Dünyanın Şekli Ve Sonuçları

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-29-2012

DÜNYANIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI
Dünyamız Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldız sistemlerinden güneş sisteminde yer alır

Bütün gezegenler elips şeklinde bir yörüngede hareket ederler

AY VE ÖZELLİKLERİ

Ay dünyamızın 1/50’si kadardır

Bu sebeple Ayda yerçekimi azdır (dünyadakinin 1/6’sı kadardır)

Ayda atmosfer yoktur

Bunun sonucunda; hava ve su yoktur

Meteorolojik olay (iklim) görülmez

Meteorlar doğrudan ay yüzeyine düşer

Sonuçta büyük krater çukurlukları oluşmuştur

Günlük sıcaklık farkı fazladır

Bu sebeple mekanik çözülme fazladır

Canlı hayatı yoktur

İç ısısını kaybetmiştir

Bundan dolayı volkanik olay görülmez

AYIN HAREKETLERİ

1) Kendi ekseni çevresindeki hareketi
2) Dünya çevresindeki hareketi
3) Dünya ile birlikte güneş çevresindeki hareketi
*** Ay hem kendi hem de dünya çevresindeki bir turunu aynı sürede (29,5 gün) tamamladığı için dünyadan ayın sürekli aynı yüzeyi görülür

Ay günü: Dünyadaki herhangi bir meridyenin ard arda iki kez Ayın karşısından geçinceye kadar geçen süredir

Bu süre 24 saat 50 dakikadır

Güneş günü: 24 saattir

*** Ay günü ile güneş günü arasındaki zaman farkından dolayı bir yerde Ay her gün bir önceki güne göre daha geç gözlenir ve gel-git olayı daha geç oluşur

AYIN EVRELERİ
Ayın aydınlık yüzünün dünyadan görünüşünde bir ay boyunca meydana gelen değişikliklerdir

Yeniay ve dolunay evrelerinde büyük gel-git yaşanır

Sebebi dünya, ay ve güneşin aynı doğrultuda olmasıdır

İlk ve son dördünde ise küçük gel-git yaşanır

Güneş tutulması, Ayın Güneş ile Dünya arasına girmesi ve bazı özel koşulların sağlanmasıneticesinde meydana gelir

Tutulmanın olabilmesi için, Ayın, Dünya etrafındaki yörüngesiyle Dünyanın Güneş etrafındaki yörüngesinin kesişim yerlerini belirleyen düğüm noktalarında veya bu noktalar civarında (Yeniay safhasında) bulunması gerekir

Bilindiği üzere bir yıl içerisinde Ay, Dünya etrafında 12 kez dolanır

Dolayısıyla, eğer Ayın yörünge düzlemi Dünya’nınkiyle çakışık olsaydı, bir yılda 12 kez Güneş tutulması meydana gelebilirdi

Fakat durum böyle değildir

Ayın yörünge düzlemi ileDünya’nınki arasında yaklaşık 5° 9’ lık bir açı vardır

Bu açı nedeniyle Dünya, Ay ve Güneş, Ayın Dünya etrafındaki her dolanımında tam olarak aynı doğrultuda bulunmazlar

Böylece her ay bir Güneş tutulması oluşması engellenmiş olur

Nitekim bir yılda en az iki, en çokbeş Güneştutulması meydana gelebilir

Ay dünya etrafındaki yörüngesini tamamlarken, dünyanın güneş ve ay arasında kalmasına neden olabilir

Bu durumda ay yüzeyine düşen güneş ışınları dünya tarafından engellenmiş olur

Karanlıkta kalan ay kısa süreli de olsa dünyadan gözlenemez bu olaya ay tutulması adı verilir

Bulutsuz bir gecede çıplak gözle rahatlıkla fark edilebilen bu olay, güneş tutulmasına göre, dünya yüzeyinde daha geniş bir alandan gözlenebilir

Ay tutulmasının dünya yüzeyinden gözlenebildiği alan dünyanın yarısından 24º kadar fazladır

DÜNYANIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI

Dünyamızın Ekvatorda şişkin, Kutuplarda basık olan kendine has şeklineGEOİD denir

