Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri

DİVAN EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ
1)
Divan edebiyatı nazım biçimlerinden biri olan kasidenin belirli bölümleri vardır: Bahar mevsiminin ya da bayram günlerinin tasvir edildiği birinci bölüme �teşbib� , Asıl konuya geçiş ifade eden
(I)
bir ya da birkaç beyitten oluşan bölüme �girizgah�, Şairin kendini övdüğü bölüme
(II)
�mehdiye�, araya aynı ölçü ve uyakta gazel tarzında şiir söylemeye �tegazzül�, birkaç
(III) (IV)
beyitten oluşan son bölüme de �dua� adı verilir
(V)

Yukarıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) V B) IV C) III D) II E) I

2
I Özellikle aşk, güzellik, ve içki konusunda yazılır
II Beyit sayısı 5 ile 9 arasında değişir
III Uyak düzeni, aa � bb � cc � dd -� şeklindedir
IV İlk beyitine matla, son beyitine makta denir
V Tasavvuf edebiyatındaki ilahiyle biçim ve içerik bakımından aynıdır

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi gazel için söylenemez?
A)III ve V B) III ve IV C) III ve V D) II ve IV E) II ve IIII

3
* Dil-i pürhun elem-i hercin ile cuş edeli
Çeşme-i çeşmin akan suları dem gibi gelir

* Cennet cennet dedikleri
Birkaç köşkle birkaç huri
İsteyene sen ver onu
Bana seni gerek seni
Yukarıdaki şiir parçaları iki farklı yüzyılda yaşayan iki farklı şaire aittir
I Her ikisi de sade bir dille söylenmiştir
IIHer ikisi de halk edebiyatına aittir
III İkisi de farklı ölçülerle söylenmiştir
IV Uyak örgüsü aynıdır
V Şairler birbirinden etkilenmişlerdir

Bu şiir parçaları için yukarıda numaralanmış yargılardan hangisi söylenebilir?

A) V B) IV C) III D) II E) I

4
Sana kimisi canım kimisi cananım deyü söyler
Nesin sen doğru söyle can mısın canan mısın kafir?

Yukarıdaki beyit için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenebilir?
A) Mesneviden alınmış bir beyittir
B) Kasidenin dua bölümünden alınmıştır
C) Herhangi bir gazelin makta (son) beyitidir
D) Gazelin matla (ilk) beyiti değildir
E) Mersiyeden alınmış bir beyittir

5
I O temayül o tegafül o eda
O tebessüm o tekellüm o sada
II Kamet-i naziki bir ince fidan
Arızı hem sıfatı berg-i hazan
III Bulunur bunda hep efrad-ı milel
Tab�-ı insana nice vere halel
IV Dürlü dürlü derde uğratan beni
Kalb-i mail çeşm-i şahid-i bazdır
V Çünki yar ağyar ile dem-sazdır
Bana günde bin kez ölmek azdır

Yukarıdaki beyitlerden hangisi bir �mesneviden� alınmış olamaz?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6)
I Bir elinde gül bir elinde cam geldin sakiya
Kangısın alsam gülü yahud ki camı ya seni
II Bir nazenin fitne tevellüd eder müdam
Mecliste duht-ı rezle o büt hem-dem olmasın
III Tuti-i mucize-guyem ne desem laf değül
Çerh ile söyleşemem ayinesi saf değül
IV Ben bu haletel tenezzül mü ederim şiire
Neyleyim kurtulamam tab�-ı heves-nakimden
V Ben kulun layık değüldür valsına amma yine
İltifatun arzu-mend-i visal eyler beni

Yukarıdaki beyitlerden hangisi gazelin matla (ilk) bölümünden alınmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

7
I Minnet hüdaya devlet-i dünya fena bulur
Baki kalır sahife-i alemde adımız
IIEşcar-ı bağ hırka-i tecride girdiler
Bad-ı hazan çemende el aldı çenardan
IIILeyla ana verdi cümle rahtın
Pak eyledi bergden dırahtın
IVHeva ara�isi gül-zara çehre-güşa
Bahar gülşene giydirdi hulle-i harda
V Bir nice doyunca kanalım cam-ı murada
Bir lahza komaz saki-i devran elimizde

Yukarıdaki beyitlerden hangisi gazelin makta (son) bölümünden alınmış olabilir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

8
I Teşbib: Bahar mevsiminin ya da bayram günlerinin tasvir edildiği birinci bölüme denir
IIGirizgah: Asıl konuya geçiş ifade eden bir ya da birkaç beyitten oluşan bölüme denir
III Fahriye: Şairin sanatkarane bir üslupla kendini övdüğü bölüme denir
IV Tegazzül: Araya aynı ölçü ve uyakta gazel tarzında şiir söylemeye denir
V Mehdiye: Kasidenin sunulduğu kişinin övgüsünün yapıldığı bölüme denir

Yalnızca bu bilgilere dayanarak,

Bu arsada Baki nice üstada yetişti
Alemde bugün ana kimse yetişemez

Baki�nin bu beyiti kasidenin yukarıdaki bölümlerinden hangisine örnek olabilir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

9
I Mesnevi
II Müstezat
IIITuyuğ
IV Kaside
V Rubai

Yukarıdakilerden hangileri divan edebiyatında beyitlerle kurulan nazım biçimlerinden değildir?

