiçağlardan kalma kap kaçak ve silah kalıntıları bulunmuştur Yörenin doğal yapısı, özellikle Yeşilırmak ve kollarının suladığı alüvyonlu ovalar bölgede yerleşik yaşamın başlamasında önemli bir etkendir Bugün de ilin en önemli yerleşmelerinden biri olan Merzifon kentinin bundan 2000 yıl öncesine dayanan eski ve parlak bir geçmişi vardır Ama yörenin kuşkusuz en önemli merkezi Amasya kentidir ve tarih boyunca bütün öbür yerleşmelerden daha ayrıcalıklı bir konumu olmuştur Bu nedenle ilin tarihinde her zaman Amasya kentinin tarihi ön plana çıkar
Hitit Konfederasyonu'na bağlı 13 kent devletten biri olan Amasya kenti Hititler'den sonra sırasıyla Frigler'in, Kimmerler'in, Lidyahlar'ın ve Persler'in egemenliğine girdi ÎÖ 3 yüzyılda da bu bölgede kurulan Pontos Krallığı'nın başkenti oldu İÖ 25'te Roma İmparatorluğu'nun eline geçen bu topraklar Kapadokya ile birleştirildi ve merkezi gene Amasya kenti olan bir eyalet kuruldu 395'te başlayan Bizans egemenliği Amasya'nın gelişme dönemidir Bizans'ın beş patrikliğinden birini barındıran kent, Hıristiyanlığın yayılmasında etkili olan önemli bir din merkeziydi 1071'deki Malazgirt zaferinden sonra Amasya'yı Selçuklu komutanlarından Danişmend Gazi ele geçirdi Bölgeyi kısa sürede egemenliği altına alan Danişmend Gazi, Amasya'yı kendine başkent yaparak Danişmendliler Beyliği'ni kurdu Daha sonra Anadolu Selçukiulan'mn egemenliğine giren Amasya 1389'da Osmanlılar'm eline geçti Osmanlı padişahlanndan birçoğu tahta çıkmadan önce burada sancak beyliği (valilik) yaptığı için, Amasya "şehzadeler diyarı" olarak anılır Yıldırım Bayezid, Çelebi Sultan Mehmed, Fatih Sultan Mehmed, II Bayezid ve III Murad'ın şehzadelikleri bu ilde geçmiştir

Ekonomi

Amasya ilinde halkın başlıca geçim kaynağı tarımdır Yeşilırmak ve kollarının suladığı ovalarda çeşitli ürünler, en çok da buğday ve arpa gibi tahıllar yetiştirilir Şekerpancarı, tütün, ayçiçeği ve kenevir ilde üretilen başlıca sanayi bitkileridir Türkiye'deki toplam domates üretiminin yüzde 6,7'sini, soğanın yüzde 4,5'ini, bamyanın yüzde 3'ünü ve kabağın yüzde 2'sini Amasya ili sağlar Özellikle meyve tarımı çok gelişmiştir Elmasıyla ülke çapında ün kazanan Amasya'da aynca kiraz ve şeftali başta olmak üzere armut, ayva, kayısı, erik, vişne, üzüm gibi meyveler üretilir
İldeki sanayi etkinliği tanm ürünlerinin işlenmesine dayanır Şeker, hayvan yemi, ayçiçeğiyağı, meyve ve sebze sulan, süt fabrikaları ve çok sayıda un fabrikası vardır Çeltek'teki kömür ocaklarından çıkanlan linyit, Amasya ve çevre illerdeki şeker fabrikalarının yakıt gereksinimini karşılar Besi hayvancılığının gelişmekte olduğu ilde ayrıca hayvan ürünlerini değerlendirmek için bir et kombinası kurulmuştur