DÜNYANIN BOYUTLARI

• Ekvator çevresi: 40

076 km
• Kutuplar çevresi: 40

009 km
• Ekvator yarıçapı: 6378 km
• Kutuplar yarıçapı: 6357 km
• Karalar yüzölçümü:149 milyon km2(%29)
• Denizler yüzölçümü: 361 milyon km2(%71)
• KYK’de karalar %39 denizler %61
• GYK’de ise karalar %19 denizler %81 dir

DÜNYANIN ŞEKLİNİN SONUÇLARI

• Ekvatorun uzunluğu tam dairelik bir meridyenin uzunluğundan fazladır

• Paralellerin uzunluğu kutuplara doğru azalır

• İki meridyen arasındaki uzaklık kutuplara doğru azalır

• Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara doğru azalır

• Yer şekilleri haritaya gerçeğe tam uygun olarak aktarılamaz

• Aynı anda Dünyanın yarısı aydınlık (gündüz) yarısı karanlık (gece) olur

• Dünyanın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır

• Yer çekimi kutuplara doğru artar

DÜNYANIN HAREKETLERİ VE SONUÇLARI

• Gece gündüz olayı ardalanır (birbirini takip eder)

• Güneş ışınlarının düşme açısı günün her saatine göre değişir

• Yerel saat farkları oluşur

• Günlük sıcaklık farkları oluşur

Buna bağlı olarak meltem rüzgarları oluşur

Mekanik çözülme olur

• Sürekli rüzgarların esme yönünde sapmalar olur

• Okyanus akıntılarında sapmalar ve halkalar olur

• Dinamik basınç merkezleri oluşur

Yönler belirlenir

Fotosentez meydana gelir

DÜNYANIN EKSENİ ÇEVRESİNDE DÖNÜŞÜNDE DOĞAN HIZLAR

1) ÇİZGİSEL HIZ VE SONUÇLARI (Enleme bağlı)
• Çizgisel hız en fazla Ekvator üzerindedir (1670 km/h)

Bu hız kutuplara doğru azalır

Bunun sonucunda;
• Güneşin doğuş ve batış süresi kutuplara doğru uzar

• Gece gündüz arasındaki fark kutuplara doğru artar

• Atmosferin kalınlığı Ekvatorda fazla, kutuplarda azdır

• Ekvatorda yerçekimi az, kutuplarda fazladır

2) AÇISAL HIZ VE SONUÇLARI (Boylama bağlı)
Dünyanın açısal hızı;
24 saatte: 360°
1 saatte : 15°
4 dakikada :1° dir

*** Açısal hız her enlemde aynıdır

Açısal hız sonucunda yerel saat farkları oluşur

DÜNYANIN YILLIK HAREKETİ VE SONUÇLARI
Dünyanın güneş çevresinde dönerken izlediği yola yörünge, meydana getirdiği düzleme de yörünge düzlemi (ekliptik düzlem) denir

Dünyamızın yörüngesi elips biçimindedir

ELİPS BİÇİMİNDEKİ YÖRÜNGENİN SONUÇLARI
Dünyamız güneşe bazen yaklaşır, bazen güneşten uzaklaşır

Dünyanın güneşe en yakın olduğu tarih 3 ocaktır

En uzakta olduğu tarih ise 4 temmuzdur

Dünya güneşe yaklaşınca güneşin çekim kuvveti artar

Böylece dünya güneş çevresinde daha hızlı dönmeye başlar

Sonuçta şubat ayı 28 gündür

Yani K

Y

K ‘de kış mevsimi iki gün kısa olmaktadır

Dünya güneşten uzaklaşınca çekim kuvveti ve hız azalır

Sonuçta yaz mevsimi K

Y

K

’de iki gün daha uzun olmaktadır

*** Kısacası elipsoid yörünge mevsim sürelerinin farklı olmasında etkilidir

Dünyamızın yörüngesi daire biçiminde olsaydı; mevsim süreleri birbirine eşit olacaktı

EKSEN EĞİKLİĞİ VE SONUÇLARI

(Ekvator düzlemi ile ekliptik arasında 23°27' , yer ekseni ile ekliptik arasında 66°33' açı olması)
Dönenceler meydana gelir

