3500 Yil Öncesine Yolculuk

3 bin 500 yıl öncesine yolculuk
Kaynak : Dünya, Günlük Ulusal Gazete, 20062008
"Ninda-an ezzateni watarra ekutteni" ekmeği yiyeceksiniz, suyu da içeceksiniz Birinci Dünya Savaşı yıllannda Viyana'da Asuroloji profesörü olan Bedrich Hrozny yaptığı araştırmalarla Hititçe'nin bir Hint-Avrupa dili olduğunu kanıtlamayı başarmış, I Hattuşili'nin sözlerini de böyle çevirmişti Kendisini Büyük Kral olarak adlandıran Hattuşili efsanevi atası Anitta'nın lanetine rağmen Hattuşa'yı Hititler'e başkent yapmış, onun bir kil tablette yer alan vasiyetnamesinden bu sözler de Hititçe'de çevrilen ilk cümle olmuştu
Anitta'nın laneti, "Hattuşaş şehri açlıktan kırılınca, tanrım Siu onu taht tanrıçası Halmasuit'e teslim etti Ve ben bir gecede onu kendi gücümle aldım ve şehrin yerine yabani otlar ektim Benden sonra kim kral olur da, Hattuşaş'ı yeniden iskân ederse, o gökyüzündeki Fırtına Tannsı'nın lanetine uğrasın" şeklindeydi Ancak, bu lanete rağmen, Hattuşa, 600 yıla yakın bir süre, Hititlere başkentlik yapmıştı
Geçtiğimiz günlerde 3 bin 500 yıl öncesine yaptığım bir yolculuğun ilk satırlan bunlar Bu kadar eski bir yere gidince, Çorum Hattuşa'da -bugün çevrenize baktığınızda- o görkemli imparatorluğa ait fazla bir şey göremiyorsunuz, çünkü kerpiç yapılar, doğaya direnememiş, çoktan yok olup gitmişler, ama hayallerimiz
Elimizdeki Jürgen Seeher'in "Hattuşa Rehberi", gezi boyunca bizimle birlikte olan Mahfi Eğilmez'in "Anitta'nın Laneti" romanı hayallerimizi öyle güzel tetikliyor ki
Arkeoloji tutkum beni, Efes gibi günümüze daha iyi koşullarda kalmış görkemli kentlerden çok, tarih öncesinin dedektiflik yapabileceğim şehirlerine yöneltiyor son yıllarda Araştınyor, okuyor ve sonrasında hayal kuruyorum Dönemlerinin Roma'sı, Londra'sı, New York'u olan o "görkemli" kentleri yeniden inşa ediyorum düşlerimde
Metro Kültür Yayınlan'nın ikinci kitabı olan Ahmet Uhri, Asuman Albayrak ve Ülkü Solak'ın çalışmalan "Deneysel Bir Arkeoloji Çalışması Olarak Hitit Mutfağfnın tanıtımı için buradayız Adı üstünde deneysel; o dönemler tarifler yazılmadığı için, gerçek yemeklerin nasıl olduğunu kimse bilmiyor Bu nedenle de kitap çevre köyler gezilerek elde edilen etnoarkeolojik ipuçlan, Hitit metinlerinde geçen yemek ve ekmek adlan ile kazılarda ortaya çıkan maddi verilerin bir araya getirilmesi ile oluşturulmuş Tıpkı Hattuşili'nin vasiyetnamesindeki gibi Hitit ekmekleri yeyip sulanndan içeceğiz Bu reçetelerle yapılmış kitaptaki yemeklerden tadacağımız gezimiz, Hattuşa'nın yanında Yazılıkaya ve Alacahöyük'ü de içine alıyor
Hattuşa, UNESCO Kültür Mirası Listesinde Venedik, Toledo, Kudüs, Şam, Roma gibi şehirlerle birlikte yer alıyor Kentin hemen girişinde onu çevreleyen kerpiç surun bir rekonstrüksiyonu yer alıyor Hattuşa'da hayalgücü gerektirmeyen tek yapı bu
Hitit uygarlığını Yakındoğu'daki komşulanndan ayıran en önemli özelliği, insan haklanna duyulan saygı Bu önem, ceza hukukunda, aile hukukunda, kadınların ve kölelerin haklannda ve yerleşik geleneklerde kendini gösteriyor Onur kinci cezalar, Asur yasalannda görülen acımasız yargılar Hitit hukukunda yok Kölelerin bile güvence altına alınmış hakları var Kadınlann gördüğü saygınlık da benzeri görülmemiş bir düzeyde Tavananna unvanını taşıyan Hitit kraliçeleri neredeyse krallarla eşit haklara sahipler
Hititler deyince, Mustafa Kemal Atatürk'ün 1930'larda Türk Tarih Kurumu'nu kurdurmasından, ardından Alacahöyük'te Cumhuriyet'in ilk kazılarını başlatmasından ve gelişmeleri bizzat takip etmesinden de mutlaka söz etmek gerekiyor
Alacahöyük, Boğazkale ve Çorum, Ankara'daki Anadolu Medeniyetleri, İstanbul'daki Arkeoloji Müzeleri de Hititler üzerine bilgilerini pekiştirmek için bu satırların yazannın her fırsatta gittiği, herkesin de mutlaka gezmesi gereken yerler Çorum'da kaldığımız beş yıldızlı Anitta Otel, Çorum mutfağına ait malzemeler ve pişirme usulleriyle aslına sadık kalınarak hazırlanan yöresel yemekleri tattığımız Katipler Konağı da bu gezinin sözü edilmesi gereken mekânları
Bu yazıda 'Hitit mutfağı'nı anlatmayacağım, çünkü; sözünü ettiğim kitap bütün büyük kitabevlerinde sıradan bir yemek için ödeyeceğiniz paradan bile ucuza saüşa sunulmuş durumda, bizzat keşfetmenizi bekliyor