Buharlaşma

Buharlaşma


Buharlaşma; Yıkanan giysiler asılarak kurumaya bırakılır; yağmur dindikten bir süre sonra yerdeki su birikintileri ortadan kaybolur; kurak zamanlarda bahçedeki toprağın kupkuru olduğunu görürüz Bütün bu gibi olaylarda, ortadan kaybolan su buharlaşmıştır

Buharlaşan su ya da başka bir sıvı gözle görülemeyen bir gaza, buhara dönüşür Bir sıvıyı oluşturan türdeş moleküller birbirlerini bağlanma kuweti (kohezyori) adı verilen bir kuwetle çeker Ama moleküller aynı zamanda sürekli bir hareket içindedir ve bu hareket nedeniyle sürekli olarak birbiriyle çarpışır Sıvının yüzeyinde hızla hareket eden bazımoleküller Dağlanma Kuwetinden Kurtularaksıvıdan ayrılıp havaya karışır ve varlığını buhar molekülleri olarak sürdürür

Sıcaklık buharlaşma hızını etkiler Moleküllerin hareketinin hızı sıvının sıcaklığına bağlıdır Sıcaklık arttıkça moleküllerin hareketi hızlanır ve moleküllerin bağlanma kuwetini yenerek havaya karışmaları kolaylaşır Sıvının havayla temas ettiği yüzeyin büyüklüğü de buharlaşma hızını etkiler Biri geniş, öteki dar ağızlı iki kaba aynı miktarda su koyar ve buharlaşmaya bırakırsak, geniş ağızlı kaptaki suyun daha önce buharlaşıp bittiğini görürüz Deniz suyu da sürekli olarak buharlaşır

Bu buharı taşıyan nemli hava rüzgâr etkisiyle karaların üzerine gelir; yeniden suya dönüşen buhar ise yağmur olarak yere iner {bak Bulut; Yağmur) Havadaki su buharının çok ya da az olması da buharlaşmayı etkiler Havasında çok su buharı bulunan bir ortamda buharlaşma az olur Taşıyabileceği kadar su buharı almış olan havaya doymuş hava denir Doymuş havada buharlaşma olmaz Bir havada bulunan su buharı miktarının doymuş havadaki su buharına oranına bağıl nem denir Bağıl nemi 0 olan hava tam kuru hava, bağıl nemi 100 olan hava da doymuş havadır {bak NEM)

Benzin ve metil alkol gibi sıvılar çabuk buharlaşır; çünkü molekülleri arasındaki bağlanma kuweti sudakinden çok daha azdır Kolay buharlaşan bu tür sıvılara uçucu sıvılar denir

Buharlaşmanın serinletici bir etkisi vardır Islattığınız parmağınıza üflerseniz parmağınızda bir serinlik duyarsınız Islak mayo ve giysilerin vücuda bir serinlik verdiğini biliriz Bu serinleme, su moleküllerinin buharlaşıp giderken bulundukları ortamdan ısı alıp götürmelerinden kaynaklanır Bu ısıya buharlaşma ısısı denir Buharlaşmanın serinletici etkisinden günlük yaşamda da yararlanılır Eskiden içme suyunu serin tutmak için gözenekli testiler kullanılırdı

Testinin gözeneklerinden sızarak buharlaşan suyun birlikte götürdüğü ısı nedeniyle testide kalan su serin olurdu Buzdolaplarında da buharlaşmanın soğutucu etkisinden yararlanılır {bak Soğutma) Canlıların terlemesi de fazla ısınan vücudu serinletmeye yarar Buharlaşan ter deriden ısı alarak vücudu serinletir Buharlaşmanın tersi olan olaya, yani buharın sıvı ya da katı hale geçmesine ise yoğunlaşma denir {bak Yoğunlaşma)