Anlatı Türü - Mektup

Uzakta bulunan bir kişiye, bir kuruma ya da bir topluluğa bir düşünceyi, bir durumu bildirmek, bir şey istemek için yazılan yazılara mektup denir Birbirlerinden uzakta yaşayan insanların haberleşme gereksiniminden doğan mektubun yazın değeri taşıyanları yazınsal bir tür oluşturmuştur

Metin And, Halit Ziya Uşaklıgil, Ziya Gökalp, Hasan Ali Yücel, Leyla Erbil

Bir görüşün açıklanması, savunulması amacıyla sanat değeri taşımasına özen gösterilerek yazılan, yazınsal mektuplar da çeşitlilik gösterir Kişiden kişiye özel mektup gibi gönderilenlerle birlikte yine kişiye seslenen ancak gazete ya da dergilerde yayınlanan mektuplar vardır Bir basın-yayın organında yayınlananlara açık mektup denir Yazınımızda ilk açık mektup örnekleri, Ali Canip Yöntem?in Milli Edebiyat Meselesi ve Cenap Beyle Münakaşalarım adlı kitapta topladığı mektuplarıdır

Yazınımızda mektup türünün geçmişi, Divan yazınına kadar gider Divan yazınında süslü bir dille yazılan mektup örneklerinin yanında Fuzuli?nin Şikayetname?si diğerlerine göre oldukça anlaşılır bir dille yazılmış olmasıyla dikkati çeker Tanzimat döneminde yazar ve şairlerin birbirlerine yazdıkları, sonradan kitap olarak bir araya toplanan mektuplar, dönemine göre oldukça doğal bir anlatımla yazılmışlardır Bu mektuplar, araştırmacılar için kaynak oluşturacak nitelikler taşır Namık Kemal, Abdülhak Hâmit, Ahmet Mithat, Muallim Naci, Ziya Gökalp gibi yazarların mektupları belge niteliği taşır

Günümüze yaklaştıkça Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Yakup Kadri, Hasan Ali Yücel, Ziya Osman Saba, Nazım Hikmet, Orhan Veli, Sabahattin Ali, Kemal Tahir, Memduh Şevket Esendal, Aziz Nesin ilgi çeken mektupları vardır

Mektup, yazınımızda başlı başına bir tür olarak yer aldığı gibi, değişik yazın türlerinin yazılış biçimi olarak da ayrı bir önem taşır Bu türlerin en yaygın olanları mektuplaşmalardan oluşturulan roman ve öykülerdir Batı yazınında en tanınmış mektup roman Alman yazarı Gothe?nin Genç Verter?in Acıları adlı romanıdır Yazınımızda Halide Edip Adıvar?ın, Handan; Reşat Nuri Güntekin?in, Bir Kadın Düşmanı, Leyla Erbil?in, Mektup Aşkları adlı romanları; Halit Ziya Uşaklıgil?in, Ömer Seyfettin?in, Yakup Kadri Karaosmanoğlu?nun, Sait Faik Abasıyanık?ın kimi öyküleri mektup türünün roman ve öyküde kullanımınagüzel örneklerdir

Kimi yazarlar, eleştirilerini, gezi yazılarını mektup biçiminde yazmışlardır Bunlar arasında, Nurullah Ataç?ın Okuma Mektuplar adı altında topladığı deneme ve eleştirileri ile Cenap Şahabettin?in Haç Yolunda, Ahmet Rasim?in Romanya Mektupları, Falih Rıfkı Atay?ın Londra Konferansı Mektupları adı altında topladıkları gezi yazıları, mektup türününkullanıldığı örneklerdir

Mektup Örneği:

