Bağlacın Cümle Içinde Kullanılması

Bağlacın cümle içinde kullanılması



Bağlacın eşgörevli ve eşdeğerli ya da birbiriyle ilgili öğeleri bağladığı duruma, Kâmuran ve Oktay aynı işte çalışıyorlardı; ama Kâmuran' in aylığı Oktay'ınkinden yüksekti cümlesi örnek gösterilebilir Bu cümledeki bağlaçlardan ve, ilk cümleciğin ortak yüklemli özneleri olan eşdeğerli iki sözcüğü, ama bağlacı ise iki cümleciği birbirine bağlamaktadır Her iki cümlecik de özne ve yüklemleri bulunan bağımsız birer cümledir Ama bağlacı, bu iki cümle arasında bir anlam ilişkisinin varlığını göstermektedir

Öznesi, yüklemi ya da tümleci ortak olan cümlelerde, eş görevli öğeleri bağlamak için yinelemeli bağlaçlar da kullanılabilir: Mahmut hem çalışıyor,hem müzik dinliyorduNecla'nın annesi de babası da 50 yaşındadır
Coşkun hayvanat bahçesine gittiğinde ne aslanları ne de kaplanları görebildi cümlesindekinene ve ne de bağlaçları cümleye olumsuz bir anlam verdiğinden, böyle cümlelerde yüklem olumlu durumdadır Öte yandan, yüklemden önce, cümlenin taşıdığı olumsuz anlamı pekiştiren hiç, hiçbir, pek gibi zarflar kullanılırsa yüklem olumsuz duruma geçer

Bağlaçlar, aralarında anlam ilişkisi bulunan cümle öğelerini de bağlar Bu duruma en sık olarak bağlı cümlelerde rastlanır Örneğin, Kemal'in kitabı okumadığım sanıyordum, oysayanılmışım cümlesindeki oysa, böyle bir işlevi yerine getirmektedir Bu tür cümlelerdeki cümleciklerin özneleri ayrı da olabilir Babam üzülmemin gereksiz olduğunu söylüyordu, nitekim bunun doğru olduğunu bir süre sonra anladım

Bütün bu örneklerden anlaşılacağı gibi, bağlaçlar cümle öğelerinin önünde ya da arkasında bulunabilir Bazı bağlaçlar sıfat ya da zarf olarak da kullanılabildiği için bu durumları birbirine karıştırmamak gerekir Ancak Ahmet bu işin üstesinden gelebilir cümlesindeki ancak, özneyi nitelediği için sıfat görevindedir Bir saat önce gelmesi gerekirken ancak gelebildi cümlesinde aynı sözcük zarf olarak kullanılmıştır; cümlenin yüklemini zaman bildirerek nitelemektedir İşlerimiz oldukça yoğundu; ancak kısa sürede bütün işleri bitirdik cümlesinde ise ancak sözcüğünün bağlaç olarak kullanıldığını görüyoruz

Bazı bağlaçların özel kullanımları vardır Örneğin ki, de, ise bağlaçları, bazen özneyi pekiştirmek için kullanılır: Sen ki bu kadar bilgilisin, nasıl olur da bunu bilmezsin? Sen de bu işleri bilirsin ya Ben ise ancak bir saat sonra eve gidebildim Son örnektekine benzer cümlelerde ise bağlacı özneyle bitiştinlebilir (ben ise yerine bense)

Ki bağlacı, birleşik cümlelerde yan cümleciği ana cümleciğe bağlamak için de kullanılır: Dikkatle baktığımda gördüm ki yolda bir trafik kazası olmuş
Görüldüğü gibi bağlaçlar söyleyeceklerimizi, anlatacaklarımızı ilgi ve önem sırasına koyarak birbirine bağlamamızı sağlamaktadır Böylece gereksiz yinelemelerden de kurtulmuş oluruz