Papirüs- Cyperus Papyrus- Kâğıt-Fidanı Saza Benzer Su Bitkisi

Papirüs- Cyperus Papyrus- Kâğıt-Fidanı Saza Benzer Su Bitkisi

Eski Mısırlılar saza benzer bir su bitkisi olan papirüsten (Cyperus papyrus) bir tür kâğıt yaparlardı O çağlarda Nil deltasında bolca yetişen bu bitkinin gövdeleri (sapları) önce ince uzun şeritler halinde kesilir, kenarları birbiri üstüne gelecek biçimde yan yana serilir ve üstüne bu kez 90°C ters yönde bir kat daha şerit dizilirdi

Şeritler Nil Irmağı'nın suyunda ıslatılarak ya da undan yapılan bir çirişle birbirine yapıştırılıp tokmaklarla dövülerek düzgün yüzeyli tabakalar haline dönüştürülür ve güneşte kurutulurdu

Papirüsgiller familyasında yer alan ve "kâğıtfidanı" gibi adlarla da anılan papirüs, 3 metreye kadar boylanabilen yumuşak gövdeli otsu bir bitkidir Bazen gövdelerinin genişliği aşağılarda bilek kalınlığına ulaşır Tabana sıkı sıkıya tutunan güçlü kökleri ve küçük yapraklan vardır

Mısırlılar aynca, eskiden papirüslerin ince saplanndan sepet ve hasır örüp kalın saplanndan da yelken yaparlardı Sapların ortasındaki öz ise yoksul halk tarafından hem kurutulup mum fitili olarak kullanılır, hem de pişirilip yenirdi Günümüzde Nil deltası ve çevresinde yok denecek kadar azalmış olan papirüsler Etiyopya ve Yukarı Nil bölgesinde hâlâ bolca bulunur

Papirüsler sıcak yörelerdeki göl ve havuzlarda yaygın biçimde süs bitkisi olarak yetiştirilir Evlerde saksı bitkisi olarak yetiştirilen bodur bir papirüs türü de vardır "Cüce papirüs" denen bu tür (Cyperus isocladus) bazı uzmanlarca başlı başına bir tür değil, papirüsün bir çeşidi olarak kabul edilir

Papirüs (Cyperus Papyrus)

Papirüs (Alm Papyruss, Fr Papyrus, İng Papyrus, Rusça папирус, İsp papiro, İt Papiro), bataklık kıyılarında yetişen, 2-3 metre boylarında, kamışa benzeyen, çok yıllık bir otsu bitkidir Bitkinin gövdeleri üç köşeli, sert ve düğüm (nod)leri yoktur Çiçekler, küçük başaklar hâlinde olup; bunlar da şemşiyeye benzer durumlar yaparlar Çiçekleri 6 parça ve kıl gibi incedir Koyuu yeşil olan papirus, bir yıl boyunca yapraklarını dökmeyen bir bitkidir Eğik yaprakları, gövdenin ucundaki püsküllü kısımda bulunur
Papirüs, çok eskiden beri Mısır'da Nil kıyısında tarımı yapılmış olan bir bitkidir Ancak bugün Aşağı Mısır'da bu bitki, hemen hemen hiç kalmamıştır Yukarı Mısır ve Habeşiştan (Etiyopya)'da yer yer görülmektedir

Eski Mısırlılar'ın yelken, bez, hasır ve yazı kağıdı olarak kullandıkları papirüs; onlardan Yunanlılar'a, daha sonra Romalılar'a intikal etti ve MS 3 yüzyılda yerini parşömen alıncaya dek kullanımı sürdürüldü

Yunanca papirüs kelimesi Kıptice'den ödünç alınmış ve neredeyse tüm batı dillerine girmiştir

İngilizce paper “kâğıt” ve Türk argosunda “para” anlamına gelen “papel” kelimelerinin de orijini bu kelime olmalıdır


Kullanıldığı Yerler

Papirüs,eski Mısırlılar için önemli bir bitkiydi Gıda olarak kullanıldığı gibi; yapraklarından da hasır, sepet imal ediliyordu
Papirüs, kağıt üretiminde de kullanılırdı Bunun için, sapların tabakaları hafif hafif dövmeyle ayrılır, sonra da bunları 5-6 cm boyunda şeritler hâlinde keserek uç uca ve yan yana yapıştırılarak sayfalar halinde tabakalar yaparlardı Bu tabakalar, perdahlanır; böceklerin yememesi için üzerine sedir yağı sürülürdü Bu tabakaların üzerine kamış kullanarak mangal kömürü, sübye ve başka maddelerden meydana gelen mürekkeple yazı yazarlardı Yapılması, parşömenden çok daha ucuza mâl olduğu ve uzun zaman muhafaza edilebildiği için; papirüs, edebî yazışmalardan resmî yazışmalara kadar çeşitli alanlarda kullanılmıştır
Bu papirüs sayfaları, günümüze kadar saklanmış olup çok önemli tarihî belgelerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur