Uyku Sorunları Yaşayanlar Hafife Almayın

Uyku Sorunları Yaşayanlar Hafife Almayın

Uyku sorunları yaşayanlar, öfkeli, sinirli ve sabırsız olduklarından depresyona en yatkın kişiler oluyorlar

Uyku sorunları çocukluk yaşlarından yetişkinliğe uzanan bir çizgide her zaman yaşanabilmektedir İleri yaş uykusuzlukları da bilinmektedir Yaşam kalitesini bozan uyku sorunları kişinin iş başarısını düşürdüğü gibi insanı asabileştirebilmekte ve çevresi tarafından kaçınılan insan durumuna sokabilmektedir

Uykunun kaliteli olması yaşamında kaliteli olmasında önemli bir etken İş ve hayat başarısı isteyen kişiler uyku hijyeni ve kalitesine önem verilmelidir Uyku sorunları ne zaman başlar, nasıl gelişir, ne gibi fiziksel ve psikolojik sorunlara sebebiyet verir sorusu herkesin aklında artık

Trafik kazalarının sık yaşanıyor olması uykusuzluğa bağlı gelişen dikkat eksikliğinin bir sonucu değil mi? İhmal edilen ama bedeli yüksek olabilen istenmeyen sonuçlar doğurabilen bu konuyu Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi konsültasyon liyezon psikiyatrisi uzmanı Prof Dr Kemal Arıkan açıkladı

-Uyku bozukluğu tanısı nasıl konuluyor?

Klinik bulgular ve polisomnografi yoluyla koyulmaktadır

-Burada EEG'nin yeri nedir?

EEG uyku sürecini analiz etmek için elimizdeki hemen hemen tek olanaktır

-Peki uyku EEG'si burada farklı veriler mi sunar?

Evet Her uyku bozukluğu için uykunun bir aşamasında patoloji vardır

-Uyku laboratuarı uyku bozuklu tedavisinde önemsenmeli midir?

Elbette Uyku bozukluklarının tanısında uyku laboratuarı kaçınılmaz bir öneme sahiptir

-Kişinin kendisinin de durumunu görmesi açısından uygulanan testler var mıdır?

Evet Uyku laboratuarında elde edilen veriler hipnogram adı altında bir çıktı sağlar Buna bakan kişi kendi uyku düzeni hakkında bilgiye kavuşur Ve tedaviyle ortaya çıkan değişimi izleyebilir hale gelir

-Uyku sorunu yaşayan kişinin bu durumu ne zaman uyku bozukluğu noktasına gelir?

Klinik olarak hemen her uyku bozukluğunun özgün semptomları vardır Bunlar genel olarak; aşırı uyku hali, uykusuzluk ya da patolojik uyku şeklinde tezahür eder Söz konusu bulgular kişinin yaşamını etkiler hale geldiğinde artık olay bozukluk noktasındadır

-Liyezon psikiyatrisinde uyku bozukluğunun yeri nedir?

Büyük öneme sahiptir Zira hemen her psikiyatrik bozukluk bir şekilde uyku kalitesini bozmaktadır O noktada ayırıcı tanı için nöroloji, göğüs hastalıları ve KBB başta olmak üzere diğer tıp disiplinleri ile psikiyatrinin işbirliğine girmesi gerekir ki orada karşımıza konsültasyon-liyezon psikiyatrisi çıkmaktadır

-Hocam uyku sorunları tedavisinde pek çok insanın kafası karışık durumda Uyku bozukluğu yaşayan kişiler göğüs hastalıkları uzmanına mı, nörologa mı, psikiyatri uzmanına mı müracaat etmelidir?

Tüm o branş hekimlerinin işbirliği yapması gerekir Hastalar ise işe psikiyatriden başlayabilir

-Terapistinde tedaviye katılmasını gerekli görür müsünüz?

Elbette Uyku bozukluklarının altında çoğu zaman özgün psikiyatrik bir sendrom vardır Öyle bir durumda terapistin devreye girmesi psikiyatrik tabloya dair kişide iç görü kazanmaya hatta bazen terapötik etkiye yol açmaktadır

-Uyku bozukluğunda yaş faktörü var mıdır?