İl Merkezi: Amasya

Yeşilırmak'ın iki yakasında kurulmuş olan kentin kuzeyinde ve güneyinde dik yamaçlı iki dağ yükselir Kuzeydeki dağın, "Ferhat ile Şirin" adlı halk öyküsünde Ferhat'ın kente su getirmek için deldiği dağ olduğuna inanılır; bu yüzden adı Ferhat Dağı'dır Kentin Amazonlar tarafından kurulduğu ve eski kaynaklarda geçen Amaseia adının da bu efsaneden kaynaklandığı öne sürülür {bak AMAZONLAR) Amasya Kalesi'nin bulunduğu tepenin yamaçlanndaki kaya mezarları Pontos Krallığı'ndan kalmadır Bu devletin krallan 200 yıl boyunca başkentleri olan Amasya'da oturmuşlar ve öldüklerinde kayalara oyulan bu mezarlara gömülmüşlerdir Kaleden 70 metre aşağıdaki Yeşilırmak'a ve kral mezarlarına kadar uzanan bir yeraltı yolu (merdivenli kaya tüneli) İÖ 3 yüzyıldan günümüze kadar ulaşmıştır

Bizans döneminde de bir din ve kültür merkezi olarak parlayan Amasya baştan başa tarihsel anıtlarla doludur Ama kentin bugünkü anıtsal zenginliğinin asıl kaynağı 11 yüzyılda başlayan Türk egemenliğidir Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden kalma birçok önemli yapıt günümüze kadar ulaşmıştır Bunlardan biri olan Bimarhane (akıl hastanesi), mimari özelliklerinin yanı sıra akıl hastalıklarının müzikle iyileştirildiği ilk hastane olarak da ünlüdür Kesme taştan yapılmış Sultan Bayezid Camisi, mermer minberinin bütün yüzeyi yaprak ve kıvrık dal motifleriyle süslü olan Mehmed Paşa Camisi ve Selçuklu taş işçiliğinin en güzel motifleriyle süslü olan Torumtay Türbesi anılmaya değer birçok yapıttan yalnızca birkaçıdır


Osmanlı Imparatorluğu'nun gerilemeye başlamasıyla Önemini yitiren Amasya'nın Kurtuluş Savaşı'nda da özel bir yeri vardır Atatürk Samsun'a çıktıktan sonra Kurtuluş Savaşı'nın hazırlıklarını bu kentte yürütmüş, bütün ulusu bağımsızlık savaşma çağıran bildirgeyi (Amasya Tamimi) de buradan duyurmuştur {bak Kurtuluş Savaşı)
Kentin içinden geçerek batıdan doğuya doğru akan Yeşilırmak'ın iki yakasını beş köprü birleştirir Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin en güzel yapılan kentin güney kesimindedir Ahşap süslemeli, cumbalı ve geniş saçaklı geleneksel Türk evleri de büyük ölçüde korunmuştur


Çevresini kuşatan dağlar nedeniyle kentin merkezinde yeni yapıların kurulmasına elverişli alanlar olmadığından, dağlık kesimlerde kurulmuş olan bazı köy yerleşmeleri zamanla kentle birleşmiştir Bu nedenle kent çekirdeği eski yapısını büyük ölçüde korurken, çevresinde yeni mahalleler oluşmaktadır Amasya' da iki hastane ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi'ne bağlı eğitim yüksekokulu vardır
Kentin nüfusu 53431'dir (1985)

Amasya Hanları

Hanlar



Ezine Pazar Hanı

Amasya-Tokat karayolunun 35 kmsinde yol kenarındadır Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat ‘ın hanımı Mahperi Hatun tarafından yaptırılmıştır İç kısmı kemerli üç bölümden olup tonoz örtülüdür Osmanlılar zamanında onarım görmüştür



Merzifon Taş Hanı

Merzifon İlçesi’nde, Bedesten ile karşı karşıya bulunan Taş Han, tipik Osmanlı şehir hanlarından biri olup yapı tekniği ve işçilik itibariyle 17 yy karakterini göstermektedir

Duvarları kesme taş, arasında tuğla hasıllıdır Dikdörtgen planlı olup iki katlıdır Yuvarlak kemerli kapısı güney yüzündedir Avlu kalın kesme taş sütunlu revaklarla çevrilidir Kuzey cephede revakların önüne yapılmış olan yan yana iki zarif çeşme hanın içine ayrı bir güzellik katmaktadır

Amasya Taş Hanı

Amasya Mutasarrıfı Hacı Mehmet Paşa tarafından 1758 yılında yaptırılmıştır Dikdörtgen plana sahip binada alt ve üst katlardaki dükkanlarla da bağlantılı iç batı cephedeki bir portalle dışarıya açılmaktadır Doğu-batı ve kuzeyde dış cepheler birinci kat boyunca tonozlu dükkanlarla çevrilidir Orijinalinde, beden duvarları kesme taş tuğla sıraları ile iki kat halinde yükselmekte ise de bugün büyük bir kısmı harap durumdadır

