Karbon Bileşikleri

Karbon Bileşikleri

Doğada en bol bulunan karbon bileşikleri, karbon dioksit, tebeşir (kalsiyum karbonat) gibi metal karbonatları ve karbonun hidrojenle birleşerek oluşturduğu hidrokarbonlardır Karbon, başka herhangi bir elementten daha çok bileşik oluşturur Karbon bileşikle
rini inceleyen bilim dalına organik kimya denir; çünkü eskiden, karbon bileşiklerinin yalnızca canlılarca oluşturulabileceğine inanılırdı Bugün 1 milyonun üstünde karbon bileşiği bilinmektedir; bu sayı, öteki bütün elementlerin oluşturduğu bileşiklerin toplamından daha büyüktür

Bu kadar çok karbon bileşiğinin olmasının nedeni, bir karbon atomunun bir başka karbon atomuyla kolayca birleşerek, uzun ve kararlı bir yapıya sahip zincirler ve halkalar oluşturabilmesidir Bu zincir ve halkalar neredeyse sonsuza kadar uzanabilir ve bunlara yalnızca birkaç başka elementin eklenmesiyle sonsuz sayıda bileşik elde edilebilir Kimyacılar, laboratuvarlarda ve fabrikalarda, doğal karbon bileşiklerinin pek çoğunu elde edebilmiş ve ayrıca doğada bulunmayan pek çok başka karbon bileşiği hazırlamışlardır Dezenfektan, boyarmadde, patlayıcı, yakıt, ilaç, anestezik, parfüm ve plastik gibi pek çok yararlı madde, başka elementlerin de katılmasıyla büyük karbon yapılarının elde edilmesi yoluyla üretilir

En basit hidrokarbon, "bataklık gazı" da denilen metan gazıdır; bu maddenin temel yapısı, ortadaki bir karbon atomunu çevreleyen dört hidrojen atomundan oluşur Sibirya' da ya da Kuzey Denizi'nde yeraltından çıkarılan doğal gazın başlıca bileşiği metan gazıdır Metanın kimyasal formülü CH4 biçimindedir Eğer dört karbon atomu birbirine bağlanırsa bütan gazı oluşur Bütanın kimyasal formülü de C4Hıo'dur Mutfaklarda kullanılan tüpgaz, bütan gazıdır Metandaki hidrojen atomlarının yerine klor atomları geçirilirse, bir zamanlar önemli bir anestezik olan kloroform bileşikleri ve değerli bir kimyasal çözücü olan karbon tetraklorür oluşur Metan molekülüne bir oksijen atomu bağlanırsa, ortaya bir tür alkol çıkar

Karbon ile oksijenin oluşturduğu iki basit bileşik vardır: Karbon dioksit (CO2) ve karbon monoksit (CO) Her ikisi de gaz halindedir; ilki havada bulunur, ikincisi ise son derece zehirlidir Bu iki gaza ilişkin ayrıntılı bilgi KARBON DİOKSİT VE KARBON MONOKSİT maddelerinde verilmiştir

Dünyanın pek çok yerindeki petrol yataklarından çıkarılan ham petrol, rafinerilerde işlenerek, değişik uzunluklardaki karbon zincirlerinden oluşan maddeler elde edilir; bu maddelere petrol türevleri denir Ağır, kalın ya da ince bütün yağlar hidrokarbondur (bak Petrol)

Karbon atomlarının hidrojenle doyurulmamış, yani tümüyle doldurulmamış olduğu hidrokarbon dizileri de vardır Bu dizilerden birinde karbon atomları birbirine çift bağla bağlanmıştır; bu tür hidrokarbonların en basit örneği etileri'dir Üç bağlı karbon atomlarım içeren doymamış hidrokarbonlar dizisinin ilk üyesi de asetilen gazıdır (bak ASETİLEN)
Kömürün damıtılmasıyla elde edilen kalın, siyah renkli bir sıvı olan kömür katranından da önemli bir hidrokarbon dizisi oluşturulur Bu dizinin ilk ve en basit üyesi benzen'dir Benzen, bir halka biçiminde birbirine bağlanmış altı karbon atomu içerir (bak Benzen) Bu dizide bulunan pek çok hidrokarbon, bitkilerden salınanlara benzeyen kokular yaydıklarından aromatik hidrokarbonlar olarak adlandırılır Parfümler, en az bir benzen halkası içerir Güvelere karşı kullanılan naftalin birbiriyle birleşmiş iki halkadan oluşur