Vardır Belirli uyku bozuklukları belirli yaşlarda daha sık ortaya çıkmaktadır

-Yaşlılıkta yaşanan uykusuzluğu da uyku bozukluğu spektrumunda mı değerlendiriyorsunuz?

Eğer kişinin yaşam kalitesini bozuyorsa evet

-Uyku bozukluğunun tetiklediği hastalıklar nelerdir ?

Birçok psikiyatrik hastalık sayılabilir Bunlardan en sık karşımıza çıkanı depresyondur

-Peki hangi bozukluklar daha çok uyku bozukluğuna sebep olmaktadır?

Yukarda da ifade ettiğim gibi hemen tüm psikiyatrik hastalılar uyku bozukluğu ile birlikte gitmektedir Hatta depresyona özgü hipnogram depresyonun bilinen en ünlü biyolojik işareti olarak kabul edilir

-Uyku bozukluğunun hayat kalitesini olumsuz etkilediği, çalışma performansını düşürdüğünü söyleyebilir miyiz?

Kesinlikle…

-Hocam uykusuzluk en çok kişinin asabi davranışlarıyla ortaya çıkıyor sanırım günlük hayatta?

Doğrudur İnsomnianın en önemli klinik bulgularından birisi sinirliliktir Kişiyi sabırsız ve impülsif yapmaktadır

-Yaşanan trafik kazalarında uyku sorunlarının yeri önemli olsa gerek değil mi?

ABD'de yapılan araştırmalar gösteriyor ki, örneğin nakolepsi trafik kazalarının en başta gelen sebepleri arasındadır

-Uyku ve solunum arasındaki ilişki nedir?

Bunun klinik önemi uyku apnesi denilen tablodur Bazı insanlar uyku sırasında uzun sürelerle nefes alıp verememektedir Hayati önem taşıyan bu meselenin ivedilikle çözümlenmesi gerekmektedir

-Kaygılı bir hayatı olan, iş stresini yoğun yaşanların uykuları nasıl etkilenir?

Bu gibi durumlar genelde uyku hijyenini bozmaktadır Uykuya dalma güçlüğü, geceleri sık uyanma vb uyku bozukluklarına yol açmaktadır Kişi normal uykuya geçiş için gereken minimum relaksasyonun sağlayamamaktadır Aklında sürekli olarak işleri ardır

-Uykusuzluk mu depresyon nedenidir yoksa depresyon mu kişi uykusuz yapar?

İkisi de doğrudur Depresyon-uyku ilişkisi karşılıklıdır

-Çok uyumak bir sorun herhalde ama uyuyamamakta aynı şekilde?

Elbette Hatta, az uyumak dediğimiz insomnia tablosu çok uyumak denilen hipersomniadan daha fazla rastlanan bir uyku bozukluğudur

-Uykunun kaliteli olması kişiye neler kazandırır?

Uyku kalitesinin iyi olması genel olarak yaşam kalitesini yükseltir Kişi hayatı daha fazla sever, bağlanır Performansı yükselir

-Uyku süresinin standart bir saati var mıdır? Bu kişin ihtiyacına göre mi şekillenir?

Kişiye göre değişmekle beraber ortala 6-8 saat sürmesi gerekir

-Coğrafyanın uykuya etkisinden bahsedebilir miyiz?

Gün ışığı ritmi uyku ritmini etkiler Dolayısıyla coğrafya ile uyku düzeni arasında belirli bir ilişki olması beklenir

-Uyku teröründen bahsedebilir miyiz?

Evet uyku terörü denilen tablo uykunun belirli bir aşamasında ortaya çıkan kabuslarla giden bir uyku bozukluğudur Kişiyi şaşkına çevirir ve yaşam kalitesini ileri derecede bozar

-TV ve bilgisayarın uykuya etkisi nedir?

Uyku hijyenini bozabilirler

-Doğru ve hijyenik bir uyku için neler önerirsiniz?

Belirli bir saatte yatmayı, belirli bir saatte kalkmayı, oda ısısını hafif serin tutmayı, uykuya dalmadan önce 1-2 saat öncesinde herhangi bir çay kahve vb stimulan almamayı öneririm

-Uykusu kaçan kişiler ne yapmalıdır?

