Danimarka Tanitimi

DANİMARKA

DEVLETİN ADI: Danimarka Krallığı
BAŞŞEHRİ: Kopenhag
YÜZÖLÇÜMÜ: 43092 km2
NÜFUSU: 5146000
RESMİ DİLİ: Danca
DİNİ: Hıristiyan (Protestan)
PARA BİRİMİ: Danimarka Kronu
Kuzey Avrupada Baltık Denizi ile Kuzey Denizi arasında Jutland Yarımadası ve dört yüz aaaaen üç ada üzerinde kurulmuş olan en küçük İskandinav ülkesi Güneyinde Batı Almanya, doğusunda Baltık Denizi, batısında Kuzey Denizi ile çevrilidir Dünyânın en büyük adası olan Grönland da Danimarkaya bağlıdır

Târihi

Bilinen en eski târihi MS 800 yıllarında Vikingler zamanıdır Fakat günümüzde Avrupa müzelerinde bulunan en eski târihi eşyalar burada yapılan kazılarda elde edilmiştir 9-11 asırlarda burada bulunan Vikingler ilk Danimarka Krallığını kurmuşlardır Danimarka târihinde İngiltereyle yapılan sürekli savaşlar önemli yer tutar Danimarka Krallığı İngiltereye yaptığı devamlı akınlar neticesinde 1013 senesinde İngiltereyi ele geçirdi İngiltere ile birlikte Norveçi de Danimarkayla birleştirerek büyük bir krallık kurdu 1042 senesinde çıkan karışıklıklarda İngiltere bağımsızlığını kazandı 1397de iç karışıklıklarda Norveçle birlikte İsveç de Danimarkaya bağlandı Yapılan savaşlar sonunda 1645te Danimarka bugünkü durumunu aldı 1848de yapılan değişiklikle meşrûtî bir idâre kabul edildi Birinci Dünyâ Harbinde tarafsız kalan ülke, İkinci Dünyâ Harbinde de tarafsızlığını îlân etmesine rağmen, 9 Nisan 1940da Alman orduları tarafından daha önce aralarında yapmış oldukları saldırmazlık paktı hiçe sayılarak işgale uğradı Bu işgale karşı hiçbir mukavemette bulunmayan Danimarka ordusunu kaldırıp, donanmasını kendisi batırdı Herhangi bir savaşın olmadığı bu işgal 1945 senesinde Almanların yenilmesiyle sona erdi Birleşmiş milletlerin kurucu üyeleri arasında bulunan Danimarka, 1949da NATOya katıldı

Avrupa Konseyinin de kurucu üyelerinden olup, Grönlandın savunması içinAmerika BirleşikDevletleri ile bir anlaşma yapmış, ayrıca 1951de İskandinav ülkeleri arasında bir konsey kurarak işbirliğini arttırmıştır 1960da AETye dâhil oldu

Fizikî Yapı

Yüzölçümü 43092 km2 olan ülke, Jutland Yarımadası ile 483 adadan müteşekkildir Jutland Yarımadası Kuzey Avrupa düzlüğünün bir uzantısıdır Kuzeyde Limfiyord Boğazı ile ayrılan yarımadanın batı kıyıları düzgün ve kum alanlarıyla kaplıdır Kum alanlarının doğusunda bataklıklar yer alır Son derece girintili, çıkıntılı olan doğu kıyılarında verimli moren (buzultaş) ovaları bulunur Ovaların düzlüğünde seyrek rastlanan tepelerin en yükseği 173 m ile Yding Skovhojdur Doğu kıyılarının açıklarında Büyük Fionie, Syaelland, Seeland ve Lolland adalarıyla birlikte yüzlerce küçük ada vardır Buraya bağlı olan Grönland % 90ı buzlarla kaplı, yüksek yayla görünümündedirYüzölçümü küçük olan Danimarkanın yüksekliği fazla olmadığından, akarsuları da küçüktür En uzun akarsuyu Jutlanddaki Guden Irmağı (160 km), Stor Irmağı (100 km), Skern Nehri (90 km), Fyn adasındaki Odenja Nehri (60 km) ile Sjelland Adasındaki Sus Nehri (82 km) Danimarkanın belli başlı ırmaklarındandırÖnemli bir gölü yoktur

İklim

İklim, fizikî yapıdan dolayı her yerde aynı özelliği gösterir En sıcak ayda sıcaklık 15-17°C, en soğuk ayda ise 0°C civarındadır Yağışlı gün sayısı yılda 130-180 gün arasında değişir En yağışlı aylar ağustos ve ekim olup, yağış ortalaması 130-180 mm, Batı Jutlandda ise 800 mmdir Rüzgârlar genellikle batıdan eserler ve çok serttirlerKatlegat ile Baltık Denizi arasındaki boğazların sert kışlarda aylarca donmuş şekilde kalmalarına rağmen Jutland kıyısı buz tutmaz Kış ve sonbahar ayları fırtınalı geçer Danimarkada nisan ve haziran aylarında senenin en güzel günleri yaşanır

