Dans Ve Anadolu'da Dansın Gelişimi

Dans Ve Anadolu'da Dansın Gelişimi


Anadolu'da yaşayan Türkler'de dans temelde üç ayrı kültürün etkisinde kalmıştır Bunlar eski Anadolu uygarlıkları, Orta Asya kültürü (özellikle Samanlık) ve Müslümanlık'tır
Anadolu'da binlerce yıl önce yaşamış Hitit, Eski Yunan, Frig, Lidya gibi eski uygarlıkların etkileri günümüzde halk danslarında yaşamaktadır Konya'nın güneyinde Çatalhöyük' te bulunan duvar resimlerinde, İÖ 65005650 arasında bu yörede yaşamış bir uygarlığın dansları ve dinsel törenleri görülmektedir

Resimlerdeki danslarda, davulun ve tokmağın kıvrık ucunun günümüzdekilere benzerliği dikkat çekicidir Ayrıca bu resimler, Hitit, Frig gibi uygarlıklardan çok daha öncekilerin katkılarını göstermesi açısından da ilginçtir
Orta Asya kültürünün Türk danslarına etkisi ise çok daha belirgindir Samanlık Orta Asya ve Sibirya'da yaygın olan bir dindi Şaman hastalıkları iyileştiren, dinsel törenleri yürüten, ölüleri öbür dünyaya kadar geçiren din adamıdır

Asıl önemi, kişisel ve toplumsal sorunları çözerken, Öbür dünyaya göç ederek oradaki ruhlarla konuşmasından kaynaklanır Ruhlarla (tanrılarla) ilişki kurabilmek için düzenlenen törenlerde şaman hem oyuncu, hem dansçı, hem de şarkıcı olur Davul çalar, çeşitli hayvanların taklidini yaparak ritmik hareketlerle dans eder {bak SAMANLIK) Şamanın yaptığı tören dansı ile Anadolu halk oyunları arasında önemli benzerlikler bulmak olanaklıdır Anadolu'da birçok halk oyununda gene Şamanlık'tan kaldığı düşünülen geyik, kuş, tilki, at gibi hayvanların taklitleri yapılır Buna iyi bir örnek Tokat yöresinden Geyik Oyunu'dur

İslam dini ise, kendinden önceki dinlerle bağlantılı olduğunu düşündüğü dansı yasaklama yoluna gitti; ama dansı tümüyle kaldıramadı Tasawufun (bak TASAWUF) müzik ve dans anlayışından doğan sema'lar ortaya çıktı Birçok İslam tarikatında dinsel törenlerde dansa yer verilir Bunlardan en bilineni Mevlevi semalarıdır (bak Mevlana) Semalarda ilahiler söylenir, özel giysili dervişler (semazenler) dönerek dans ederler Bu dönüş sırasında semazenler gözlerini genellikle göğe çevirirler, sol avuçları göğe, sağ avuçları yere dönüktür

Semaların yalnızca İslam kültüründen doğduğunu söylemek güçtür Semalarda kullanılan birçok dans öğesinde daha önceki uygarlıkların etkisi olduğu düşünülmektedir Önceki uygarlıkların dansları daha sonraki uygarlıklara aktarılmış, binlerce yıl öncesinin dans öğeleri birbirlerine karışarak ve iç içe geçerek bugünkü Anadolu danslarını yaratmıştır (bak Halk Danslari)