Yatağı sadece uyku için kullanmayı öneririm! Yani uykumuz gelsin diye saatlerce yatakta beklemek yararsızdır En iyisi kalkıp hafif bir kitap okumak, ya da bir bardak ılık süt içmek sonra tekrar uyumaya çalışmak ilk aklıma gelen öneriler

Prof Dr Kemal Arıkan
Hürriyet

Uykumuzu zehir eden 10 neden

Gece uyku kalitesini bozan ve dinlenmeyi önleyerek başka sağlık sorunlarına da davetiye çıkaran nedenler sıralandı

İSTANBUL - "En uyku hangisi?" sorusunun cevabını merak etmeyen yoktur 'İyi uyku'yu sadece belirli saatlerle tanımlamak yeterli olmuyor International Hospital Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof Dr Bülent Tutluoğlu, 'iyi uyku'yu, "Kişinin kendini dinlenmiş hissettiği uyku" olarak tanımlıyorUykunun süresi ise kişiye özel oluyor Bazı insanlar 10-12 saat uyudukları halde 'uykumu alamadım' derken, bazıları 6 saat uyusa da son derece dinlenmiş bir şekilde uyanabiliyor

Uluslararası Uyku Cemiyeti'nin sınıflandırmasına göre, 100'e yakın uyku hastalığı bulunuyor Kaliteli uyku ise başlıca 3 şartı gerektiriyor:

Günlük çalışma ve düşünme fonksiyonları etkilenmemeli
Gün içinde uyku gelmemeli
Uyuklama olmamalı

KALİTELİ UYKU CİHAZLARLA ÖLÇÜLEBİLİYOR
Günümüzde modern cihazlarla donatılmış uyku laboratuvarlarında, bir kişinin kaliteli uyuyup uyumadığı ölçülebiliyor International Hospital Uyku Bozuklukları Laboratuvarı'nda kaliteli bir şekilde uyuyan ile uyuyamayanı ayırt ettiklerini belirten Prof Dr Bülent Tutluoğlu, "Uykunun dört ya da beşte birinin derin uykuyla geçmiş olması lazımdır Bu uyku evrelerini belirliyoruz" diyor

Günümüzde en sık görülen uyku hastalıkları arasında "uyku apnesi" ve "uykusuzluk" hastalığı geliyor Toplumda uyku apnesinin görülme sıklığının yüzde 5 olduğu bildiriliyor Uyku apnesinde kişi, yüzeysel uyku ile uyanıklık arasındadır Uykusuzluk hastalığında ise ya uykuya dalmada sorun vardır ya da kişi birkaç saat uyuyup uyanır ve sonrasında da uyuyamadan yatağın içinde dönüp durur Bu durumda derin uyku süresi azalmış olur ve kişi dinlenememiş olarak kalkar

UYKU KALİTESİNİ BOZAN 10 KONU
Prof Dr Bülent Tutluoğlu, gece uyku kalitesini bozan ve dinlenmeyi önleyerek başka sağlık sorunlarına da davetiye çıkaran 10 nedeni şöyle sıralıyor:
1 Aşırı kilo artışı ve obezite
2 Yapısal bozukluklar (çene yapısı küçük ve arkaya doğrudur)
3 Burun ve boğazdaki yapısal bozukluklar
4 Bazı hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) hastalığı
5 Astım (Astımlı kişilerde alerji de olduğundan, burun çok iyi çalışamıyor, tıkanıklık ve sinüzit oluşuyor Buna bağlı olarak hasta burun problemleri de yaşıyor ve apne oluşuyor)
6 KOAH - Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı ( KOAH hastalarında uyku apnesi daha sık görülüyor Uyku sırasında soluk durması sonucu kandaki oksijen düşüyor, ani ölümler oluşabiliyor Bu sebeple konu ciddi olarak ele alınmalıdır )
7 Kişiye ait faktörler ( Sigara tüketilmesi, alkol alınması)
8 Kalp hastalıkları ve hipertansiyon (Dirençli hipertansiyonda iki-üç ilaç kullanılmasına rağmen tansiyon kontrol altına alınamıyor Bu hastalarda alt sebep olarak uyku apnesi olup olmadığı kontrol edilmelidir Ayrıca kontrol altına alınamayan kalp yetersizliğine de bakılmalıdır)
9 Cinsel fonksiyon bozuklukları
10 Ense kalınlığı

