Tarih Bilimine Giriş

Tarih Bilimine Giriş Tarihin Tanımı

İnsan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını, kültür ve uygarlıklarını, sosyo-ekonomik yapılarını neden-sonuç ilişkisi içerisinde yer ve zaman göstererek inceleyen, elde ettiği bulguları, belgelere dayanarak objektif bir şekilde açıklayan sosyal bilim dalına tarih denir
Tarihi Olaylar İncelenirken Uyulması Gereken Kurallar

1. Olaylar, neden-sonuç ilişkisi içerisinde incelenmelidir
2. Olayın geçtiği yer ve zaman belirtilmelidir
3. Olayda rolü olan kişilerin katkılarının doğru olarak değerlendirilebilmesi için olayın geçtiği günün şartları göz önünde bulundurulmalıdır
4. Olayın geçtiği yerde araştırma yapılmalıdır
5. Olaylar objektif olarak değerlendirilmelidir

Objektifliğin sağlanması için aşağıdaki şartlara uyulmalıdır :

• Olayın üzerinden belli bir süre geçmelidir
• Olay, meydana geldiği günün değer yargıları göz önüne alınarak incelenmeli, günümüzün değer yargıları ile yorumlanmamalıdır
• Kaynak taraması yapılmalıdır

Tarih Öncesi Devirler

İnsanların yeryüzünde faaliyet göstermeye başlamasından MÖ 3000 yıllarında Sümerler tarafından yazının bulunmasına kadar geçen döneme Tarih Öncesi Devirler denir

Tarih öncesi devirlerle ilgili bilinmesi gereken bazı özellikler şunlardır :

• Tarih öncesi devirlerle ilgili yazılı belgeler olmadığından insan topluluklarının bıraktığı kalıntılar kullanılarak bilgi toplanabilmiştir
• Tarih öncesi devirler, insanların kullandıkları araç ve gereçlere göre dönemlere ayrılmıştır
• Tarih öncesi devirlerin başlama ve bitişleri bölgelere göre farklılıklar göstermiştir
• Tarih öncesi devirler Mısır hariç normal seyrini izlememiştir Bunun nedeni göçler sonucunda uygarlık alanında ileri toplumların diğer toplulukları etkilemesidir

Taş Devirleri

1 Eski Taş Devri (Paleolitik)


Yontma Taş Dönemi’ni içine alan Paleolitik Devir’de insanlar;

• Küçük gruplar halinde avcılık ve toplayıcılıkla hayatlarını devam ettirmişlerdir Üretim faaliyetleri başlamamıştır
• Taştan, ağaçtan ve kemikten ilk defa araç - gereç yapımına başlamışlardır
• Ateşi bularak ısınma, pişirme ve aydınlanmada kullanmışlardır
• Mağaralarda yaşamışlar ve duvarlara çeşitli resimler yapmışlardır

2 Yeni Taş Devri (Neolitik)


Cilalı Taş Devri diye de adlandırılan Neolitik Devirde tarımsal faaliyetler başlamıştır Bu gelişme sonucunda insanlar;

• Üretici duruma geçmişler, toplayıcılıktan kurtulmuşlardır
• Göçebelikten yerleşik hayata geçmişlerdir Su kenarlarında köyler kurarak toplumsal hayatı başlatmışlardır
• Ticaret faaliyetlerini başlatmışlardır
• Hayvanları evcilleştirmişlerdir
• Keten, kenevir gibi bitkiler yetiştirmişler ve dokumacılık faaliyetlerini başlatmışlardır
• Yiyecek ve içeceklerini korumak için topraktan kaplar yapmışlardır Topraktan ev eşyası yapmışlar ve seramik sanatını başlatmışlardır