Dönence: kuzey ve güney yarım kürelerde güneş ışınlarının en son dik geldiği noktalara denir

Matematik iklim kuşakları oluşur

Güneş ışınlarının düşme açısı yıl boyunca değişir

Güneş ışınları yıl içinde dönencelere birer kez, dönenceler arasına da ikişer kez dik açıyla düşerler

Dönenceler dışında hiçbir yere güneş ışınları dik olarak düşmez

Mevsimler oluşur

Dört mevsimin tek yaşandığı kuşak ılıman kuşaktır

Sebebi: güneş ışınlarının düşme açısında yıl boyunca değişikliğin fazla olmasıdır

Aynı tarihlerde kuzey ve güney yarımkürelerde farklı mevsim yaşanması

Gece gündüz uzunluğunun sürekli değişmesi

Güneşin doğuş ve batış konumu ile saatinin değişmesi

Muson rüzgarlarının oluşması

Aydınlanma dairesinin sürekli değişmesi

Kutup bölgelerinde 24 saatten uzun gece ve gündüzlerin oluşması

Örnek: Kutup noktalarında 6 ay gündüz, 6 ay gece yaşanması

*** Dönence ve matematik iklim kuşaklarının oluşmasında sadece eksen eğikliği etkilidir

Diğerlerinin oluşmasında eksen eğikliği ile birlikte yıllık hareketin de etkisi vardır

EKSEN EĞİKLİĞİ OLMASAYDI
(Ekvator düzlemi ile ekliptik üst üste çakışsaydı veya yer ekseni ekliptiği dik olarak kesseydi)
• Dönenceler oluşmazdı

• Mevsim değişmesi olmazdı

• Güneş ışınları sadece Ekvatora dik gelirdi

• Aydınlanma dairesi sürekli kutup noktalarına teğet geçerdi

• Gece gündüz süreleri birbirine eşit olurdu

• Güneşin doğuş-batış konumu ve saati değişmezdi

EKSEN EĞİKLİĞİ 20°OLSAYDI:
• Güneş ışınlarının dik geldiği alan daralırdı

• Kutup kuşağı ve tropikal kuşağın alanları daralırken, ılıman kuşak genişlerdi

• Yurdumuzda yazlar daha serin, kışlar daha ılık olurdu

• Kutup ve ılıman kuşakta sıcaklık ortalaması azalırken tropikal kuşakta sıcaklık ortalaması artardı

• Gece-gündüz arasındaki zaman farkı azalırdı

*** Eksen eğikliğinin 23°27' dan daha büyük olması durumunda yukarıdakilerin tam tersi bir durum yaşanırdı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-29-2012

DÜNYANIN YILLIK HAREKETİ VE SONUÇLARI

Dünyanın güneş çevresinde dönerken izlediği yola yörünge , meydana getirdiği düzleme de yörünge düzlemi (ekliptik düzlem) denir
Dünyamızın bu yörüngesi elips biçimindedir

ELİPS BİÇİMİNDEKİ YÖRÜNGENİN SONUÇLARI

Dünyamızın güneşe olan uzaklığı ve güneş çevresindeki dönüş hızı değişir Bu sebeple mevsim süreleri birbirinden farklıdır Örnek , KYK 'de yaz mevsimi 94 gün iken, kış mevsimi 89 gündür

>>> Dünyamızın yörüngesi daire biçiminde olsaydı; mevsim süreleri birbirine eşit olacaktı

EKSEN EĞİKLİĞİ VE SONUÇLARI

(Ekvator düzlemi ile ekliptik arasında 23°27' , yer ekseni ile ekliptik arasında 66°33' açı olması)