A)I ve V B) III ve IV C) III ve V D) II ve IV E) II ve IIII

10
I Tardiye
II Şarkı
IIITuyuğ
IV Kaside
V Müstezat

Yukarıdakilerden hangileri divan edebiyatında yalnızca Türklerin kullandığı nazım biçimlerindendir?
A)II ve V B) II ve IV C) I ve II D) I ve IV E) II ve IIII


11
I Medhiye
II Hicviye
III Mersiye
IV Semai
V İlahi

Yukarıdakilerden hangileri divan edebiyatında kullanılan nazım türlerinden değildir?

A)IV ve V B) III ve IV C) I ve II D) II ve IV E) II ve IIII

12
I Siham-ı Kaza - Nedim
II Leyla vü Mecnun � Baki
IIIGaripname � Aşık Paşa
IV Hüsn ü Aşk � Seyh Galip
V Şikayetname � Fuzuli
Yukarıdaki eser- şair eşleştirmelerinden hangileri yanlıştır?

A)III ve V B) I ve IV C) I ve II D) II ve V E) I ve IIII


13
I Şarkı
II Murabba
IIIMüstezat
IV Kaside
V Rubai

Yukarıdakilerden hangileri divan edebiyatında dörtlüklerle kurulan nazım biçimlerinden değildir?
A)II ve V B) III ve IV C) III ve V D) I ve IV E) II ve IIII

14
I Her beyitin dizeleri kendi arasında uyaklıdır
II Din, tasavvuf, kahramanlık, aşk� gibi konular işlenir
III Beyit sayısı sınırlı değildir Uzun ve manzum öyküdür
IVAruz ölçüsünün kısa kalıplarıyla yazılır

Yukarıda bahsedilen divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gazel B) Müstezat C) Mesnevi D) Kaside E) Müsemmen


15
Ölüm veya eleştiri konularında yazılır Bu nazım türünde bent sayısı 7 ile 12 arasında değişirHer bent 7 ile 10 beyit arasında değişebilir Baki�nin, Kanuni�nin ölümü üzerine yazdığı �Kanuni Mersiyesi� bu türde yazılmıştırZiya Paşa�nın bu nazım şekliyle yazdığı şiirleri edebiyatımızda çok ünlüdür
Yukarıda bahsedilen divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Murabba B) Müstezat C) Tuyuğ D) Terkib-i Bent E) Şarkı

16
Bent sayısı 2 ile 5 arasında değişir Aşk ve güzellik konusunda özel bir ezgiyle söylenir Türklere ait bu türü Nedim geliştirmiştir Bentlerin sonunda nakarat adı verilen dize tekrarlanır
Yukarıda bahsedilen divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şarkı B) Murabba C) Mesnevi D) Kaside E) Gazel


17
I Hece ölçüsü kullanılması
II İlk iki dizenin doldurma olması
III Hep tunç uyak kullanılması
IV Tek dörtlükten oluşması
V Anonim olması

Yukarıda verilen cümlelerden hangisi ya da hangileri �mani� ile �rubai�nin ortak özelliğidir?

A)II ve V B) Yalnız I C) Yalnız IV D) III ve V E) I ve III


18
I Nedim
II Baki
III Şeyh Galip
IV Evliya Çelebi
V Katip Çelebi

Yukarıda verilen sanatçılardan hangisi ya da hangileri şiir türünde eserleriyle tanınmamıştır?

A)IV ve V B) Yalnız I C) Yalnız II D) II ve V E) I ve IV

19
(I) Divan şiirinde müstezat, gazelin dizelerine yarım dize eklenerek oluşturulan nazım biçimidir (II) Nazire, usta kabul edilen bir şairin beğenilen bir şiirine benzetilerek yazılan şiirdir (III) Hamse, bir şairin beş kasidesinin bir araya getirilmesiyle oluşan eserlere denir (IV) Gazelin ilk beyitine matla, son beyitine makta denir (V) Gazelin en güzel beyitine �beytü�l-gazel� denir

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi yanlıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

20
I Tevhid
II Fahriye
III Hicviye
IV Mersiye
V Girizgah

Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri konusuna göre kaside çeşitlerinden değildir?

A)I ve V B) Yalnız II C) Yalnız V D) II ve V E) II ve III


Cevap Anahtarı:
1 C 2 A 3 C 4 D 5 D 6 C 7 A 8 C 9 C 10 E
11 A 12 C 13 B 14 C 15 D 16 A 17 C 18 A 19 C 20 D