Fuzûlî Ve Eserleri

Fuzûlî ve Eserleri

fuzuli kimdir - fuzuli eserleri hakkında - türk edebiyatı

Mehmed bin Süleyman Fuzûlî (Fużūlī (فضولی))(d 1483 Hilla - ö 1556 Kerbela ya da Bağdat), Türk divan şairidir Asıl adı Mehmet bin Süleyman'dır Türk Bayat boyundan [1][2][3] olduğu aktarılmaktadır Azerice şiirini önemli ölçüde etkilemiştir[4][5] Alevilik ve bölge Şiiliğinde[kaynak belirtilmeli] Yedi Ulu Ozan'dan biri kabul edilir

* 1 Yaşamının Özeti
* 2 Seçkin eserleri
o 21 Türkçe manzum eserleri
o 22 Türkçe mensur eserleri
o 23 Farsça manzum eserleri
o 24 Farsça mensur eserleri
o 25 Basımları
* 3 Notlar
* 4 Kaynakça
* 5 Dış bağlantılar



Yaşamının Özeti

Ailesi göçebe hayatı bırakıp günümüzdeki Irak bölgesine yerleşmiş olan Oğuzların Bayat boylarındandır Fuzûlî; ne kadar kesin bilinmese de 1483 yılında Akkoyunlular zamanında şimdiki Irak'ta Kerbela veya Necef'de veya Kerkük iline bağlı Kale semtinde doğduğu tahmin edilir[6]

Fuzûlî iyi bir eğitim almak için ilk önce Hillah şehirinde bir müftü olan babasından, ve daha sonra Rahmetullah adındaki bir öğretmenden eğitim görmüştür[7] Daha sonraki öğrenimi hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte; eserlerinden islamî bilimler ve dil alanında çok iyi bir eğitim aldığı anlaşılmaktadır Ayrıca Su Kasidesi'nin 2 beytinde; "Âb-gûndur günbed-i devvâr rengi bilmezem" "Ya muhît olmuş gözümden günbed-i devvâre su" diyerek astronomi bilgisinin de iyi olduğunu ortaya koymuştur Ayrıca hamse sahibidir

Azerice Divanı'nın önsözünde;
? "İlimsiz şiir temelsiz duvar gibidir, temelsiz duvar da değersizdir" ?

demektedir

Azerice, Arapça ve Farsça divan şiirlerini yazmıştır Eserlerinde kullandığı dil dönemindeki divan şairlerine göre daha sade, anlaşılır bir Türkçedir Halk deyişlerinden bolca yararlanmıştır

Bedensel zevklerden ziyade tasavvufî bir aşk, Ehl-i Beyt'e duyulan özlem, ayrılık acısı şiirlerinin konusunu teşkil etmiştir Duygu ve düşüncelerini çok içten ve lirik bir şekilde ifade etmeyi kolayca başarmıştır Bu açıdan bakıldığında Türk şiirinde karşılaştırılabileceği tek şair Yunus Emre'dir "Leyla ve Mecnun" mesnevîsi aynı konuda yazılmış (Arapça ve Farsça dahil) en iyi mesnevîlerden biridir

İran şiirinden Hâfız, Türk şiirinden ise Nesimî ve Nevai çizgisini en başarılı şekilde kemâle erdirmiştir Kendisinden sonra gelen bütün divan şairlerini etkilemiştir Onun, Kerbela'da 1556 yılında içinde yaygın olan salgın bir hastalık sonucunda, veba veya kolera'dan öldüğü tahmin edilir Şiirlerinin başkalarıyla karışmaması için gereksiz, manasız anlamına gelen fuzuli mahlasını kullanmıştır

FUZULİ'NİN SANATI

Fuzuli Irak'ta yaşamıştır Hayatı yoksulluk, bahtsızlık ve ilgisizlik içinde geçmiştir Bu durum onu derinden etkilemiş ve bu yalnızlık duygusu sanatının ilham kaynağı olmuştur Yaşadığı atmosferi şiirine yansıtmıştır Kendisi çölde yaşamış; çöl kimsesizlik, hasret ve hüzün demektir Fuzuli bu unsurları şiirinde yoğurmuştur