Maden Devirleri

Maden Devirleri Bakır, Tunç ve Demir Devirleri şeklinde üçe ayrılır Ateşin bulunması madenlerin kullanılmasına ortam hazırlamıştır Demirin bulunması ve işlenmesi, insanlık tarihinde çok önemli gelişmelere ortam hazırlamıştır
Demirin yüksek ısıda işlenmesi sanayinin gelişmesine neden olmuştur Tunç Devri’nde önce şehir devletleri sonra da büyük devletler kurulmuş, Demir Devri’nde ticaret hızlanmış ve toplumların birbirleriyle ilişkileri artmıştır

Tarih Çağları
MÖ 3000’li yıllarda Sümerlerin yazıyı bulmalarıyla başlayıp günümüze kadar devam eden döneme Tarih Çağları denilmiştir
Tarihin çağlara ayrılmasında toplumları etkileyen önemli sosyal ve ekonomik gelişmeler dikkate alınmıştır Tarih çağları İlkçağ (MÖ 3000 - 375), Ortaçağ (375 - 1453), Yeniçağ (1453 - 1789), Yakınçağ (1789 - ) şeklinde ayrılmıştır

TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

TARİHİN TANIMI: Tarih geçmiş zamanlarda yaşayan insan topluluklarının her türlü faaliyetlerini YER VE ZAMAN bildirerek, SEBEP-SONUÇ ilişkisi içinde anlatan bilim dalıdır * Bütün yönleriyle insanlığın geçmişini inceler
* Geçmişle gelecek arasında kurulan bir köprüdür
* Tarih insanlığın ortak mirasıdır

Tarih, insan topluluklarının sosyal, ekonomik, siyasi, kültürel, dini faaliyetlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini, kültürlerini, yer ve zaman belirterek, olayların sebeplerini, gelişmelerini ve sonuçlarını birlikte inceleyen bir bilim dalıdır
* Tarih sadece geçmişi araştırmakla kalmamakta, geçmişle günümüz ve gelecek arasında bir köprü görevi görmektedir
* Tarihine sahip çıkmayan, tarihini unutmuş bir millet, hafızasını kaybeden bir insana benzer

TÜRK TARİHİNİ ÖĞRENME GEREKLİLİĞİ :

Türk milleti tarihin en eski ve en köklü milletlerinden biridir Türkler Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarına yayılan devletler kurmuşlardır Bu bölgelerde Türk Dilinin, Türk Sanatının, Türk kültürünün izleri bugün bile sürmektedir

* MÖ IIIYY da Hunlar'la başlayan Türk Tarihi günümüze kadar varlığını sürdürmüştür

Atatürk Türk Tarihine büyük önem vermiş ''Türk çocuğu ecdadını ( Atasını ) tanıdıkça daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır'' demiş ve zengin Türk Tarihinin ortaya çıkarılabilmesi için 1932 yılında Türk Tarih Kurumunu kurdurmuştur

* Tarihimizi iyi öğrenmekle ,

Vatan, Millet sevgimiz gelişecektir
Millet olarak geleceğe daha güvenle bakabiliriz
Tarihini tanımayan, iyi bilmeyen milletler dağılmaya yok olmaya mahkumlardır

TARİHİN KONUSU NEDİR? : Geçmiş zamanda yaşayan insan topluluklarının her türlü faaliyetidir

TARİH ANLATIMINDA YER VE ZAMANIN ÖNEMİ NEDİR?

1)- Yer ve zamanın belirtilmesiyle olayın GERÇEK olup olmadığını anlarız
2)- Olayın geçtiği yer ile olayın meydana geldiği zaman dilimi o olayın sebep ve sonuçlarını belirlememizde gereklidir Çünkü o yerin iklimi, yaşam şartları, madenleri, o zaman içindeki nüfusu, o zaman içindeki toplumsal değerler olayın meydana geliş sebeplerini oluşturabilirler
SEBEP-SONUÇ İLİŞKİSİNİN ÖNEMİ NEDİR?

Bütün olaylar bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlıdır her olay kendisinden önceki olayın SONUCU, kendisinden sonraki olayın SEBEBİ'dir Önceki olayı bilmezsek, sonraki olayı kavrayamayız

OLAY NEDİR? OLGU NEDİR?

