Ticari Kazançlarda Geçici Vergi

**Şengül Şirin** · 03-04-2010

GEÇİCİ VERGİ
Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest
meslek erbabı cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup
edilmek üzere, üçer aylık dönemler halinde tespit edilecek kazançları
üzerinden % 15 geçici vergi öderler

6

1

Geçici Vergi Mükellefleri
• Ticari Kazanç Sahipleri
• Serbest Meslek Kazanç Sahipleri
• Kurumlar Vergisi Mükellefleri
6

2

Geçici Vergi Kapsamına Girmeyen Kazançlar ve Mükellefler:
• Basit Usulde tespit edilen ticari kazançlar,
• Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinden Elde Edilen Kazançlar,
(Gelir Vergisi Kanunu’nun 42 inci maddesi)
• Noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar

35
Ticari Kazancın Gerçek Usulde Vergilendirilmesi Rehberi
6

3

Geçici Vergi Dönemleri
- Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar İçin

DÖNEMLER BEYAN ZAMANI ÖDEME ZAMANI

Ocak-Şubat-Mart 14 Mayıs 17 Mayıs
Nisan-Mayıs-Haziran 14 Ağustos 17 Ağustos
Temmuz-Ağustos-Eylül 14 Kasım 17 Kasım
Ekim-Kasım-Aralık 14 Şubat 17 Şubat
- Özel Hesap Dönemi Tayin Edilenler İçin
Özel hesap döneminin başlangıç tarihinden itibaren üçer aylık
dönemler olarak hesaplanır

Üçer aylık dönemi izleyen ikinci ayın 14’ü
beyan zamanı ve aynı ayın 17’si ödeme zamanı olacaktır

- İşe Başlama, İşi Bırakma veya Hesap Döneminin Değişmesi
Üç aydan kısa olan vergilendirme dönemlerinde;
• İşe başlanılan tarihin içinde bulunduğu dönemin sonuna kadar
olan süre,
• İşin bırakıldığı tarihe kadar olan süre,
• Yeni hesap döneminin başladığı tarihe kadar olan süre, ayrı bir
vergilendirme dönemi sayılır

6

4

Geçici Vergiye Esas Kazancın Tespiti
• Ticari kazanç ve serbest meslek kazancının tespitine ilişkin hükümler
geçerlidir

• Dönemsellik esasına uyulması gerekir

Örneğin; geçici vergi
matrahının belirlenmesinde peşin tahsil edilen bir yıllık abonelik
bedelinin sadece beyan edilen geçici vergi dönemine isabet eden
kısmı dikkate alınacaktır

• Vergi Usul Kanununun değerlemeye ilişkin hükümleri geçici vergi
döneminin kapandığı tarih itibarıyla uygulanır

• Yabancı paralar ve yabancı para cinsinden olan borç ve alacaklar
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca geçici vergi döneminin
kapandığı tarih itibarıyla ilan edilen döviz alış kurları ile değerlenir

• Vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar, değerleme günü
kıymetine göre değerlenebilir

• Bir dönem reeskont yapılması ikinci dönem de yapılmasını
gerektirmez

Ancak alacak senetleri reeskont yapılmışsa borç
senetleri de yapılmak zorundadır

• Yıllık olarak seçilen maliyet tespit yönteminin geçici vergi
uygulamasında da aynı olması gerekir

• Yıllık olarak hesaplanan amortisman tutarının ilgili döneme isabet
eden kısmı dikkate alınır

Yıllık olarak seçilen usul geçici vergi
döneminde de geçerlidir

• İndirim, istisna ve zararlar dikkate alınacaktır

Örneğin; Bağ-Kur
primleri ilgili dönemlere ilişkin olup, ödenmiş olması şartıyla geçici
vergiye ilişkin kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir

6

5

Geçici Verginin Eksik Beyan Edilmesi
Geçmiş dönemlere ait geçici verginin % 10’u aşan tutarda eksik beyan
edilmesi halinde %10’u aşan kısım için re’sen veya ikmalen geçici vergi
tarh edilir

Bu durumda tarh edilecek ek vergi için vergi ziyaı cezası ve
gecikme faizi uygulanır

Geçici vergi beyannamesi vermeyen mükellefler
için % 10’luk yanılma payı uygulanmayacaktır

% 10’luk yanılma payının, beyan edilmesi gereken (beyan edilmiş olan
değil) geçici vergi matrahı üzerinden hesaplanması gerekmektedir

Ayrıca,
verilen geçici vergi beyannamesinde matrah beyan etmeyen mükellefler
için de beyan edilmesi gereken vergi matrahının % 10’u kadar bir yanılma
payı söz konusu olacaktır

6

Geçici Vergi Beyannamesine Eklenecek Belgeler
• Bilanço esasında defter tutan mükellefler gelir tablosunu,
• İşletme esasına göre defter tutan mükellefler işletme hesabı
özetini,

• Serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler serbest meslek
kazanç bildirimini geçici vergi beyannamelerine ekleyaceklerdir

03-04-2010	#1
Şengül Şirin	Ticari Kazançlarda Geçici Vergi GEÇİCİ VERGİ Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, üçer aylık dönemler halinde tespit edilecek kazançları üzerinden % 15 geçici vergi öderler 61 Geçici Vergi Mükellefleri • Ticari Kazanç Sahipleri • Serbest Meslek Kazanç Sahipleri • Kurumlar Vergisi Mükellefleri 62 Geçici Vergi Kapsamına Girmeyen Kazançlar ve Mükellefler: • Basit Usulde tespit edilen ticari kazançlar, • Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinden Elde Edilen Kazançlar, (Gelir Vergisi Kanunu’nun 42 inci maddesi) • Noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar 35 Ticari Kazancın Gerçek Usulde Vergilendirilmesi Rehberi 63 Geçici Vergi Dönemleri - Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar İçin DÖNEMLER BEYAN ZAMANI ÖDEME ZAMANI Ocak-Şubat-Mart 14 Mayıs 17 Mayıs Nisan-Mayıs-Haziran 14 Ağustos 17 Ağustos Temmuz-Ağustos-Eylül 14 Kasım 17 Kasım Ekim-Kasım-Aralık 14 Şubat 17 Şubat - Özel Hesap Dönemi Tayin Edilenler İçin Özel hesap döneminin başlangıç tarihinden itibaren üçer aylık dönemler olarak hesaplanır Üçer aylık dönemi izleyen ikinci ayın 14’ü beyan zamanı ve aynı ayın 17’si ödeme zamanı olacaktır - İşe Başlama, İşi Bırakma veya Hesap Döneminin Değişmesi Üç aydan kısa olan vergilendirme dönemlerinde; • İşe başlanılan tarihin içinde bulunduğu dönemin sonuna kadar olan süre, • İşin bırakıldığı tarihe kadar olan süre, • Yeni hesap döneminin başladığı tarihe kadar olan süre, ayrı bir vergilendirme dönemi sayılır 64 Geçici Vergiye Esas Kazancın Tespiti • Ticari kazanç ve serbest meslek kazancının tespitine ilişkin hükümler geçerlidir • Dönemsellik esasına uyulması gerekir Örneğin; geçici vergi matrahının belirlenmesinde peşin tahsil edilen bir yıllık abonelik bedelinin sadece beyan edilen geçici vergi dönemine isabet eden kısmı dikkate alınacaktır • Vergi Usul Kanununun değerlemeye ilişkin hükümleri geçici vergi döneminin kapandığı tarih itibarıyla uygulanır • Yabancı paralar ve yabancı para cinsinden olan borç ve alacaklar Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca geçici vergi döneminin kapandığı tarih itibarıyla ilan edilen döviz alış kurları ile değerlenir • Vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar, değerleme günü kıymetine göre değerlenebilir • Bir dönem reeskont yapılması ikinci dönem de yapılmasını gerektirmez Ancak alacak senetleri reeskont yapılmışsa borç senetleri de yapılmak zorundadır • Yıllık olarak seçilen maliyet tespit yönteminin geçici vergi uygulamasında da aynı olması gerekir • Yıllık olarak hesaplanan amortisman tutarının ilgili döneme isabet eden kısmı dikkate alınır Yıllık olarak seçilen usul geçici vergi döneminde de geçerlidir • İndirim, istisna ve zararlar dikkate alınacaktır Örneğin; Bağ-Kur primleri ilgili dönemlere ilişkin olup, ödenmiş olması şartıyla geçici vergiye ilişkin kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir 65 Geçici Verginin Eksik Beyan Edilmesi Geçmiş dönemlere ait geçici verginin % 10’u aşan tutarda eksik beyan edilmesi halinde %10’u aşan kısım için re’sen veya ikmalen geçici vergi tarh edilir Bu durumda tarh edilecek ek vergi için vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanır Geçici vergi beyannamesi vermeyen mükellefler için % 10’luk yanılma payı uygulanmayacaktır % 10’luk yanılma payının, beyan edilmesi gereken (beyan edilmiş olan değil) geçici vergi matrahı üzerinden hesaplanması gerekmektedir Ayrıca, verilen geçici vergi beyannamesinde matrah beyan etmeyen mükellefler için de beyan edilmesi gereken vergi matrahının % 10’u kadar bir yanılma payı söz konusu olacaktır 66 Geçici Vergi Beyannamesine Eklenecek Belgeler • Bilanço esasında defter tutan mükellefler gelir tablosunu, • İşletme esasına göre defter tutan mükellefler işletme hesabı özetini, • Serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler serbest meslek kazanç bildirimini geçici vergi beyannamelerine ekleyaceklerdir __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır