İşyerinde Çalışanlara Yönelik Yapılan Barınma Giderleri

İşyerinde Çalışanlara Yönelik Yapılan Barınma Giderleri



GVK’nun 40/2 nci maddesine göre, hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında iaşe ve ibate (yemek ve barınma) giderleri ticari kazancın tespitinde gider olarak yazılabilecektir Bu kapsamda, personelin iş yerinde veya müştemilatında barındırılması için yapılan giderler stopaja tabi olmaksızın doğrudan gider yazılabilir Ayrıca bu durumdayapılan harcama üzerinde Damga Vergisi de hesaplanmayacaktır
Kanun metninde anlaşılacağı üzere bu hükmün uygulanması çerçevesinde yapılan giderin ticari kazancın tespitinde gider olarak yazılabilmesi için;

- Hizmetli ve işçilere barınma imkânı iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında sağlanmalıdır (Altı katlı bir binanın ilk beş katı iş yeri, altıncı katı ise bir kısım personelin kalması için yatakhane olarak düzenlenmesi gibi)

-Barınma yerinin sadece belli bir kişiye dönük değil, genel olarak çalışanların barındırılmasına yönelik olmalıdır,
Bu durumda barınma yerinin aydınlatma, ısıtma vs harcamaları da dahil olmak üzere ticari kazancın tespitinde gider yazılabilir Dolayısıyla bu masraf çalışanların ücretine eklenerek gelir vergisi kesintisine tabi tutulmayacaktır

Lojman;

İşyeri arsası üzerinde lojman inşa edilerekçalışana tek başına ya da ailesiyle birlikte mesken olarak bir tahsisat yapılmışsa bu durumu GVK 40/2 madde kapsamında değerlendirmek mümkün olmayıp, burada hizmetli sağlanan bir menfaat olarak kabulü gerekmektedir Bununla birlikte sadece çalışan, müşteri ya da misafirlere yönelik olarak misafirhane şeklinde bir yer tahsis edilip, sözkonusu kişilerin geçici bir şekilde barınma ihtiyacı karşılanıyorsa, bu misafirhaneye yapılan harcamanın GVK’nun 40/2 maddesi hükmüne göre, hizmetli ve işçilerin işyeri ve işyerinin müştemilatında barındırılması amaçlı yapılan giderler kapsamında değerlendirmek gerekir

İşyeri Dışında Barınma;

İş yeri dışında personele konut tahsis edilmesi halinde (hizmet sözleşmesinde bu hususta bir düzenleme olup olmadığına bakılmaksızın) sağlanan bu menfaat GVK 61 maddesi hükmü gereğince ücret niteliğindedir Aynı şekilde çalışanların tümüne yönelik olmaksızın, sadece üst düzey kişilere, örneğin genel müdüre, lojman şeklinde bir konut tahsis edilmesi de ayni bir menfaat olarak değerlendirilip GVK’nın 61’inci maddesi kapsamında ücret olarak tevkifata tabi tutulması gerekmektedir Bu durumda sağlanan menfaat karşılığında çalışanın ücretine konutun emsal kira değeri üzerinde bir kira bedeli ilave edilecektir Yani çalışana konut tahsisi yoluyla sağlanan ve konutun emsal kirası ile değerlenen menfaat, net ücret olarak kabul edilecektir Net ücretten brüt ücret tutarı hesaplanarak bu tutar üzerinden gelir vergisi stopajı hesaplanacaktır Bilindiği üzere çalışana ödenen ücret ise GVK’nın 40/1 maddesi gereğince genel gider olarak dikkate alınmaktadır

Konutun işverence kiralanıp çalışana tahsisi;

Mülkiyeti başkasına ait olan bir gayrimenkulün işverence kiralanmak suretiyle çalışanlara konut olarak tahsis edilmesi halinde burada herhangi bir istisna sözkonusu olmadığı için işverence katlanılan masrafın tümü net ücret ödemesi olarak sayılacaktır Net ücret brütleştirilerek işçinin ücretine yansıtılacaktır Yapılan bu ödeme işverence ise GVK’nın 40/1 maddesigereğince genel gider olarak gösterilecektir

Maliye Bakanlığının görüşü de yöndedir Nitekim bir özelgede şöyle denilmektedir; “…Şirketiniz tarafından kiralanarak elektrik, su, doğalgaz, telefon ve benzeri giderlerinin karşılanmak suretiyle personelinize ikametgâh olarak tahsis edilen konutların, personele sağlanan menfaat olarak ücret kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir Dolayısıyla, gayrimenkul için ödenen kira tutarı ile sağlanan menfaatlerin brütleştirilerek bordroya dahil edilmesi ve bu tutar üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca tevkifat yapılması gerekmektedir

Ayrıca, ücret niteliğindeki bu bedellerin Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi kapsamında kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır” (12092011 tarih ve B071GİB4341601-KVK 8-1576)
Burada önem arz eden bazı hususlar bulunmaktadır;