KIZLARIMA MEKTUPLAR

Sevgili kızlarım, güzel ve zeki yavrularım benim,
Etrafta dolaşmanızı, ayak seslerinizi, sizin için durmadan çalan telefonları, sağa sola saçılmış eşyanızı çok özlüyorum
Onlar kadar belki de onlardan daha fazla, sohbetlerimizi özlüyorum
Daha doğrusu, bu sohbetlerde, yaptıklarımla ya da eski söylediklerimle ters düşen sözlerime takılmanızı, bu konuda espri yapmanızı ve beni açmaza düşürerek, yaşamımdaki çelişkileri vurgulamanızı özlüyorum
Belki de dostluğunuzu ve zekanızı özlüyorum desem daha doğru olur
Dostluk ve zeka
Hayran olduğum iki özellik
Yaygın inanışın aksine, zeka, herkeste var
Yine yaygın inanışın tersine, dostluk, yaşam boyu en zor yakalanan ilişki
Dikkat edin, dostluk için duygu demedim, ilişki diyorum
Çünkü duygu dersem, bu sadece sizin başkalarına hissettiğiniz dostluğu kapsayacak
Ama kast ettiğim şey, o duygu değil
Söylemek istediğim, başkalarıyla, onların size hissettikleri dostluk duygusuna aynı biçimde karşılık verdiğinizde geliştireceğiniz ilişki
Ya da tam tersi: Sizin birisine duyduğunuz dostluk hissine karşınızdakinin aynıyla verdiği yanıt sonunda ortaya çıkan ilişki
Gerçek dostluk, kolay yaşanan bir olay değil
Ne yazık ki günümüzde pek çok yüzeysel ilişki, geçici tanışıklık veya menfaate dayalı arkadaşlık, dostluk diye tanımlanıyor ve gerçek dostluğa yazık ediliyor
Karşılıklı sevgiye, saygıya ve güvene dayalı dostluk ilişkisi, öyle ?ilk görüşte aşk? gibi bir anda oluşmaz
Yılların geçmesiyle, insanların birbirini tanıması ve tartmasıyla ortaya çıkan güven duygusu etrafında meydana gelir
Ve tabii, bu güvenin sarsılmasıyla bir anda tüm ilişki tuzla buz olabilir
Dostluk çok zor elde edilen ama çok kolay yitirilebilen bir ilişkidir sevgili çocuklarım
Ben, dostum olduğunu söyleyenlerden, yaşamımın en büyük kazıklarını yemiş biri olarak, hala dostluğa inanıyorum ve ona büyük bir önem veriyorum desem bana kızmazsınız inşallah
İşte siz, büyüme süreciniz içinde, yavaş yavaş, benim en güvenilir dostlarım haline geldiniz
Özellikle de liseyi bitirdikten sonra, baba-kız ilişkisi, hemenhemen tümüyle karşılıklı sevgiye, saygıya ve güvene dayalı bir dostluk ilişkisine dönüştü
Daha doğrusu ben öyle sanıyorum
Bilmem siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Zamanzaman, taa Amerikalardan bazı konulan bana danıştığınıza bakılırsa, siz de beni dostluğunuza layık görmüş gibisiniz
Ne yazık ki, ben ağabeyim ve babamı daha liseyi bitirmeden kaybettiğim için, benim tümüyle güvenebileceğim ve danışabileceğim çok yakın, aileden bir dostum olmadı, annemin dışında
Bu nedenle sürekli hasretin; çektiğim böyle bir ?dostluğu? size vermek için özel bir çaba sarf ettim
Ne kadar başarılı olduğumu ise sizin beni değerlendirmenizle, bu mektuba vereceğiniz yanıtla anlayacağım
Ama bugünlerde özlemini çektiğim niteliğiniz, sadece dostluğunuz değil, keskin zekanızla bana yönelttiğiniz eleştiriler
Dünyada sizden yana olduğunu kesin olarak bildiğiniz insanların sizi eleştirmesi kadar güzel bir şey var mı?
Değişmeye ve gelişmeye açık bir insanın, üstelik kendisinden çok daha genç insanlar tarafından eleştirilmesi, onun yaşamının son dönemlerinde elde ettiği büyük eğitim olanağı değil mi?
Bana bu şansı veren bıcır bıcır kızlarımı özlüyorum
Ölene kadar sizlerin zekanızdan yararlanmak ve kendimi geliştirmek istiyorum
Sadece bir baba olarak değil, bir dost olarak!
Dilerim bu olanağı benden esirgemezsiniz