Mitoz Ve Mitoz Bölünmesi-Mitoz Ve İnterfaz Hakkında Biyoloji Dersi Konu Anlatımı

Mitoz ya da Mitosis; bir hücrenin kendi genomunu eşleyerek iki yavru hücre şekilde bölünmesidir Genellikle ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez gelir Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki kardeş hücre oluşur Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle gösterilen mitozu tanımlar Mitoz yalnızca ökaryotik hücrelerde görülür Çokhücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur Çekirdeği olmayan prokaryotlarda hücreler, fission denilen bölünme yöntemiyle bölünürler

Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb) hayat boyu devam eder Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir Mitoz da çekirdek bölünmesi karyokinez, sitoplazma bölünmesi sitokinez olarak tanımlanır Karyokinez başlangıçta interfaz ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak görülür



nterfaz

Hücrenin mitoz bölünmeye geçmeden önceki hazırlık evresi olup, G1,S ve G2 evrelerinden oluşur Bu evrede daha sonraki evreler için gerekli olan maddeler sentezlenir

G1 (gap=aralık) evresi

En uzun evre olup, 9-16 saat kadar sürer Bu evrede hücre RNA ve protein sentezi yapar, fakat henüz DNA sentezi görülmez

S (synthesis) evresi

Yaklaşık 6 saat sürer, RNA sentezi G1 deki gibi devam etmekteyken, protein sentezi ise en yüksek seviyeye ulaşır Kalıtsal maddenin iki katına çıkması için DNA sentezi başlar

G2 (gap=aralık) evresi

Yaklaşık 3-4 saat ya da daha kısa sürer DNA sentezi durur, fakat RNA ve protein sentezi G1 deki hızıyla devam eder İnterfazın sonudur

Profaz

Kromatin ağı kıvrılıp, kalınlaşarak kromozomları oluşturur, Kromozomlar ışık mikroskobunda görülebilir haldedir Kromonema ipleri kendi eşelrini yaparak bir çift özdeş kromatid meydana getirir Sentiyoller çoğalarak çiftler halinde karşılıklı kutuplara göç ederler ve iğ ipliklerini kromozomların sentromerlerine uzatırlar Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur



Metafaz

Çekirdek zarı kaybolduğunda metafaz başlar İkişer kromatidli kromozomlardaki her kromatid sentromerinden iğ ipliklerine bağlanır, ekvatoriyel düzlemde dizilirler



Anafaz

Sentromerleriyle iğ ipliklerine tutunan yavru kromatidler karşılıklı kutuplara hareket ederler Bunlar yavru hücrelerin kromozomları halinde görülebilir

Sentromere bağlı kromatidler,sentromerin yarılmasıyla ayrılırBirbirinden ayrılan kardeş kromatidler kromozom adını alırKardeş kromozomlar birbirlerinden bağımsız karşılıklı kutuplara çekilmeye başlar



Telofaz

Hücrenin her bir kutbunda özdeş kromozom takımları toplanır, kromozomlar çözülerek yeniden kromonema iplikleri haline dönerler İğ iplikleri kaybolur Çekirek zarı ve çekirdekçik belirir Sitokinez denilen sitoplazma bölünmesi başlar ve dıştan içe doğru boğumlanarak sitoplazma ve hücre zarı bölünür Sonuçta iki yavru hücre ortaya çıkar Sitokinez durumuna göre hücreler eşit veya eşit olmayan büyüklüktedir Fakat genetik materyal bakımından her iki hücrede aynı genetik yapıya sahip, kromozom sayıları eşittir



Mitozun bu dört evresi yaklaşık olarak memelilerde 40-80 dakikada tamamlanır Bitki hücrelerinde 100C'de 135 dakika süren mitoz bölünme, 25-300C'de 30 dakikada tamamlanır Bazı maddeler ve ısı mitozu ve hızını uyarır Mitoju uyaran eşey hormonları ve fitohemagglutinin gibi maddelere mitojenik maddeler denir Bununla beraber, urethan, X ışınları kolşisin gibi maddelerin mitozu durdurucu etkisi vardır Damardaki kan hücreleri ve belli bir süre sonunda sinir ve kas hücreleri mitoz bölünme yapmazlar