Karadeniz Bölgesi

Bölge, Türkiye’nin kuzeyindedir İsmini kuzeyindeki Karadeniz’den alır Bölge, doğuda Gürcistan sınırından başlayarak, batıda Sakarya Ovası ile Bilecik’in doğusunda kadar uzanır





Türkiye yüzölçümünün % 18′ine sahip olan bölge, bu oranla yüzölçüm bakımından üçüncüdür Doğu - batı istikametinde en uzun olan bölgemizdir Bölge, batıdan doğuya doğru yaklaşık 1400 km lik uzunluğa, kuzey - güney istikametinde ise 100 - 200 km arasında değişen genişliğe sahiptir

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Bölgenin yeryüzü şekillerini IIIjeolojik devirde Alp kıvrımları sonucu oluşan doğu- batı yönündeki Kuzey Anadolu Dağları ile bu dağlar arasındaki oluklar oluşturmaktadır

Batıda üç kuşak halinde uzanan bu dağlar kuzeyden güneye doğru; Küre, Bolu-Ilgaz ve Köroğlu dağları şeklindedir Ortada Canik Dağları ve Doğuda ise iki kuşak halindedir Bunlar; kuzeyde Giresun-Rize Dağları, güneyde ise Mescit, Kop ve Çimen dağları şeklindedir

Karadeniz boyunca uzanan dağların yükseltileri batıda 2000 m civarında olup, Orta Karadeniz’de 1000 m’ye kadar inmekte, doğuda ise yükselti 4000 m’ye çıkmaktadır (en yüksek yer Rize’de Kaçkar dağıdır)

DAĞLARIN KIYIYA PARALEL UZANMASI SONUCUNDA

Kıyılar fazla girintili - çıkıntılı değildir Küçük koylar hariç, kıyılarda önemli girinti ve çıkıntı yoktur Bu nedenle Sinop limanı dışında, büyük gemileri barındıracak doğal limandan yoksundur

Güçlü dalgalar, kıyıda falez oluşumuna neden olur Kıyılar boyuna kıyı tipi özelliğini taşır Kızılırmak ve Yeşilırmak ağzında oluşan deltalar dışında, kıyı çoğu yerde diktir

Bölgenin kuzeye bakan yamaçlarında, yamaç yağışları artmıştır
Kıyı kesim ile iç kesim arasında önemli iklim farklılıkları ve buna bağlı olarak da tarımı yapılan ürün çeşidinde değişiklikler görülmektedir

Yağış ve eğimin fazla olması, zeminde killi toprağın bulunması, bölgede heyelanlara yol açar Heyelan olayının en fazla görüldüğü bölgemizdir
Dağların yükselti ve doğrultusu, ulaşım, iklim ve tarımsal faaliyetleri de etkiler Orta Karadeniz dışında ulaşım Zigana (Kalkanlı) ve Kop geçitler gibi önemli geçitlerden sağlanmıştır Zigana geçidi Trabzon’un gelişmesine neden olmuştur

Sinop, doğal limana sahip olduğu halde, dağların ulaşımı zorlaştırması nedeniyle diğer liman kentleri kadar gelişmemiştir

Dağların kıyıya paralel olması tarım alanlarını sınırlandırmıştır Dağlarda eğimin fazla olması makineli tarımı zorlaştırmıştır Bölgede hayvan ve insan gücüne halâ ihtiyaç duyulmaktadır

Dağların geniş yer kaplaması büyük kentlerin kurulmasını önlemiş, kentlerin kıyıda birbirine yakın ve küçük olmasına yol açmıştır



TOPRAK

Bölgede, iklime bağlı olarak asit tepkime (reaksiyon) gösteren, koyu renkli, humus bakımından zengin yıkanmış çeşitli topraklar bulunur Kuzey Anadolu Dağları’nın fazla yağış alan kuzey yamaçlarında boz ve esmer renkte kireçsiz orman toprakları yaygındır Toprak yüzeyinde kimyasal reaksiyonun fazla olması, toprak katmanlarının kalınlaşmasını kolaylaştırır Aynı dağların güneye bakan yamaçlarında yağışın azalması ve güneş radyasyonunun artmasıyla kireçli kahverengi orman toprakları bulunur Batı Karadeniz Bölümü’nde de podzol topraklarına rastlanır

AKARSU ve GÖLLERİ

Bölgenin en önemli akarsuları, Çoruh( Türkiye’nin en hızlı akışlı akarsuyudur), Yeşilırmak, Kızılırmak, Bartın(Üzerinde ulaşımın yapılabildiği tek akarsuyumuzdur) ve Yenice (Filyos) çayları ile bir bölümü bölgede yer alan Sakarya’dır

Kaynağını dağ sıralarının denize dönük yamaçlarından alan akarsular bol yağış ve eğim nedeniyle, gürdür Ancak küçük dereler halindedir

Bölgede göller az ve küçüktür Başlıcaları; Tortum, Sera, Abant ve Yedigöller (heylan set gölleri), Uzungöl (alüvyon set gölü)’dür