Amasya Bedesteni

Bedestenler



Amasya Bedesteni

Sultan II Bayezıd’in Kapı Ağalarından Hüseyin Ağa tarafından 1483 yılında yaptırılmıştır

Osmanlı şehirciliğinin belli başlı merkezlerde meydana getirdiği sistemin bir tekrarı niteliğinde olup, orijinal ölçülerine göre orta boy bir bedestendir Orijinalinde altı kubbeli bir yapı olup emsallerinden büyük olduğundan emsalleri arasında bir çeşitleme olarak görülmektedir

Plan şemasına göre ortada iki büyük ayağın taşıdığı kemerlerle altı kubbeli, dört kapılı, doğusunda arastaya açılan diğer cephelerde kemerli dükkanlarla desteklenmiş bir yapı iken 1970’li yıllarda kuzeydeki iki kubbeli mekanı, özel idare iş hanı yapımı sırasında ortadan kaldırılmış ve onarımlar sonucu bu günkü dört kubbesi ile ayakta kalabilmiştir



Merzifon Bedesteni

Merzifon ilçe merkezinde, Gazi Mahbup Mahallesi’ndedir Kara Mustafa Paşa Cami’nin hemen doğusunda yer alır Dikdörtgen planlıdır Kara Mustafa Paşa Vakfından olup 17 yüzyılda yapılmıştır

İç mekanda kalın payeleri birleştiren büyük sivri kemerler, dokuz adet kubbeden oluşan üst örtüyü taşımaktadır Dıştan yapı; bir sıra kesme taş, üç sıra tuğladan oluşan beden duvarlarına sahiptir Ancak her cephenin orta kesiminde kesme taştan dışa doğru çıkıntı yapmış tonoz örtülü dört adet giriş kapısı mevcuttur Bu kapılar arasında Bedesteni çevreleyen arasta bulunmaktadır Üst örtüsü dıştan hemen her bedestende olduğu gibi sekizgen kasnaklı kirpi saçaklı kubbelerle örtülüdür

XVII yüzyılda Kara Mustafa Paşa ile altın yıllarını yaşayan Merzifon’un o dönemlerde şehrin çekirdeğini teşkil eden yapılardan birisi olan bedesten, bugün de ticari hayatın odak noktası konumundadır

Gümüşhacıköy Bedesteni

İlçe merkezinde, Köprülü Camii'nin güneyinde yer alır Köprülü Mehmet Paşa tarafından 1660 yılında kendi adına camiinin külliyesi olarak yaptırılmıştır Doğu-batı yönünde ince uzun dikdörtgen planlıdır Dört kapılı yapının özellikle meydana bakan kapısı diğerlerine göre daha özenli olup üzerine 1900 yılında Yanyalı Mustafa Paşa’nın oğlu Ali Rıza Bey tarafından saat kulesi ilave edilmiştir

Arada uzun dikdörtgen iki yanına sıralanmış beşik tonoz örtülü dükkanlardan oluşmaktadır Avluya bakan cepheler her bölümü oluşturan yüksek sivri kemerler ve bunların aralarındaki payandalarla süslüdürÜst kısımda cephe boyunca payandaların çevresini de dolaşarak uzanan derin silmeler iç mekana ayrı bir görünüm ve hareket kazandırmıştır

Zamanla yapılan restorasyonlar sonucu kısmen değişikliğe uğrayan bedestenin giriş kapılarındaki kırmızı-beyaz kemer örgüsü dikkat çekmekte olup yapıya ayrıca renk katmıştır1900’lerde yapılan saat kulesinin yıkılması üzerine yerine bugünkü kulelerin yapıldığı bilinmektedir

Amasya Köprüleri

Köprüler



Alçak Köprü

Roma Dönemi’nde, Antik Amasya Kalesi’nden karşı mahallelere geçişi sağlamak amacıyla İris Nehri (Yeşilırmak) üzerine inşa edilmiştir Nehir yatağının yükselmesi sonucu köprü kemerleri aşağıda kaldığından Amasya Valisi Ziya Paşa tarafından 1865’te köprü kemerleri üzerine ayaklar inşaa edilerek günümüze kadar gelmiştir

Çağlayan Köprü (İltekin Gazi)

İl merkezine 5 kilometre mesafede Helvacı Mahallesi Eryatağı sapağındadır 1076 yılında Danişmend Emirleri’nden İltekin Gazi tarafından yaptırılmıştır Köprü, tamamı kesme taştan 6 adet yuvarlak kemer üzerine oturtulmuştur Halk arasında uzun yıllar İltekin Köprüsü adıyla anılmıştır

Kunç Köprü

Selçuklu Hükümdarı Sultan Mesut’ un kızı Hundi Hatun tarafından yaptırılmıştır Bayezitpaşa ile Şamlar Mahallelerini birbirine bağlar Üç büyük ayak üzerindeki geniş kemer açıklığı en dikkat çeken özelliğidir

Meydan / İstasyon Köprüsü

Ziyapaşa Bulvarı’nın bitiminde Üçler Mahallesi’ni İstasyon mevkiine bağlayan köprüdür Selçuklu Sultanı I Mesut tarafından, kesme taştan, 5 gözlü, kemerli, harpuşta tarzında 1145 yılında inşaa ettirilmiştir 1374 yılındaki depremde yıkılan köprü, Şadgeldi Paşa zamanının yapı karakteri korunarak kesme taştan yeniden yapılmıştırYapı, en son Amasya Ayanı Özlü Yusuf Ağa tarafından 1828 yılında onarımı yaptırılmıştır

Tarımda Amasya

İlin Tarımsal Yapısı
Amasya, arazi varlığı ve bitkisel ürün çeşitliliği bakımından tarımsal potansiyeli yüksek illerdendir Amasya’da topoğrafya; iklim ve jeolojik yapı farklılıkları ile vegatasyondaki (üretim sezonu) çeşitlilik nedeniyle değişik özelliklere sahip topraklar oluşmuştur İlin toprakları taban ve yamaç arazi toprakları olmak üzere iki grupta toplanabilir Taban arazi toprakları genellikle Yeşilırmak ve kolları ile yan derelerin sedimentleri olan allüviyal topraklardan oluşmuştur Yamaç arazilerde ise toprak bünyeleri hafiften ağır bünyeye kadar değişmektedir

İlimiz ekonomisinde Tarım ilk sırayı almakta olup GSMH’nın önemli bir miktarını oluşturmakta; yaklaşık 35998 çiftçi ailesinden 179988 kişi bu sektörden geçimini sağlamaktadır 2007 yılı Tarımsal üretimin parasal değeri 721068461 YTL olup bunun %62,3’ü bitkisel üretim değeri, %37,7’si ise hayvansal üretim değeridir

İlin toplam yüzölçümü 5701 km2 olup bunun % 44,4’i yani 253029 hektarı tarım alanlarıdır Tarım arazilerinin 174366 hektar kuru, 78663 hektar sulu tarım arazisidir
Amasya ili ekolojisi değişken ve çeşitliliği olan bir yapıya sahiptir Ekolojideki bu değişiklik ve çeşitlilik, tarım için çok sayıda alternatifler ortaya çıkarmaktadır Bu özelliklerden dolayı gerek kültür bitkilerinde gerekse tabii florada (bitki çeşidi) çok değişik tür ve çeşitlerin yetişmesine imkan vermektedir İl’de yetişen başlıca ürünler buğday, şekerpancarı, kuru soğan, ayçiçeği ve haşhaş gibi tarla bitkileri yanında elma, kiraz, şeftali gibi önemli meyve ürünleri ve ağırlıklı olarak iç pazarda tüketilen sebze ürünleri mevcuttur Son yıllarda sebze yetiştiriciliği açık alanlardan örtüaltı alanlara kaymakta, plastik örtülü sera alanları yaygınlaşmaktadır

Amasya da sulama suyu temin eden başlıca su kaynağı, Yeşilırmak nehri ile bunun kolları olan Çekerek, Deliçay ve Tersakan Irmağıdır Bunlardan başka Yeşilırmak’ın diğer kolları ile çeşitli kaynaklardan beslenen gölet ve kuyulardan da sulama suyu temin edilmektedir Sulama suyu kalitesi genelde iyidir Ancak son yıllarda sulama suyu kirliliği problemleri ortaya çıkmaktadır