Fuzuli şiirlerinde Tek Varlık görüşünü en fazla işleyen şairdir Onda "Visal" (Allah'a kavuşma) isteği kuvvetlidir Ama vuslat yoktur Tasavvuf onda yaşı ve sanatı ilerledikçe koyulaşmıştır Divan edebiyatında ilah-i aşkı en fazla işleyen şairdir Bu durum ondaki ideal aşkı gösterir Fuzuli derdi, ıstırabı seven bir kişidir Nitekim şu beyiti bunu açıkça gösterir

"Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabib Kılma derman küm helaküm zehri dermanımdadır"

Fuzuli derin ve samimi bir aşk şairidir Ölüm, toplum, yoksulluk, felsefe, tabiat temalarını hep bu aşk etrafında yazmıştır Çağdaşlarına göre sade bir dili vardır Arapça, Farsça ve Türkçe'yi çok iyi bilen şairin gücü; bu üç dilden aldığı kelimeleri kullanıp, bunlarla düşünmesiyle ortaya çıkmıştır Bu yönüyle Divan Edebiyatı'nın en büyük şairlerinden sayılmaktadır

Seçkin eserleri

Eserleri Azerice[8], Arapça ve Farsça olmak üzere üç dilde de eser veren Fuzuli'nin eserlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
Türkçe manzum eserleri

* Divan,
* Beng ü Bade (بنگ و باده; Beng ü Bâde);

444 beyitlik Türkçe mesnevi, 1956

* Leyla ile Mecnun (داستانِ ليلى و مجنون; Dâstân-ı Leylî vü Mecnûn);

3 bin 96 beyitlik mesnevi Bir örnek;

یا رب بلایِ عشق ايله قيل آشنا منى
بر دم بلایِ عشقدن ايتمه جدا منى

آز ايلمه عنایتوکى اهلِ درددن
يعنى كه چوح بلالره قيل مبتلا منى

Yâ Rab belâ-yı aşk ile kıl âşinâ meni
Bir dem belâ-yı aşkdan etme cüdâ meni

Az eyleme inâyetüni ehl-i derdden
Yani ki çoh belâlara kıl mübtelâ meni[9]

* Risale-i Muammeyat (رسالهٔ معميات; Risâle-i Muammeyât);
* Kırk Hadis,
* Su kasidesi
* Hz Ali Divanı
* Şikâyetnâme (شکايت نامه; Şikâyetnâme) kafiyeli nesir türündedir;

Kanuni'nin Bağdat'ı fethinden sonra (1534) padişaha kasideler (Arapça: قصيدة, oğul qasā'id, قــصــائـد; Farsça: قصیده) sunmuştur Padişah tarafından beğenilen kasideler karşılığında 9 akçelik maaşla ödüllendirilmiştir Maaşını alamayınca Şikâyetnâme'yi yazmıştır Şikâyetnâme Fuzuli'nin en önemli eserlerinden biridir

Şikâyetnâmesinde Fuzuli şöyle der:
? Selam verdim rüşvet değildir diye almadılar
Hüküm gösterdim faydasızdır diye mültefit olmadılar[10] ?
Türkçe mensur eserleri [değiştir]

* Hadikatü's-Süeda (حديقة السعداء; Hadîkat üs-Süedâ);

Kerbela olayını anlatan düzyazı, 1837

* Mektuplar

Farsça manzum eserleri [değiştir]

* Divan,
* Enis'ül-Kalb (انیس القلب; Anîs ol-qalb);
* Heft Cam (sâkinâme) (هﻔﺖ جام; Haft Jâm);

tasavvuf içerikli, 327 beyitlik Farsça mesnevi

* Resale-e Muammeyat (رسال ﻤﻌﻤيات; Resâle-e Muammeyât);
* Sehhat o Maraz (صحت و مﺮض; Sehhat o Ma'ruz)

Farsça mensur eserleri [değiştir]

* Rind ü Zahid (رند و زاهد; Rend va Zâhed);
* Risale-i Muamma

Basımları

* Hadikatü's-Süeda (1837, Kerbela olayını anlatan düzyazı)
* Türkçe Divan (1838, 1958)
* Sıhhat u Maraz (1940, tıp bilgileri)
* Enis'ül-Kalb (1944)
* Fuzuli'nin Mektupları (1948)
* Terceme-i Hadis-i Erbain (1951)
* Rind ü Zahid (1956)
* Arapça Divan (1958)
* Matlau'l İtikad (1962)
* Saki name (tasavvuf içerikli mesnevisidir)
* Su kasidesi

? Ger ben ben isem nesin sen ey yâr

Ger sen sen isen neyim men-i zâr
?
vikipedi