Yağ Hakkında

Yağ Hakkında

Hem bitkilerden, hem de hayvanlardan elde edilen katı ya da sıvı haldeki bazı maddelere yağ denir Suda çözünmeyen, ama sudan daha hafif olduğu için suyun üstünde yüzen bu maddeler dokunulduğunda kayganlık duyumu yaratır Yağlar bitkilerin ve hayvanların çeşitli dokularında ya da organlarında birikir Bunların başında tohumlar ve meyveler gelir Örneğin, günlük yaşamımızda yaygın olarak tükettiğimiz zeytinyağı, mısırözüyağı, ayçiçeğiyağı (çi-çekyağı), pamukyağı, soyafasulyesi yağı gibi yemeklik yağlar bitkilerin meyve ya da tohumlarından çıkarılır Tereyağı ise inek, koyun, keçi gibi bazı memeli hayvanların sütünden elde edilir {bak SÜT)

Yağ, bitki ya da hayvan dokularından eritilerek, sıkılarak ya da organik çözücülerle özütlenerek çıkanlır Bazı arkeolojik bulgulardan anlaşıldığı kadarıyla insanlar çok eskiçağlarda bile yağlan biliyor ve kullanıyorlardı Eski Mısır mezarlarında bulunan yağ kalıntıları bunun iyi bir kanıtıdır O dönemlerde dokumacılıktan aletlerin yağlanmasına kadar çok çeşitli kullanımlarına rastlanan yağları Eski Romalılar ve Yunanlılar vücutlarına sürüyordu Günümüzde, üretilen yağların büyük bölümü besin olarak, bir bölümü de sanayide tüketilmektedir Balina gibi bazı deniz canlılarından elde edilen sıvıyağlar dericilikte, balıkların karaciğerinden çıkarılanlar ise tıpta kullanılır Katı ya da sıvıyağlardan, su ya da sütle karıştırılarak margarin denen yemeklik ve kahvaltılık yağlar da hazırlanır {bakMarGARİN) Yağların önemli kullanım alanlarından biri de sabun üretimidir {bak Sabun ve Sabun Yapimi)

Bunun için en çok palmiye yağı ve hindistancevizi yağı gibi bitkisel yağlar ile donyağından yararlanılır Gene bitkisel bir yağ olan hintyağı ise başlıca makinelerde yağlayıcı olarak, bir de kabızlık giderici etkisinden ötürü tıpta müshil olarak kullanılır Bazı sıvıyağlar açıkta bırakıldıklarında kolaylıkla kuruyarak ince bir film halinde sertleşir Bu tip yağlardan olan beziryağı (ketenyağı) ile Çin'de yetişen bir ağacın {Aleurites fordii) tohumlarından çıkarılan tong yağına boya ve vernik üretiminde gereksinim duyulur Yağların kimyasal yapısı karbon, hidrojen ve oksijenden oluşur Gliseritler denen organik bileşikler grubunda yer alan bu maddeler kimyasal yolla aynştırıldığında gliserin ve bir yağ asidi açığa çıkar {bak Gliserin) Yağ asidinin türü ve kimyasal özellikleri yağ çeşidine göre değişir Sözgelimi, tereyağı aynştırıldığında bütirik asit ve gliserin, dony ağı stearik asit ve gliserin, zeytinyağı ise oleik asit ve gliserin verir Yağ asitleri doymuş ya da doymamış olarak ikiye ayrılır

Bunlardan ilki karbon atomları arasında tekli bağ, ikincisi çift bağ taşır Yağlar eter, kloroform, benzen ve karbon tetraklorür gibi organik sıvılarda kolayca çözünür; bu yüzden giysilerdeki yağ lekelerini çıkarmak için genellikle bu tür sıvılardan yararlanılır Yağların en önemli kimyasal özelliklerinden biri de bazı bazlarla kaynatıldığında sabuna dönüşmesidir; bu süreçte, baz yağın bileşimindeki yağ asidiyle tepkimeye girerek sabun oluşturur, gliserin ise serbest hale gelir Yağlar, karbonhidratlar ve proteinler gibi, insanın temel besinidir {bak KARBONHİDRATLAR; PROTEİN; YİYECEKLER) Vücutta başka be-sinlerce de oluşturulabilen ve yedek enerji deposu görevi yapan bu maddeler karbonhidratların iki katı kadar enerji verir; ayrıca, vücuttaki kimyasal tepkimeler için daha çok su üretir

Çoğunlukla deri altında birikerek vücudun sıcak kalmasını sağlar, hem de iç organların çevresinde koruyucu bir yastık işlevi görür Vücutta, karbonhidrat ve proteinin fazlası yağa dönüşür Aşırı yağlı ya da yağ üreten yiyeceklerle beslenmenin damarlarda tıkanmaya yol açtığı, bunun sonucunda da kalp hastalıkları ya da dolaşım bozuklukları ortaya çıktığı bilinir Bu yüzden, bilim adamları yüksek oranda doymuş yağ asidi içeren tereyağı ve domuzyağı gibi yağlar yerine, doymamış yağ asidince zengin bitkisel sıvıyağlarla beslenmenin sağlık açısından daha uygun olduğunu savunurlar Gerçek yağlarla ilgisi olmadığı halde yağ adıyla anılan başka bazı maddeler de vardır Bunlardan biri petrolden ya da şeylden damıtılan mineral yağlardır {bak Petrol) Gene bitkilerden elde edilen ve uçucu yağ denen doğal maddeler ise, kimyasal yapıları gerçek yağlardan tümüyle farklı olduğu halde, sırf yağsı görünümlerinden ötürü bu adı almıştır Çiçeklerin ve meyvelerin hoş kokusunu, uçucu bir özelliğe sahip olan bu maddeler verir

Aslında, uçucu yağlar bitkilerin yalnız bu bölümlerinde değil, yapraklarında (nane), tohumlarında (karamankimyonu), hatta gövde kabuklarında (tarçın) bile bulunabilir' Uçucu yağlar bitkilerden çeşitli yöntemlerle çıkarılır; damıtma, özütleme ya da sıkma bunların başında gelir Uçucu yağların çoğu parfüm yapımında kullanılır {bak Parfüm) Bunlardan en yaygın olanlar" gülyağı, lavanta esansı ve yasemin esansıdır Defne yağı ise tuvalet malzemelerine katılır Uçucu yağ çiçeklerde çok küçük miktarlarda bulunur, örneğin, 0,5 kg gülyağı elde edebilmek için yaklaşık 500 bin gül gereklidir Bazı bitkiler (örneğin küçükhin-distancevizi) hem gerçek yağ, hem de uçucu yağ içerir