İktisat Ders Notları

İKTİSAT, bireyler ve toplumların sınırlı kaynaklarını sınırsız ihtiyaçlarını karşılamak için nasıl dağıttıklarının incelenmesidir


Ülkeler arasındaki farklı ekonomik yapı ve kurumların organizasyonu ile çeşitli çıkar grupları arasındaki ilişkileri inceleyen iktisat bölümüne İKTİSADİ SİSTEMLER adı verilir


İktisatçının belli bir ekonomik sorunla ilgili bütün gerçekleri araştırıp toplama işlemine BETİMLEYİCİ İKTİSAT denir


İktisadın temel özellikleri: Malların üretimi,tüketimi ve dağıtımıyla ilgili olması Sosyal bir bilim olması Analitik olması İnsan davranışlarının sadece iktisadi yönünü seçip incelemesi


Arz yasası, malın fiyatı ile arz edilen miktar değişkenleri arasındaki ilişkiyi gösterir


Tüketicinin geliri arttığında talebi artan mallara NORMAL MAL denir


Gelir arttıkça talebi düşen, gelir azaldıkça talebi artan mala DÜŞÜK MAL denir


Tüketim mallarının üretiminde kullanılan mallara sermaye malları (yarı mamül mallar, hammaddeler, üretici malları) denir


Fiyat değişiminin yarattığı gelir ve ikame etkileri "talep eğrisinin neden negatif eğime sahip olduğunu " açıklamak için birlikte kullanılır


Genelden özele doğru yapılan bir araştırmada izlenen yaklaşıma TÜMDENGELİM adı verilir


Cateris Paribus varsayımı "diğer koşulların sabit olduğu"'nu ifade eder


Normal malın talebinin GELİR esnekliği POZİTİF tir Düşük malın talebinin GELİR esnekliği NEGATİF tir Birbiriyle ilişkisiz mallar arasında ÇAPRAZ talep esnekliği sıfırdır İkame mallar arasındaki çapraz talep esnekliği pozitiftir Tamamlayıcı mallar arasındaki çapraz talep esnekliği negatiftir


Esnekliği sonsuz olan talep eğrisi, y eksenine paralel olan bir doğrudur


Piyasa döneminde (çok kısa dönem) üretim miktarı sabittir


Uzun dönemde tüm girdilerin miktarı ve üretim kapasitesi değiştirilebilir


Toplam sabit maliyetin üretim miktarına oranına ortalama sabit maliyet denir AFC=TFC/q


Tam rekabet piyasasındaki bir firmanın ortalama geliri sabittir ve fiyata eşittir AR=P


Tekel piyasasındaki bir firmanın marjinal geliri sıfır olduğunda, tekelcinin sahip olduğu talep eğrisinin esnekliği 1'e eşittir


Talebi esnek olan bir maldan elde edilen toplam gelirin arttırabilmesi için malın fiyatının düşürülmesi gerekir


İmalat faaliyeti sonucunda yaratılan faydaya Şekil faydası denir


Üretimde kullanılan, ancak bu kullanım karşılığı hiçbir parasal ödeme yapılmayan kaynakların değerine ÖRTÜK MALİYET denir


Bir malın üretilen her birimi için sabit bir vergi alınması firmanın sabit maliyetlerini etkilemez


Tekelci, marjinal maliyetin marjinal gelire eşit olduğu çıktı düzeyinde karını maksimize eder MC=MR


Oligopolcü firmaların karlarını bir grup halinde maksimize etmeleri durumunda ortaya çıkan oligopol türüne TAM OLİGOPOL denir


İşgücünün marjinal ürün geliri= Marjinal gelir x Marjinal fizik ürün MRP=MPP X MR


Bir bankaya yatırılan mevduat miktarı 8 milyar TL ve karşılık oranı 0,25 ise yaratılan kaydi para miktarı 8 x 1/0,25=32 milyardır


Çok sayıda üreticinin farklılaştırılmış ürün ürettiği piyasaya FARKLILAŞTIRILMIŞ OLİGOPOL adı verilir


Bir ekonomide GSMH 1000 TL, para arzı 500 TL ise gelir devir hızı 2 dir V=Y/M=1000/500=2