Tabiî Kaynaklar

Tabiî kaynakları bakımından oldukça fakirdir Yüzölçümünün % 10unu kaplayan ormanların büyük bir kısmı halkın yaptığı ağaçlandırma çalışmaları ile meydana gelmiştirKayın, meşe ve kozalaklı ağaçlar yaygındırArâzinin doğu kısmında verimli ovalar bulunurken, diğer kısımları mera veya kırlık arâzidir Yabâni hayvanların bir özellik göstermediği Danimarkada, mâden olarak porselen kili, granit, tuğla yapımında kullanılan kil, turba ile tebeşir yatakları ve az miktarda kömür yatakları bulunur Balık bakımından kıyıları zengindir Balıkçılar,Baltık denizinde ve Kuzey denizinde bol miktarda balık avlarlar

Nüfus ve Sosyal Hayat

Halkın hemen hepsi yerliler olan Danlardan meydana gelir Azınlıkları Alman, Eskimo, Mûsevî ve göçmen işçiler teşkil eder Nüfus yoğunluğu başşehri olan Kopenhagın bulunduğu Sjelland Adasında fazladırÜlkede ortalama nüfus yoğunluğu km2 ye 119 kişidir Jutland Yarımadası diğer meskûn adalar içerisinde yoğunluğu en az olanlarındandırYarımadanın yerleşim bölgeleri genellikle doğu kıyılarındaki verimli ovalar üzerine kurulmuşturNüfus artışı hemen hemen yok denecek kadar azdır (binde 4) Halkın % 67si şehirlerde, kalanı ise köylerde yaşar Hıristiyan olan halk Protestan mezhebine bağlıdır Kullanılan resmi dil Danca olup, kendi grubunda olan diğer İskandinav dillerinden İsveççe ve Norveççeye çok benzemektedir Öğretimin devlet tarafından parasız olarak yapıldığı ülkede okuma-yazma bilenlerin toplam nüfusa oranı % 100dür Edebiyat dallarından çocuk edebiyatı oldukça gelişmiştir Halk için deniz ulaşımında feribot, kara ulaşımında ise bisiklet vazgeçilmez araçlardandır Hayat standardı bakımından Avrupada ikinci gelmektedir İki milyon insan atletizm kulüplerine kayıtlıdır Futbolda 1992 Avrupa Kupasını kazandı

Siyâsî Hayat

Meşrûtî bir idâre vardır 10 Eylül 1920 târihinde kabul edilen anayasaya göre Danimarka, anayasa düzeninde kral tarafından yönetilir 27 Mart 1953 tarihli kânuna göre de hükümdar soyundan olan kadınlar da tahta çıkabilir 4 yıl içinde seçilen 179 üyeli bir meclisi vardırKral, kânunları tatbik ve yürütme yetkisine sâhiptir Parlamentoda kurulan bir hükümet icrâ işinde krala yardımcı olur Kral parlamentoda başbakanı tâyin eder

Ekonomi

Damimarkada hayvancılık çok gelişmiştir Et, süt ve süt ürünleri, Avrupa piyasasında son derece makbuldür Nüfûsun % 16sı tarım alanında çalışır Ülke topraklarının üçte ikilik kısmında ekim yapılır Arpa, buğday ve şekerpancarı yetiştirilen ürünlerin başında gelmektedir Balıkçılık, bilhassa açık deniz balıkçılığı ileri seviyededir Batı Jutland kıyılarındaki Esbjerg en önemli balıkçı limanıdır Balık yağı ve diğer balık ürünleri üretimi ve işlenmesi için gelişmiş fabrikalar yapılmıştır Tabiî kaynaklardan mahrum olmasına rağmen sanâyi ileri bir seviyededir Dışardan alınan ham petrol ve hammaddeler işlenir Sanâyi liman şehirlerinde fazladır Gemi yapımı ve fabrika makinalarının yapımı ileri seviyededir Sanâyi makinaları, gemi ve tersâne inşâ sanâyiinde dünyânın önde gelen ülkelerindendirHayvan ürünleri (et, süt, süt mâmülleri vs), balık ve balık ürünleri, gemi, sanâyi makinaları, diğer ülkelere kurulan tersâneler ülkenin başlıca ihraç mallarıdır İşlenmiş petrol satışı da mühimdir İthal malları arasında yiyecek maddeleri, gübre, tohum, işlenecek hammadde başta gelmektedir Ticâretini genellikle batı Avrupa ülkeleri, ABD ile yapar