Amasya hayvancılık yönünden de önemli bir potansiyele sahiptir İlimizde; 2007 yıl itibariyle 135402 adet Büyükbaş, 121370 adet Küçükbaş, 3873 adet Tek Tırnaklı, 983519 adet Kanatlı ve 17725 adet Kovan vardır
İlimizde hayvancılık genelde aile işletmesi şeklindedir Tarım İl Müdürlüğümüzün çalışmaları ve yapılan destekler sonucu Kültür hayvancılığında önemli ilerlemeler olmuştur Bu ilerleme, ırk ıslahı ve birim hayvandan alınan verimde artış şeklinde ortaya çıkmıştır

Amasya topraklarının % 44,4 tarım arazisi, % 11,6 çayır mera arazisi, % 35,8 i orman ve fundalık arazi, % 8,2 si ile diğer alanlar kapsamaktadır Türkiye genelinde ise bu oranlar sırası ile % 33, % 19, % 27 ve % 21 olarak belirlenmiştir

4342 Sayılı Mera Kanunu Çalışmaları

a Tespit Ve Tahdit Çalışmaları: 2007 yılı içinde I Mera Teknik Ekibinin görev alanı içersinde yer alan Taşova İlçesine bağlı 14 yerleşim yerinin ve Merkez İlçeye bağlı 108 yerleşim yerinin mera tespit çalışmalarının da tamamlanmasıyla İlimizdeki tüm yerleşim yerlerinde yapılan mera tespit çalışmaları tamamlanmıştır 2007 yılı sonu itibari ile İlimizde 377 yerleşim yerinde toplam 65992 hektar mera alanı tespit edilmiştir
Meraların daha etkin ve verimli kullanılmasının sağlanması amacıyla 2007 yılı içerisinde tahsis çalışmaları tamamlanan Suluova İlçesi Eraslan Kasabası, Merzifon İlçesi Ortaova ve Sarıbuğday, Merkez İlçe Eskikızılca ve Gözlek Köylerinde olmak üzere 5 yerleşim yerinde Mera Kanununun 19 maddesi kapsamında Mera Yönetim Birliği kurulmuştur
b Göçer Hareketleri: Bakanlığımızın 23012006 tarih ve ÇMY-DB/250 11 06/03-279 sayılı talimatları doğrultusunda Ülkesel Otlatma Planlarına bağlı olarak hazırlanan İl Otlatma Planı Valilik Onayı ile uygulamaya konulmuştur

Amasya İli İl Otlatma Planı; konuyla ilgisi bulunan kamu kurumları, sivil toplu örgütleri ve üniversitelerden gelen görüşler doğrultusunda 2007 yılı için 15 Nisan – 1 Ekim tarihleri arası olarak (5,5 ay süreli) belirlenmiştir Bu tarihler arasında mera ve yaylalarda hayvan otlatmanın sağlanması için Çiftçi Eğitim Şube Müdürlüğümüz aracılığıyla yayım çalışmaları yapılmaktadır Böylelikle meralar üzerinde oluşan aşırı otlatma baskısının azaltılması sağlanacaktır

2007 yılı otlatma mevsiminde İlimiz sınırları içerisinde bulunan mera ve yaylalarda hayvan otlatmak için Mera Komisyonuna müracaat eden göçerlerin talepleri alınmış,1 Mayıs 2007 ve 7 Mayıs 2007 tarihlerinde ihtiyaç fazlası olan mera ve yaylaların ihaleleri yapılmıştır İlimizde bulunan yaylaların kiraya verilmesi ile 32557 YTL gelir elde edilmiştir Alınan kira bedellerinin % 75’i Bakanlığımızın Mera Özel Gelir Hesabına kalan % 25’i ise mera ıslahında kullanılmak üzere mera, yaylanın bulunduğu köyün hesabına gönderilmiştir

c Mera Islah Çalışmaları: Mera Islahı ve Amenajmanı Projesi (2008–2011) hazırlanmış olup bu dönemde toplam 1316,4 hektar alanda çalışma yapılması hedeflenmektedir
Islah programına alınan mera alanlarına 2007 yılında 86100 kg Amonyum Sülfat ve 28000 kg DAP gübresi atılmıştır Gözlek Köyü meralarından 100 dekar alanda çalı mücadelesi ve yabancı ot mücadelesi yapılmıştır