Paralel para sisteminde altın ve gümüş para olarak kullanılmıştır


Spekülatif para talebi faiz oranına bağlı olarak değişir


John Maynard Keynes'e göre artan para talebinin fiyatları yükseltmesi için paranın harcanması gerekir


Merkez bankasının görevleri: Banknot ihraç etmek Reeskont işlemleri yapmak Devletin hazinedarlığını yapmak Bankalar arası işlemler yapmak Ticaret bankalarının para ihtiyatlarını muhafaza etmek Mali-ekonomik konularda devlete danışmanlık yapmak


Merkez bankaları; altın külçe miktarı, ülkedeki döviz miktarı, devlet hazinesine verilen kısa vadeli avanslar karşılığında banknot emisyonunu değiştirmez


Kaydi parayı TİCARİ BANKACILIK SİSTEMİ yaratır


İhtiyat amacıyla elde tutulmak istenen paranın miktarı gelir düzeyine bağlıdır


Wicksell ve Aftalion, miktar teorisini gelir ve bu gelirin harcanması açısından açıklayan iktisatçılardır


Çeşitli ülkelerin milli gelirleri karşılaştırılırken dikkate alınanlar: Nüfus farkları Fiyat düzeyleri farkı Üretim maliyetlerindeki farklar Üretilen mal ve hizmet farklılıkları Tabiat şartlarının farklılığı Piyasaya giren üretici miktarındaki farklar


Ekonominin genişlemesi, yatırımların tasarruftan fazla olmasının bir sonucudur Yatırım > tasarruf


Topraklar arasındaki nitelik farklarından ya da pazara uzaklık farkından doğan ranta fark bedeli veya DİFERANSİYEL FARK denir


Paranın değerinin düşmesi: istihdamın artmasına, borç verenlerin zarara uğramasına, sabit gelirlilerin satın alma gücünün düşmesine, üreticilerin aşırı kar elde etmelerine neden olur Üretimin azalmasına neden olmaz


Çeşitli ülkelerin milli gelirleri karşılaştırılırken dikkate alınanlar: Nüfus farklılıkları, Fiyat düzeyleri farkı, Üretim maliyetlerindeki farklar, Üretilen mal ve hizmet farklılıkları


Bir ekonomide talebin azalıp, yatırımların durması sonucu ortaya çıkan işsizlik türüne konjonktürel işsizlik denir


Sermaye stokuna yapılan net ilavelere NET YATIRIM denir


Milli gelirin üretim faktörleri sahiplerinin üretimden aldıkları paylara göre dağılımına FONKSİYONEL DAĞILIM denir


Gelir dağılımında eşitsizliğin nedenleri: Yetenek farklılıkları, Eğitim ve öğrenim farklılıkları, Mülkiyet ve miras hakkı, Çalışkanlıkta farklılık, Telafi edici ücret farklılıkları, Risk üstlenme, Piyasa üzerinde güç sahibi olma


Cari ücret düzeyinde çalışmak istemeyenlerin oluşturduğu işsizlik türü GÖNÜLLÜ işsizliktir


Tüketim harcamalarını belirleyen en önemli unsur gelir düzeyidir


Ekonomik büyümede rol oynayan arz etmenleri: İşgücünün kalitesi ve miktarı, Teknolojik gelişme, Sermaye stoku, Doğal kaynaklar


Yatırımın marjinal etkenliği eğrisi, faiz oranı ile yatırım miktarı arasındaki ilişkiyi gösterir


Marjinal tasarruf eğilimi=1-marjinal tüketim eğilimi MPS=1-MPC


Marjinal tüketim eğilimi 0,8 olan bir ekonomide vergi çarpanı -4 tür -(k-1)=-(1/(1-0,8) -1)=-(1/0,2 - 1)=-4


Bir ekonomide marjinal tüketim eğilimi 0,7 ise çarpan katsayısı 3,3'tür Çarpan = 1/(1-MPC)=1/(1-0,7)=3,3


Devletin ekonomik hayata müdahale etmediği bir ekonomi modelinde, genel denge; toplam arz=toplam talep eşitliğinde kurulur SMH=SMG veya Bireylerin yatırım talebi= toplam tasarruf I=S


Talebi esnek olan bir maldan elde edilen toplam gelirin artırılabilmesi için malın fiyatının düşürülmesi gerekir


İşlem amaçlı para talebi, gelir düzeyi ile doğru yönlü olarak değişir