Karbondioksit

Karbondioksit


Karbon dioksitDiğer adlarıKarbonik asit gazıMoleküler formülüCO2Moleküler ağırlığı4401 g/molKatı haliKuru buzGörünümüRenksizCAS numarası[124-38-9]ÖzellikleriYoğunluk ve Faz1600 kg/m³, katı
198 kg/m³, 298 K de gazSuda çözünürlüğü145 kg/m³;Buharlaşma
gizli ısısı2513 kJ/molErgime noktası−57 °C (216 K),Kaynama noktası−78 °C (195 K),Asitlik (pKa)635 ve 1033Viskozite007 cP at &eksi;78 °CYapısıMoleküler şekliDoğrusalKristal yapısıquartz-likeDipole momentsıfırHazardsMSDSExternal MSDSMain hazardsasphyxiant, irritantNFPA 704(liquid)
R/S statementR: As, Fb
S: 9, 23, 36a (liquid)RTECS numberFF6400000Supplementary data pageStructure & propertiesn, εr, etcSpectral dataUV, IR, NMR, MSRelated compoundsRelated oxidesmethanal
iron(III) oxideRelated compoundscarbon
methane
carbon monoxideExcept where noted otherwise, data are given for
materials in their standard state (at 25 °C, 100 kPa)
Infobox disclaimer and references

Karbon dioksit, kovalent bağlı bir karbon ve iki oksijen atomundan oluşan moleküle sahip, normal koşullarda gaz halinde bulunan bileşiğin adı Renk ve kokusu yoktur Formülü CO2 şeklinde olup molekül ağırlığı 44009 g/mol dür Karbon içeren besin maddelerin metabolize edilmesi sonucu meydana gelen bir son üründür
Solunumdaki yeri açısından hayati önem arz eder Oksijen akciğerlere üst hava yollarını geçerek gelir ve alveolde hemoglobin ile taşınarak alveole getirilmiş olan karbondioksit ile yer değiştirir Daha sonra karbondioksit oksijenin takip ettiği yolla dışarıya verilir Bitkiler gündüz CO2 alır, O2 verirler Gece ise O2 alır, CO2 verirler
CO2 serbest gaz halinde volkanik bölgelerden çıkan gazlarda, suda çözünmüş olarak ise maden suyunda bulunur Şehir ve dağlık bölgelerde değişmek üzere atmosfer havasında ortalama % 0,03-0,04 nisbetinde, egzozda ise % 13 nisbetinde bulunur
Laboratuvarda CO2, kızdırılmış kok kömürü üzerinden hava geçirilerek elde edilir CO2 kanda belli seviyelerde bulunur ve vücudumuzun tampon sistemlerinden birini meydana getirir Kanda artması halinde asidoz, azalması halinde ise alkaloz meydana gelir Bu durumlar dolaylı olarak hidrojen iyonu konsantrasyonunu etkilemesi ile meydana getirir Atardamar kanında, CO2 basıncı 120 mm Hg'ye varırsa; baş ağrısı, adale seğirmeleri, oryantasyon bozukluğu, (olmayan şeyleri gören) bir şuur bulanıklığı, konfüzyon, hatta koma görülebilir

Karbonik asit

Karbondioksitin su ile reaksiyonu sonucu meydana gelen zayıf bir asittir: (CO2 + H2O → H2CO3) Gazoz ve soda yapımında kullanılır Karbonik asit basınç altında şişelere konur, bir kısmı çözünür, bir kısmı ise sıvının üzerinde kalır Kapak açılınca kaynama sesi vererek dışarı çıkar Çözünmüş kısım ise gazoza, sodaya tat verir
CO2 yangın söndürme aracında da kullanılır Bugün birçok yerde bulunması mecburi olan bu araçların aslını basınçla doldurulmuş CO2 meydana getirir Kafi miktarda CO2 bulunan yerde yanma olayı devam edemez Çelik tüplerde 50 Atmosfer basınç altında CO2 saklanır Tüp içinde basınç sebebiyle sıvı halde bulunur Musluğu açıldığında CO2 hızla buharlaşır ve yanmakta olan cismin üzerini örter, hava ile temasını keser Böylece yanma olayı dururkolada bir karbonasit örneğidir

Kuru buz

Kuru buz (veya karbondioksit karı), katı karbondioksittir Katı sudan çok daha yoğundur ve donma noktası da çok daha düşüktür Gaz sıkıştırılarak dışarı ısı vermesi sağlanır ve bu ısı kondansatörler yardımıyla depolanır Daha sonra birden basınç düşürülünce, madde, alması gereken ısıyı geri alamaz ve buz halinde kalır
Oda koşullarında (~1 atm) kuru buzda katı-gaz faz geçişi, süblimleşme olur Adının kuru buz olmasının sebebi de budur Kuru buz, ılık veya sıcak suya konulursa, havada sisli bir ortam elde edebilebilir Bunun sebebi, kuru buzun süblimleşirken ortamdaki ısıyı almasıdır Bu, hava içerisinde bulunan su moleküllerini soğutur ve sonuçta ağır hareket eden yoğun bir sis bulutu ortaya çıkar Aynı şey, sıvı azot için de geçerlidir
Kuru buz elde etmek için yapılması gereken ilk iş, CO2 gazını sıvı hale dönüştürmektir Bunun için de yüksek basınç ve düşük sıcaklık gerekir Bir tüp içinde sıvı halde bulunan CO2, tüp eğilerek dışarı döküldüğünde, gürültü ile etrafa dağılır ve sıvı halden gaz haline geçer Bu değişim için gerekli enerjinin tamamını dışarıdan alamaz (olay çok hızlı cereyan eder) ve bir miktarını kendi içinden alır Böylece gaz halindeki CO2 kendini soğutarak donar Buna karbondioksit karı denir Bu olaydan faydalanılarak istenildiği anda -80 °C'lik soğuk ortam elde edilebilir Dewar kapları bu karın asetonla karıştırılmasıyla meydana getirilen özel termoslardır Bu termosların dışarıyla ısı alış verişi olmadığından −80 °C'lik ortam elde edilmiş olur
"