Islah programına alınan mera alanlarına 2008 yılı erken ilkbaharda atılmak üzere 40000 kg Amonyum Sülfat gübresi alınmıştır
Proje kapsamındaki Merzifon İlçesi Ortaova köyünde bulunan meralara 2 adet tuzluk, 2 adet hayvan içme suyu tesisi (sıvat) ve su iletim hattı yapılmıştır Merkez İlçesi Gözlek köyünde bulunan meralara 1 adet tuzluk ve 1 adet hayvan içme suyu tesisi (sıvat) ve su iletim hattı yapılmıştır

Çiftçi Kayıt Sistemi ve Doğrudan Gelir Desteği Çalışmaları

Çiftçilerin tarımsal varlıklarını kayıt altına almak maksadıyla uygulanmakta olan projede çiftçinin belgelendirmek suretiyle beyan ettiği arazi üzerinden yapılan desteklemedir 2001 yılından itibaren devam eden projede 2006 yılında 10 YTL/Da Doğrudan Gelir Desteği verilmiş olup, 2007 yılı için henüz dekar başına ödenecek Doğrudan Gelir Desteği belirlenmemiştir 2007 yılı Çiftçi Kayıt Sistemi ve Doğrudan Gelir Desteği müracaatları 12032007 tarihinde başlayarak 02112007 tarihinde sona ermiştir İlimizde 2006 yılı Doğrudan Gelir Desteği Miktarı ile ilgili veriler ilçeler bazında cetvelde görülmektedir

Kimyevi Gübre Desteği: ÇKS’ ye kayıtlı çiftçilerin 2006 yılı arazi ve ürün deseni dikkate alınarak sebze, meyve, süs bitkileri, özel çayır, mera, orman emvali ürün alanları için 1,43 YTL/Da, hububat, yem bitkileri, baklagiller, yumru bitkiler alanları için 2,13 YTL/Da, yağlı tohumlu bitkiler ve endüstri bitkileri alanları için ise 3 YTL/Da desteği verilmektedir

Tarımda Kullanılan Mazot Desteği: ÇKS ye kayıtlı çiftçilerin 2007 yılı arazi ve ürün deseni dikkate alınarak sebze, meyve, süs bitkileri, özel çayır, mera, orman emvali ürün alanları, hububat, yem bitkileri, baklagiller, yumru bitkiler, yağlı tohumlu bitkiler ve endüstri bitkileri alanları için henüz dekar başına ödenecek mazot desteği belirlenmemiştir

Kooperatifçilik ve Destekleme Çalışmaları:

İlimizde tarımsal amaçlı üretici örgüleri açısından aktif çalışmalar içerisindedir Merkez ve ilçelerimizde 54 tarımsal kalkınma kooperatifi, 96 adet sulama kooperatifi, 1 adet pancar ekicileri kooperatifi ve 1 adet Sulama birliği, 1 adet Damızlık Sığır Yetiştiriciler Birliği, 11 adet Üretici Birliği ve 1 Adet Arı Yetiştiriciler Birliği olmak üzere 165 adet tarımsal örgüt mevcuttur

2007 Yılında gerek Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu kaynaklı Kırsal Alanda Sosyal Riski Azaltma Projesi Kapsamında gerekse Tarım Bakanlığı kaynaklı olarak kredi kullanan kooperatif sayısı 3 tanedir
Bu 3 kooperatiften hayvan dağıtımı Merkez Yağcıabdal TKK’de gerçekleştirilmiş olup 160 baş Süt Sığırı, hak sahiplerine verilmiştir Yatırım kapsamına alınan bu kooperatifler yanında Suluova ilçesi Bayırlı Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri için toplam 40000 YTL’lik transfer kaynağı aktarımı 2007 yılında gerçekleşmiştir

Amasya nın Akarsuları

Akarsular



Amasya ilinin en önemli akarsuyu Yeşilırmaktır Amasya ili sınırları büyük oranda Yeşilırmak havzasında yer almakta olup, Gümüşhacıköy ilçesinin bir kısmı Kızılırmak Havzası'nda yer almaktadır

Yeşilırmak :

Sivas İli Suşehri İlçesi’nin güneybatısındaki Köse Dağları’ndan doğan Yeşilırmak 519 km uzunluğundadır İl arazisine güneyden girerek Kayabaşı mevkiinde 256 km uzunluğundaki Yozgat topraklarından doğan Çekerek Çayı ile Kayabaşı’nda birleşir Amasya şehir merkezinden geçerek Ladik Gölü'nden çıkan Tersakan Çayı ve Taşova Erbaa sınırında Kelkit Çayı ile birleşerek Samsun il sınırları içinde Çarşamba’dan Karadeniz’e dökülür Yeşilırmak nehrinin bu zamana kadar ölçülen maksimum debisi 1914 m3/s, minimum debisi 183 m3/s ve ortalama debisi 121 m3/s dir Yıllık toplam akım ise 5707x106 m3 tür Taşkınlar genellikle mart, nisan, mayıs aylarında gerçekleşir Amasya İl sınırları içinde kalan kısmı 129 km dir

Tokat’ın 35 km doğusunda Almus İlçesi’nin bulunduğu yerde Yeşilırmak üzerinde 80 m yükseklikte Almus Barajı, hemen sonra da Ataköy Barajı vardır Ayrıca Çarşamba İlçesi’nin 40 km güneyinde Ayvacık’ta 175 m yükseklikte Hasan Uğurlu Barajı ve onun mansabında Balahor’da Suat Uğurlu Barajı mevcuttur



Çekerek Irmağı :

Sivas İli’nin 50 km kuzeybatısındaki 2500 m yükseklikteki Yıldız Dağları’ndan doğar, batıdan gelen Çorum Çayı ile birleşerek Amasya’nın 15 km güneyinde Yeşilırmak’a karışır Çekerek Irmağı’nın uzunluğu 200 km, Amasya İl sınırları içinde kalan kısmı 45 km olup şimdiye kadar ölçülmüş maksimum debi 362 m3/s, minimum debi 009 m3/s, ortalama debi ise 20 m3/s dir Yıllık toplam akım ise 842x106 m3 tür Taşkınlar mart, nisan ve mayıs aylarında meydana gelmektedir Önemli kolları Çorum ve Efennik Çaylarıdır

Çekerek Irmağı üzerinde özellikle Amasya İli’nin taşkınlardan koruması, enerji üretimi ve sulama amaçlı Süreyyabey Barajı inşa edilmektedir

Tersakan Çayı :

1925 m yükseklikte Akdağ eteklerinden doğar, Ladik Gölü’nün fazla suyunu alarak Havza İlçesi’nden geçer ve Amasya İli içerisinde Yeşilırmak’la birleşir Uzunluğu 100 km, Amasya İl sınırları içinde kalan kısmı 41 km olup şimdiye kadar ölçülmüş maksimum debisi 317 m3/s, minimum debisi 0021 m3/s, ortalama debisi 396 m3/s dir Yıllık toplam akım ise 125x106 m3 tür Taşkınlar genellikle mart, nisan, mayıs ve yaz aylarında sağanaklar nedeniyle olur

Tersakan Çayı’nın Şeyhsuyu, Gümüşsuyu, Derinöz ve Salhan çayı önemli kollarıdır Bu kollar üzerinde Gümüşhacıköy Ovası, Merzifon Ovası ve Suluova yer almaktadır Ayrıca Derinöz Çayı üzerinde Derinöz Barajı vardır

Kelkit Çayı :

Erzincan’ın kuzeybatısında 2600 m yükseklikteki dağlardan doğar Doğu-Batı istikametinde Kelkit, Suşehri, Koyulhisar, Reşadiye, Niksar, Erbaa ilçelerinden geçerek Amasya-Tokat sınırında Yeşilırmak ile birleşir Uzunluğu 400 km, şimdiye kadar ölçülmüş maksimum debisi 905 m3/s, minimum debisi 47 m3/s, ortalama debisi 705m3/s dir Yıllık toplam akım ise 2526x106 m3 tür

Destek Çayı :

Karaömer Dağı ile Canik Dağları arasından akar Taşova’dan Yeşilırmak'a karışır 35 kilometre uzunluğundadır Minimum debisi 0,5 m3/sn maksimum debisi 130 m3/sn dir

Deliçay :