OLAY: İnsanları ilgilendiren sosyal, ekonomik, kültürel, dini ve benzeri alanlarda meydana gelen oluşumlardır
OLGU: Oluşum süreci içinde ya da başka bir şeyin belirtisi olarak gözlemlenmiş olaylardan ibarettir
Örnek: Anadolu'nun Türkler tarafından fethi OLAY'dır Anadolu'nun Türkleşmesi OLGU'dur

TARİH FELSEFESİ NEDİR?: Tarihi tecrübeleri günümüz meselelerinin çözümü için yeniden yorumlamaya Tarih Felsefesi denir
TARİH YAZICILIĞININ EVRELERİ:

-Kronik (Haberci) Tarihçilik: En ilkel şekli Anallardır
-Rivayetçi (Hikayeci) Tarihçilik: Sebep-sonuç ilişkisi üzerinde durmaz (Herodut, Taberi)
-Öğretici (Prağmatik, faydacı) Tarihçilik: Kişilerden ve olaylardan ders alınmasını sağlamak için )
-Sosyal Tarihçilik: Öğretici tarihçiliğin hissi yönlerinden arındırılmış şekli
-Felsefi Tarihçilik: Değişik kültürleri inceleyerek biri birine etkileşimlerini inceler

-İlmi Tarihçilik: Neden-nasılcı tarihçilik
-Materyalist, Kültürel, Pozitif (vs) Tarih çeşitleri

TARİHİN TASNİFİ (SINIFLANDIRILMASI)

1)- Zamana Göre Sınıflandırma: (Örnek: Ortaçağ tarihi,15 yüzyıl tarihi gibi)
2)- Mekana(Yer) Göre sınıflandırma: (Örnek:Türkiye Tarihi,Avrupa tarihi gibi)
3)- Konuya Göre Sınıflandırma: (Örnek: Tıp Tarihi, Sanat tarihi gibi)
TARİHİ NEDEN SINIFLANDIRIYORUZ?

Tarihi Zamana, Mekana ve Konuya göre sınıflandırmamızın nedeni öğrenmeyi,öğretmeyi,araştırmayı kolaylaştırmaktır


TARİHİN YÖNTEMİ: Tarihi olayları araştıran bir tarihçi sırasıyla aşağıdaki yöntemleri uygular
1)-KAYNAK ARAMA: Önce olayla ilgili kaynaklar aranır
Kaynaklar 2'ye ayrılır:
1- Ana Kaynaklar(Birinci el kaynaklar): Olayın geçtiği döneme ait kaynaklardır
2- İkinci El Kaynaklar: Ana kaynaklardan yararlanılarak hazırlanan kaynaklardır
Ayrıca kaynakları YAZILI ve YAZISIZ kaynaklar diye de ikiye ayırabiliriz:
1- Yazılı Kaynaklar: Kitabeler, fermanlar, kanunlar, mahkeme kayıtları, noterlik yazıları, gazeteler, dergiler vb
2- Yazısız(Sözlü) Kaynaklar: Evler, kaleler, tapınaklar, heykeller, silah, eşyalar, destanlar, efsaneler, fıkralar, atasözleri örf ve adetler vb

2)- VERİLERİ TASNİF, TAHLİL VE TENKİT ETME:

a)- Tasnif(Sınıflandırma): Elde edilen bilgiler zamana, mekana ve konuya göre tasnif edilir
b)- Tahlil(Analiz=İnceleme) : Kaynaklardan elde ettiğimiz bilgiler güvenilir mi? Karşılaştırma yapılarak bilgiler bu yönde incelenir
c)- Tenkit(Eleştiri): Elde edilen bilgilerin işe yarayıp yaramadığı, hangi bilgilerin kullanılacağı belirlenir

3)- SENTEZ(BİRLEŞTİRME): Kaynaklardan elde edilen bilgiler düzenlenerek yazılması safhasıdır