Savunma Mekanizması/ Psikanalizcilerce Betimlenen Başlıca Savunma Mekanizmaları

SAVUNMA MEKANİZMASI




Savunma mekanizması,psikanaliz kuramında,zihinde çözülemeyen sorunları belirli bir uzlaşmaya vararak çözmeyi sağlayan ve genellikle bilinçdışında gerçekleşen süreçlerin ortak adıBu terimi ilk kez Sigmund Freud 1894'te yayımlanan bir yazısında kullanmıştırSavunma mekanizması kavramı psikanalizde birbirine karşıt ve birbirleriyle çatışan zihinsel güçler varsayımına dayanırBirbirleriyle bağdaşmayan birden fazla dürtünün aynı anda ortaya çıkması çatışma doğururBu çatışma bazen benliği tehdit eder ve bunaltı (anksiyete) olarak dışa vurulurBenlik bu çatışmadan kurtulmak için savunma mekanizmaları geliştirir

Psikanalizcilerce betimlenen başlıca savunma mekanizmaları şunlardır

1-) İstenmeyen bir düşünce,duygulanım ya da arzunun bilinçdışına itilerek bilinç düzeyinden çıkarılması bastırma olarak bilinirBuna örnek olarak kişinin kendini rahatsız eden bir olayı ve olayın koşullarını daha sonra tümüyle unutması gösterilebilir

2-) Tepki oluşturma,korku veren bilinçdışı bir dürtünün karşıtı olan düşünce,duygulanım ya da isteğin bilinç düzeyine yerleşmesidirÖrneğin,istenmeyen bir gebelikte kadın çocuğu istemediği için duyduğu suçluluk sonucunda kendini,çocuğunu ve çevreyi son derece iyi bir anne olacağına inandırmak amacıyla ,aşırı derecede korumacı ve sevecen davranabilir

3-) Yansıtmada istenmeyen duygular başkalarında ortaya çıkar ve dış dünyadan bir tehdit olarak görünürYansıtmanın oldukça sık rastlanan bir biçiminde kişi kendi kızgınlık duygularından korkarak başkalarını kendisine karşı düşmanlık beslemekle suçlar

4-) Gerileme gelişimin önceki evrelerinden birine ve bunlara özgü haz duyma yollarına dönmedirSonraki gelişim evrelerinde ortaya çıkan ve kişinin baş edemediği tehlikeler ya da çelişkiler karşısında gerilemeye başvurulurÖrneğin,kocasıyla ilk kavgasını eden genç bir anne babasının güvenlik dolu evine geri dönebilirzorluklarla karşı karşıya kalan kişi gündüzleri sık sık uyumaya ya da düş görmeye başlayabilirGelişmeyi etkileyen bu tür davranışların ardından sıklıkla nevroz belirtileri ortaya çıkar

5-) Yüceleştirme,anormal bir yanı olmayan ek savunma mekanizmasıdırÇocukluk çağındaki dürtülerin amaçlarını değiştirerek bunların yapıcı ve yaratıcı bir nitelik kazanmasını sağlarÖrneğin,cinsel dürtüler ve bu alandaki öğrenme isteği cinsellikten arınarak,dış dünyayı öğrenme ve araştırma isteğine dönüşür

6-) Yadsıma,acı verici gerçeklerin varlığını bilinç düzeyinde reddetmedirGizil eşcinsellik ya da öfke eğilimlerinin yadsınması,kişinin dayanamayacağı düşünceler,duygular ya da olaylardan kaçmasını sağlar

7-) Ussallaştırma,benlik için acı ve bunaltı veren bir açıklama yerine güvenli ve akılcı,mantıklı olanın konmasıdırÖrneğin,işe geç gelmeyi alışkanlık haline getiren kişi,bunu kendi tembelliğiyle açıklamak yerine sabah saatlerinin verimsiz olduğunu savunur

8-) Yer değiştirmede bir dürtü asıl nesnesinden farklı bir nesneye yönelirÖrneğin,anne ya da babasına öfke duyan genç bu öfkesini her türlü otoriteye yöneltir

9-) Anlaksallaştırmada kişi huzursuzluk verici dürtü,anı ve yaşantılarla karşılaşmamak için huzursuzluğunu düşüncelerle açıklamaya çalışırSorunlarını bir dizi tıp terimiyle açıklarsa da,kendi çatışmalarının farkında değildir

Psikanalizciler savunma mekanizmalarını bütün nevrotik bozuklukların bir parçası olarak görürse de ,korunma davranışları kendi başına bir hastalık,belirtisi olarak kabul edilmezAyrıca bakpsikanaliz

Kaynak;AnaBritannica cilt 27 sayfa 211 frmsinsinet için derlenmiştir