Dünden Bugüne Türk Denizciliği

Barbaros Hayreddin Paşa ve Piri Reis gibi büyük kaptanlar yetiştirmiş Türk deniciliğinin geçmişi 11 yüzyıla kadar uzanıyor

İSTANBUL - Türkleri denizlerle kaynaştıran ilk büyük Türk denizcisi Emir Çaka Bey oldu Çaka Bey, İzmir’de bir tersane yaptırdı ve tersane civarındaki bölgeyi deniz üs kompleksine dönüştürdü Kurulan tersanede kürekli ve yelkenli gemilerden oluşan 50 parçalık ilk Türk Donanması 1081 yılında inşa edildi Bu tarih Deniz Kuvvetleri’nin kuruluş yılı olarak kabul edildi İki Denizin Sultanı (Sultan-ül Bahreyn) unvanı verilen Anadolu Selçuklu Sultanı I Alaeddin Keykubat, Alanya ve Sinop Tersanelerinde inşa ettirdiği gemilerle filolar kurdu Alanya Tersanesi, Türklerin kurmuş olduğu ilk organize tersane olarak kabul ediliyor

Balıkesir ve civarında kurulan Karesi Beyliği (1302-1361) döneminde denizlere büyük önem verilmiş; Edincik’te bir tersane kurularak, gemi inşasına başlanmıştı Osmanlı deniz gücünün ilk çekirdeğini de bu beylik oluşturdu

GELİBOLU TERSANESİ 1401’DE KURULDU
İlk Osmanlı Tersanesi 1327 yılında Karamürsel’de kuruldu, Osmanlı Donanması’nın ilk savaş gemileri burada inşa edildi 1401 yılında Gelibolu’da kurulan deniz üssünün tamamlanmasından sonra ise Osmanlı Devleti gerçek bir deniz gücü haline gelmeye başladı Gelibolu, o günden beri Türk denizciliğinin merkezi konumuna geldi



Osmanlı donanmasına ilk ateşli silahlarla teçhis edilmiş gemilerin girmesi Fatih Sultan Mehmet döneminde gerçekleşti 1455 yılında Kasımpaşa’da İstanbul Tersanesi’nin kurulması ile de Osmanlı Donaması stratejik bir güç konumuna geldi Bu dönemden hemen sonra Türk deniz bilimcileri dünya denizciliğine büyük katkıda bulunmaya başladılar

Bu katkılardan en bilineni Piri Reis’in 1513 ve 1528 yıllarında yaptığı iki ayrı dünya haritasıdır Piri Reis’in bir diğer önemli çalışması da 1521 ve 1525 yıllarında iki kez yayınladığı ünlü Bahriye (Kitab-ı Bahriye)” adlı kılavuz kitabıdır

Kanuni Sultan Süleyman dönemi (1520-1566) Türk Denizciliğine altın çağını olarak adlandırılır Bu dönemde Barbaros Hayreddin Paşa, kardeşleri Oruç ve İlyas Reisler, Selman Reis, Murat Reis, Seydi Ali Reis gibi birçok ünlü Türk Denizcisi donanmada yer aldı Kanuni Sultan Süleyman, 1533 yılında Barbaros Hayreddin Paşayı İstanbul’a davet ederek, Kaptan-ı Derya ilan etti Ayrıca bu dönemde İstanbul Tersanesi’nde yeni gemiler inşa edilerek, donanma daha da güçlendirildi

PREVEZE DENİZ SAVAŞI
Barbaros Hayreddin Paşa, üstün denizcilik bilgisi ve tecrübesinin yanı sıra emsalsiz bir taktisyen olduğunu, 27 Eylül 1538 tarihinde Preveze Deniz Savaşı’nda gösterdi Taktik baskının yarattığı sürpriz etkisi Andrea Doria komutasındaki Haçlı Donanmasını şaşkına çevirmiş, Haçlı Donanması panik içerisinde dağılarak, büyük kayıplarla geri çekilmek zorunda kalmıştı Bu zafer, Osmanlı Devleti’ni Akdeniz’in tartışılmaz hakimi yapmıştı

Preveze Deniz Zaferi’nin kazanıldığı 27 Eylül günü her yıl Deniz Kuvvetleri Günü olarak kutlanıyorBugünkü Harp Okulu’nun temelleri Cezayirli Gazi Hasan Paşa tarafından, 18 Kasım 1773 tarihinde atıldı Sultan IIMahmut (1808-1839) döneminde Kara ve Deniz Kuvvetleri’nin eğitim felsefeleri ile üniformaları değiştirildi ve bu dönemde eğitim amaçlı olarak yurtdışına personel gönderilme süreci başlatıldı Bu yenilikler çerçevesinde, 1852 yılında, Bahriye İdadisi (Deniz Lisesi), Heybeliada’da kuruldu



CUMHURİYET DÖNEMİNDE DENİZCİLİK
Cumhuriyetin ilk yıılarında Genelkurmay Başkanlığı Karargahı’nda Deniz Müsteşarlığı olarak temsil edilen Deniz Kuvvetleri, Yüksek Askeri Şura’nın 15 Ağustos 1949 günü almış olduğu tarihi bir kararla Deniz Kuvvetleri Komutanlığı olarak teşkil edildi Bu dönemde de denizciliğin gelişmesinde büyük gayretler sarfedildi

Bu dönemde Türk denizciliğinin üssü yine Gölcük Tersanesi oldu Tersane’de 1980 yılında inşa edilen 1000 tonluk ‘AY’ Sınıfı denizaltı, Türk denizaltıcılığının gelişim sürecinde önemli dönüm noktalarından birisini teşkil etti

Yine Gölcük’te 1988 yılında inşa edilen ilk modern firkateyn olan TCG Fatih (F-242), Gölcük Tersanesi’nin uluslararası arenadaki prestijini daha da artırdı