- Kiralamanın tüzel kişi adına yapılması halinde kiraya veren gerçek kişi ise, KDV söz konusu olmayacaktır Ancak şirket yaptığı bu kiralamadolayısıyla ödenen kira bedeli üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapması gerekmektedir Bu durumda ödenen brüt kira (vergi tevfikatı dahil kira tutarı) ödemesi ücret ödemesi olarak kabul edilecektir Net ücret brütleştirilerek ücret bordrosuna dahil edilerek yeniden gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır

-Kiralamanın tüzel kişi adına yapılması halinde kiraya veren kişinin deKDV mükellefi tüzel kişi olursa, bu durumda KDV dahil ödenen tutar net ücret olarak kabul edilecektirNet ücret brütleştirilerek ücret bordrosuna dahil edilerek yeniden gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır Dolayısıyla şirket kiraladığı gayrimenkul dolayısıyla ödediği KDV’yi indirim konusu yapmayacaktır KDV tutarıda brüt kiraya eklemek süretiyle katlandığı maliyetin tümü GVK’nın 40/1 maddesigereğince genel gider olarak gösterecektir

Mülkiyeti İşverene ait olması;

GVK'nın 23/9 maddesine göre, "mülkiyeti işveren ait ve brüt alanı 100 metrekareyi aşmayan konutların hizmet erbabına mesken olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler (Bu konutların 100 metrekareyi aşması halinde, aşan kısma isabet eden menfaat için bu istisna hükmü uygulanmaz)” gelir vergisinden istisna edilmiştir Ancak Damga vergisinde bu konuya ilişkin bir hüküm bulunmadığı için bu menfaat damga vergisinden müstesna değildir Burada genel amaçlı değil bireysel amaçlı konut tahsisi öngörülmektedir Dolayısıyla tahsisat aileye dönük de olabilmektedir

GVK'nın 23/9 maddesine çerçevesinde çalışanlara konut tedariki şeklinde sağlanan menfaatin istisnadan faydalanabilmesi için (GVK, Gn Teb No: 147);

- Gayrimenkulün mülkiyeti işverene ait olmalıdır,

- İşveren tarafındanhizmet erbabına mesken olarak tahsis edilmelidir
- Konutun brüt alanının 100 m2'yi aşmamalıdır (Konutların brüt alanının tespit edilememesi halinde, 14 seri Nolu Emlâk Vergisi Genel Tebliğinde de belirtildiği üzere, net kullanım alanının % 25 fazlası ile tespit edilecek miktarı brüt alan olarak kabul edilecektir) Aşması halinde, 100 m2'ye isabet eden menfaat Gelir Vergisine tabi tutulmayacaktır, 100 m2'yi geçen kısım, ücret sayılarak vergiye tabi olacaktır Konutun brüt alanının 100 m2'yi aşması halinde, 100 m2'yi aşan kısma isabet eden menfaatin tespiti; konutun kira bedelinin, bu bedel bilinmiyor ise, emsal kira bedelinin konutun toplam brüt m2 alanına bölünmesi ve bir m2'ye isabet eden miktarın, 100 m2'yi aşan kısım ile çarpılması suretiyle tespit edilecektir Bu şekilde bulunan ve istisna kapsamına girmeyen menfaat kısmı, ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır
Örneğin işveren 180 m2'lik konutun işletme müdürüne tahsis edildiği varsayalım Gayrimenkulün vergi değeri 340000 TL olduğunu varsayalım
Ücrete ilave edilecek Kısım =
(Emsal Kira bedeli / Konutun brüt alanı) x100 m2'yi Aşan Kısım
Emsal Kira Bedeli = (vergi Değeri x %5)
340000 x 0,05
17000 TL
Ücrete ilave edilecek Kısım=(17000 /180) x 80
= 7555,55
Ücretlinin üçüncü gelir diliminde olduğu yani %27 oranında gelir vergisine tabi olduğu varsayımıyla;
Brüt Ücret= 7555,55/ [ 1-(027 +0,00759)]
= 7555,55/0,72241
= 10458,81 TL
Doğrudan gider yazılacak Kısım=(17000 – 7555,55)
= 9444,45 TL

Çalışanlara konut tahsis edilmesi yerine nakit olarak kira yardımı yapılması durumunda yapılan bu ödemeler personele sağlanan ücret olarak kabul edilip, brütleştirilmek suretiyle ücret tevkifatına tabi tutulacaktır







Maden işletmelerine ve fabrikalarda çalışanlar ile özel kanunlarına göre barındırılması gerekenlere konut sağlanması;
GVK’nun 23/9 madde hükmüne göre, maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlara müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler istisna kapsamında sayılmakta ve bunlar ücret olarak vergilendirilmemektedir
Bu çerçevede ödenen kiranın GVK 40/2 maddesi hükmü gereğince doğrudan gider yazılabilmasi için;
- Bu kiralamalar münhasıran maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlara yönelik olmalıdır Yanikendisine konut tahsis edilen personelin Kanun uyarınca barındırılması gereken kişilerden olması gerekir
- Yapılan bu ödeme sözkonusu kişilerin ücretlerine eklenmemiş ya da aylıklarından kesilmemiş olmalıdır

MEHMET YÜCE
yenidonemcomtr