Sakarat Dağı Buğalı Yaylalarından doğar Yeşilırmak'a karışır 48 km uzunluğundadır Minimum debisi 0,5 m3/sn maksimum debisi 212 m3/sn dir

Kuruçay :

Yeşilırmağa akar Amasya-Tokat il sınırındadır Sakarat dağından doğar 50 kilometre uzunluğundadır

Gökdere Çayı :

Canik Dağlarından doğar Taşova ilçesindedir 40 kilometre uzunluğundadır

Kavşak Çayı :

Tavşan dağından doğar Kızılırmak'a karışır Sulama amaçlı Karadere Barajı vardır

Hamamözü Çayı :

İnegöl dağından doğar Kızılırmak'a karışır

Amasya da Barajlar

Barajlar



DSİ Tarafından Hizmete Açılmış Baraj ve Göletler


Yedikır Barajı (Yedi Kuğular Kuş Cenneti)

Suluova İlçesine 10 km mesafededir 1979 yılında inşaatına başlanmış, 1986 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı olup 1400 ha sulama alanına sahiptir Kuşların göç yolu üzerinde olan göl kış aylarında kuşların doğal yaşam alanıdır 34 çeşit kuş türü tespit edilmiş olup çevresi mesire yeri olarak kullanılmaktadır Kültür Bakanlığı Kayseri Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 17081989 gün ve 489 sayılı kararı ile 1Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir

Derinöz Barajı :

Suluova Derinöz çayı üzerinde olup 2003 yılında tamamlanmıştır Sulama amaçlı inşa edilmiş olan baraj 6500 ha alan sulanacaktır

Gümüşhacıköy (Sarayözü) Barajı :

Gümüşhacıköy ilçe merkezinde 1991 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı olan barajdan 3500 ha alan sulanmaktadır

Gediksaray Barajı :

Göynücek ilçesi Gediksaray - Ayvalıpınar Köyü'nde 1994 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı ve 1200 ha sulama alanı vardır

Destek Barajı :

Taşova İlçesi Destek Beldesi’nde 2001 yılında işletme ye açılmıştır Sulama amaçlı ve 130 ha sulama alanı vardır



Uluköy Barajı :

Taşova İlçesi’nde 1984 yılında işletmeye açılmıştırSulama amaçlı ve 1000 ha sulama alanı vardır

Doğantepe Göleti :

Merkez Doğantepe Köyü'nde 1990 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı olup 400 ha sulama alanına sahiptir

Ortaköy Göleti :

Merkez Ortaköy Köyü'nde 1976 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı olup 200 ha sulama alanına sahiptir

İbecik Göleti :

Merkez İbecik Köyü'nde 2002 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı olup 108 ha sulama alanına sahiptir

Bayırlı Göleti :

Suluova İlçesi Bayırlı Köyü'nde 1994 yılında işletme açılmıştır Sulama amaçlı ve 85 ha sulama alanı vardır

Sarıbuğday Göleti :

Merzifon İlçesi Sarıbuğday Köyü'nde 1994 yılında işletme açılmıştır Sulama amaçlı ve 90 ha sulama alanı vardır

Paşa Göleti :

Merzifon İlçesi Hırka Köyü'nde 1994 yılında işletme açılmıştır Sulama amaçlı ve 350 ha sulama alanı vardır

Yakacık Göleti :

Merzifon Yakacık Köyü'nde 1996 yılında inşaatına başlanmış ve 2001 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı ve 240 ha sulama alanı vardır

Ayvalı Göleti :

Amasya Gümüşhacıköy İlçesi merkezinde 1994 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı ve 90 ha sulama alanı vardır

İmirler Göleti :

Gümüşhacıköy ilçesi İmirler Köyü'nde 1996 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı ve 300 ha sulama alanı vardır

Çitli Göleti :

Gümüşhacıköy ilçesi Çitli Köyü'nde 1987 yılında inşaatına başlanmış ve 1992 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı ve 710 ha sulama alanı vardır

Yeniköy Göleti :

Hamamözü ilçesi Yeniköy'de 1986 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı 350 ha sulama alanı vardır

Kızgüldüren Göleti :

Taşova Kızgüldüren Köyü'nde 1967 yılında işletmeye açılmıştır Sulama amaçlı ve 25 ha sulama alanı vardır