Eksik Rekabet Piyasaları

EKSİK REKABET PİYASALARI
1- MONOPOL (TEKEL ) PİYASASI
2- TEKELCİ REKABET PİYASASI
3- OLİGOPOL PİYASASI
A)-MONOPOL (TEKEL) PİYASASI: Bir endüstride tek firmanın bulunduğu bir piyasa türüdür
a) Yasal Tekeller: Devlet tarafından verilen imtiyazlarla belirli bir ürünün veya hizmetin üretilmesi işlemlerinin bir firmaya verilmesi diğerlerini ise engellemesidir
b) Patent ve Lisanslar: Patentler belli bir süre verilir ve bu dönemde başka firmalar pazara giremezBazı piyasalarda devlet tarafından verilen lisanlarda başka firmaları engeller
c) Doğal Tekeller: Faaliyetin tek bir firmanın elinde olabileceği ölçek ekonomilerine sahip olması tekeli Üretimi çok büyük sermaye gerektirir Su , doğalgaz
d) Hammadde ve Kaynaklarına Sahip Olma: Piyasaya girebilmek için gerekli olan bir kaynağı, tekelci firma tamamen sahiptir Eti bank Alüminyum kaynaklarına sahip
FİYAT FARKLILAŞMASININ TÜRLERİ
1-Birimler Arasında Fiyat Farklılaştırma: Tekelcinin her ürettiği her birim malı ayrı ayrı mümkün olan en yüksek fiyattan almak isteyene satmasıdır TAM FİYAT FARKLILAŞTIRMASI da denir
2-Miktar Arasında Fiyat Farklılaştırma : Tekelcinin belirli bir miktar için tek fiyat daha sonraki ek miktarlar için daha yüksek fiyatlar belirlemesidir 2DERECE FİYAT FARKLILAŞTIRILMASI da denir
3-Alıcılar Arasında Fiyat Farklılaştırma: Tekelcinin farklı piyasalarda farklı farklı fiyat uygulaması veya aynı alıcı grubu içinde tüketicileri farklı bölümlere ayırıp ta farklı fiyatlar uygulamasıdır
TEKEL İLE TAM REKABET PİYASASININ FARKLILAŞTIRILMASI
Her iki piyasada da denge MC= MR düzeyinde oluşmasına rağmen ,tekelci için denge noktasında fiyat; marjinal gelirden ve marjinal maliyetten büyüktür(P>MR, P >MC ) Uzun dönemde tam rekabette ekonomik kar yoktur Tekelde ise ; vardır Tam rekabette fiyat düşük , üretim yüksek iken tekelde fiyat daha pahalı, üretim azdır
B) TEKELCİ REKABET PİYASASI
Birbirinden bağımsız olarak hareket eden çok sayıda firmanın,farklı ürünleri sattığı piyasadır
1-Birbirinden bağımsız hareket ede çok sayıda alıcı ve satıcı vardır
2-farklı satıcıların ürünleri farklılaştırılmıştırgerçek yada görünüşte olabilir
3-piyasaya giriş ve çıkış nispeten serbesttir
Tekelci Rekabet Piyasasında Kısa Dönem Dengesi: Tekelci rekabetçi firma marjinal gelirin(MR),marjinal maliyete(MC) eşit olduğu düzeyde karını maksimize eder
Tekelci Rekabet Piyasasında Uzun Dönem Dengesi: Piyasaya giriş çıkışlar serbest olduğu için,yeni firmalar piyasaya girerlerBu durum piyasa arzını arttırırsonuçta fiyatlar ortalama maliyete eşit oluncaya kadar düşer ve fiyat artar,maliyete eşit olurekonomik kar söz konusu olmaz
3- OLİGOPOL PİYASA
Birbiriyle rekabet eden az sayıda büyük firmanın her birinin üretimdeki değişmelerin piyasa fiyatını etkileyecek durumda olduğu piyasadır
1-Az sayıda satıcı ve çok sayıda alıcı vardır
2-Firmaların homojen veya farklılaştırılmış ürünler satmaları
3-piyasaya girişi kısıtlayan önemli engellerin bulunması
Saf Oligopol: Homojen ürünlere sahip olan
Farklılaştırılmış Oligopol: Homojen olmayan ürünlere sahip olan oligapol türdür
Oligapol Piyasasının Teorileri
1-Kartel Teorisi:Kartelde yer alan firmalar elde ettikleri karı arttırmak için üretim miktarının azaltıldığı ve ürün fiyatının arttırıldığı bir organizasyondur
2-Fiyat Önderliği Teorisi:Piyasadaki lider konumunda sayılan bir firma fiyatları belirler ve diğer firmalar ona uyar
3-Dirsekli Talep Teorisi:Oligapol piyasasındaki artan fiyatlar için fiyat katılığını açıklarFirma fiyatlarını düşürürse rakipleri de düşürür ,arttırdığında rakipleri tepkide bulunmaz,bu durumda talep eğrisi piyasa düzeyinde dirsek yapar
1-Tam Oligapol: Frmaları Bir grup olarak karı maksimize ettikleri oligapol türüdür
2-Kısmi Oligapol: Firmaların karlarını bir grup olarak maksimize edemedikleri türüdür
a) Gizli Anlaşma: Rakip firmalar arasında direkt görüşme ve antlaşma vardıristikrarı arttırır
b) İhtiyari işbirlikleri: Her firma kendi hareketine tepki olarak rakibinin tepkisini dikkate alır ve politikasını ona göre oluşturur