İKLİM ve BİTKİ ÖRTÜSÜ

Bölgede Karadeniz iklim şartları etkilidir Her mevsim yağışlıdır Yıllık sıcaklık farkı azdır Yazları serin, kışları ılıktır

Türkiye’nin en fazla yağış alan bölgesi Karadeniz’dir İl olarak Rize (2400 mm)en fazla yağış alan ilimizdir ( Sebebi güneyindeki yüksek dağların hakim rüzgar yönüne dik olmasıdır) Yıllık yağış miktarı 1500 mm kadardır

Dağlar kıyı kesimin nemli havasının iç kısımlara geçmesini engeller Bölgenin kıyı ile iç kesimleri arasında önemli iklim farkları görülür

Kıyıdan iç kesimlere doğru gidildikçe hem yağış oranı azalmakta, hem de karasallık nedeniyle sıcaklıklar düşmektedir Karasal iklimin görüldüğü yerlerde yazlar sıcak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır

Dağların yükselti ve doğrultusu nedeniyle Orta Karadeniz’de denizel iklimin yayılma alanı, Doğu ve Batı Karadeniz’e oranla daha geniştir

Orta Karadeniz Bölümü’nde dağların iç kısımlardan başlaması nedeniyle yağış miktarında azalma görülür Yıllık yağış 700 mm’ye kadar iner Batıya doğru yağışlar tekrar artış gösterir, yıllık 1000 mm’yi geçer

Doğu Karadeniz’in kıyı kesiminde kış sıcaklık ortalamaları fazla düşmediğinden burada narenciye (turunçgiller) tarımı yapılabilmektedir

Bölgede dağların denize bakan yamaçları bol yağış aldığından gür ormanlarla kaplıdır İç kısımlara gidildikçe soğuğa dayanıklı ağaç türleri ile bozkırlar bitki örtüsünü oluşturur Kıyıdan yamaç boyunca yükseldikçe sıcaklığın düşmesine bağlı olarak bitki örtüsünün değiştiği görülür Kıyıdan 800 metre yüksekliğe kadar olan alanda yayvan yapraklı ağaçlar, 800 - 1500 metre arasında karışık yapraklı ,1500-2000 metreye kadar olan alanda iğne yapraklı ağaçlar, 2000 metreden sonra ise dağ çayırları görülmektedir

Bölgenin yağış dağılışında hakim rüzgâr gönü ile yamaçların konumu ve yükseltisi en önemli etkenlerdir Batı Karadeniz ile Doğu Karadeniz’in yıllık ortalama yağış miktarının Orta Karadeniz’den fazla olmasında; Batı ve Doğu Karadeniz’de kıyının hakim rüzgâr yönüne dik uzanması ve yükseltinin artması rol oynar Kıyılardaki yağış miktarının fazla ve düzenli oluşuna bağlı olarak; Akarsuların debileri yüksektir Tarımda sulama fazla gerekmez ve nadas tarımı çok az görülür Orman alanları geniştirOrman yangınları görülmez

NÜFUS VE YERLEŞME

Bölgede 2000 nüfus sayımına göre 8 439 213kişi yaşamaktadır Nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır Fakat Orta ve Doğu Karadeniz bölümlerinin özellikle kıyı kesimlerinde nüfus yoğunluğu fazladır

Doğal koşullar nedeniyle nüfusun büyük bölümü kıyıda toplanmıştır İç kısımlar kıyılar kadar yoğun nüfuslu değildir

Kıyı ovaları, maden ve endüstri bölgeleri yoğun nüfusludur Bölgede doğal koşullar nedeniyle şehirleşme oranı düşüktür

Bölge nüfusunun yaklaşık %70′i kırsal kesimde oturur Türkiye genelinde en fazla kırsal nüfusa sahip bölgedir En önemli şehir merkezleri kıyı şeridindedir Bunlar Samsun, Zonguldak ve Trabzon’dur Bölgedeki tarım alanlarının sınırlı oluşu, hızlı nüfus artışı, endüstrinin gelişmemesi, açık deniz balıkçılığının yapılamayışı, bölgeden diğer bölgelere (özellikle Marmara’ya) yoğun göçlere neden olmaktadır

Diğer bölümler göç verirken Batı Karadeniz göç almaktadır Sebepleri: Ereğli-Zonguldak taşkömürü havzalarının varlığı, Karabük ve Ereğli’de demir -çelik endüstrisinin gelişmesidir

Orta Karadeniz Bölümü dışında iç kesimler seyrek nüfusludur Orta Karadeniz’de ise, küçük ovaların iç kesimlerde de yer alması nüfusun kıyı ile dengelenmesini sağlamıştır

Bölgede iç kesimlerde toplu, kıyıda dağınık yerleşme görülür Yurdumuzda dağınık yerleşmenin en fazla görüldüğü bölge Karadeniz Bölgesi , bölüm ise Doğu Karadeniz BölümüdürBu durum yağışın bol, arazinin engebeli olması ve tarım alanlarının dağınık olmasından kaynaklanır
__________________