HORLAYAN KOCANIN TANISINDA, EŞLERİN İFADESİ ÖNEMLİ!
Horlama sorunu erkeklerde daha sık görülmesine rağmen menopozdan sonra kadınlarda da rastlanabiliyor Bu durumda eşler horlamadan dolayı uyuyamıyor, rahatsız oluyor ve yatakları ayırıyorlar Horlama sorunu olan erkeklere tanı koymada, eşlerinin ifadeleri büyük önem taşıyor Uyku apnesi olan kişilerde vücudun üst kısmında terleme, sık idrara çıkma, ağız kuruluğu, sabahları baş ağrısı oluyor ve kişi uykusunu alamamış olarak kalkıyor

KİLO VERMEK ÇÖZÜM OLABİLİYOR
Kişide klinik olarak uyku apnesinden şüpheleniliyorsa, 'polisomnografi' denilen uyku testine ihtiyaç duyulabiliyor Bu durumda hastanın bir gece uyku laboratuvarında kalması gerekiyor Bu test sırasında vücudun çeşitli bölgelerine elektrotlar bağlanıyor Elektrotlar kişinin göğsüne kalp ritmini ölçmek için takılırken, kol, bacak ve göğüs hareketleri, horlaması, soluk alıp vermesi takip edilerek gece boyunca video çekimi yapılıyor Bunların sonunda da bir değerlendirme yapılıyor Değerlendirmenin dereceleri olarak yapılıyor Hafif apnede kilo verme, bazen ağız içi cihazlar ya da cerrahi müdahale gerekebiliyor Apnede, sırt üstü yatarken şikayetler daha fazla artıyorsa, buna karşı önlemler de alınabiliyor

Orta ve ağır seviyeli apnede gün boyu uyuklamalar oluyor ve kandaki oksijen basıncı düşüyorsa hastaya 'CPAP' denilen cihaz veriliyor Bu cihaz, hastaya gece boyunca bir maske yardımıyla basınçlı hava veriyor Çünkü apne üst solunum yollarında daralma ve tıkanmaya bağlı oluşuyor Bu cihaz ile hastanın soluğunun durması (apne) ve yavaşlaması (hipopne) engellenmiş oluyor

SOLUK KESİLMESİNİ ÖNLEYEN CİHAZLAR HAYAT KURTARIYOR
CPAP adı verilen cihazın manuel ve otomatik olmak üzere iki türü bulunuyor Manuel cihazda, hangi basınçta apne ve hipopnenin ortadan kalktığının bilinmesi gerekiyor Bu nedenle hastaya uygun değerlerin bilinmesi ve cihazın hastaya uygun basınçta kullanılması gerekiyor Yaşam boyu kullanması gereken cihaz, hasta 15-20 kilo verdikten sonra tekrar değerlendiriliyor Sensörü sayesinde basıncı kendi ayarlayan otomatik cihaz, daralma ve tıkanmayı açıyor Hasta kilo verdikten sonra da apne ya da hipopne gelişiyorsa cihaz basıncı düşürüyor Ancak hasta bu durumda, cihazı yüksek basınca ayarlarsa gece rahatsız oluyor

GÖZLER AÇIKKEN DE UYANABİLİYOR
Halk arasında 'uyurgezerlik' olarak bildiğimiz durum da bir uyku hastalığıdır Bu hastaların gözleri açıktır, ama aslında bu sırada uyuyorlardır Uyurgezer hasta, uykunun herhangi bir zamanında yatağından kalkıp, arabasına binip, alışveriş yaparak dönebilir ve bunu hatırlamayabilir Literatürde bu tarz çok sayıda uyurgezer vakalarına rastlanıyor

UYKU TERÖRÜNDE, HASTA EŞİNİ DÖVEBİLİYOR
Uyku terörü hastalığında ise hasta, uyanmadan uyku sırasında kalkıyor ve eşini dövmeye başlıyor ya da eşyaları kırıyor Uykuda yemek yeme hastalığında da hasta uyku sırasında yemek yiyor ancak hatırlamıyor
En çok görülen diğer uyku hastalıkları arasında şunlar bulunuyor:

Uykusuzluk
Parasomnia: Uykuya dalarken kaslarda kasılma olur Buna karabasan ya da uyku felci de denebilir
Narkolepsi: Apne değildir Kişi, gün boyu aşırı uykulu olur, kafası düşer ve uyuklar
--