Dönenceler, kutup daireleri ve matematik iklim kuşakları oluşur (Sadece eksen eğikliği etkili) Dönence: Kuzey ve güney yarım kürelerde güneş ışınlarının en son dik geldiği noktalara denir
Güneş ışınlarının düşme açısı yıl boyunca değişir Güneş ışınları yıl içinde dönencelere birer kez, dönenceler arasına da ikişer kez dik açıyla düşerler
Dönenceler dışında hiçbir yere güneş ışınları dik olarak düşmez
Mevsimler oluşur Dört mevsimin tek yaşandığı kuşak ılıman kuşaktır (30-60° enlemleri arasında) Sebebi : Güneş ışınlarının düşme açısında yıl boyunca değişikliğin fazla olmasıdır
Aynı tarihlerde kuzey ve güney yarımkürelerde farklı mevsim yaşanır
Gece gündüz uzunluğu sürekli değişirBu değişim en az Ekvator'dadır Kutuplara doğru gidildikçe gece gündüz değişimi artar
Güneşin ufuk çizgisindeki konumu değişir
Muson rüzgarları oluşur
Aydınlanma dairesi sürekli yer değiştirir
Kutup noktalarında 6 ay gündüz, 6 ay gece yaşanır

EKSEN EĞİKLİĞİ OLMASAYDI;

(Ekvator düzlemi ile ekliptik üst üste çakışsaydı veya yer ekseni ekliptiği dik olarak kesseydi)

Dönenceler ve kutup daireleri oluşmazdı
Güneş ışınları sadece Ekvatora dik gelirdi
Mevsim değişmesi olmazdı Sürekli aynı mevsim hüküm sürerdi
Aydınlanma dairesi sürekli kutup noktalarına teğet geçerdi
Gece gündüz süreleri birbirine eşit olurdu
Güneşin doğuş-batış konumu ve saati değişmezdi
Kısacası; sürekli ekinoks durumu yaşanırdı

EKSEN EĞİKLİĞİ 20°OLSAYDI

Güneş ışınlarının dik geldiği alan daralırdı
Güneş ışınlarının düşme açısında değişim azalacağından,Ekvatoral bölgenin sıcaklık ortalaması artardı
Kutup kuşağı ve tropikal kuşağın alanları daralırken , ılıman kuşak genişlerdi
Yurdumuzda yazlar daha serin, kışlar daha ılık olurdu
Kutup noktalarının sıcaklığı azalırdı

NOT:

Eksen eğikliği kaç derece ise Kutup noktalarına güneş ışınları en fazla o açıyla düşer
Eksen eğikliği küçüldükçe gece ile gündüz arasındaki fark azalır Eksen eğikliği büyüdüğünde ise fark artar

10-29-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dünyanın Şekli Ve Sonuçları DÜNYANIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI Dünyamız Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldız sistemlerinden güneş sisteminde yer alır Bütün gezegenler elips şeklinde bir yörüngede hareket ederler AY VE ÖZELLİKLERİ Ay dünyamızın 1/50’si kadardır Bu sebeple Ayda yerçekimi azdır (dünyadakinin 1/6’sı kadardır) Ayda atmosfer yoktur Bunun sonucunda; hava ve su yoktur Meteorolojik olay (iklim) görülmez Meteorlar doğrudan ay yüzeyine düşer Sonuçta büyük krater çukurlukları oluşmuştur Günlük sıcaklık farkı fazladır Bu sebeple mekanik çözülme fazladır Canlı hayatı yoktur İç ısısını kaybetmiştir Bundan dolayı volkanik olay görülmez AYIN HAREKETLERİ 1) Kendi ekseni çevresindeki hareketi 2) Dünya çevresindeki hareketi 3) Dünya ile birlikte güneş çevresindeki hareketi * Ay hem kendi hem de dünya çevresindeki bir turunu aynı sürede (29,5 gün) tamamladığı için dünyadan ayın sürekli aynı yüzeyi görülür Ay günü: Dünyadaki herhangi bir meridyenin ard arda iki kez Ayın karşısından geçinceye kadar geçen süredir Bu süre 24 saat 50 dakikadır Güneş günü: 24 saattir * Ay günü ile güneş günü arasındaki zaman farkından dolayı bir yerde Ay her gün bir önceki güne göre daha geç gözlenir ve gel-git olayı daha geç oluşur AYIN EVRELERİ Ayın aydınlık yüzünün dünyadan görünüşünde bir ay boyunca meydana gelen değişikliklerdir Yeniay ve dolunay evrelerinde büyük gel-git yaşanır Sebebi dünya, ay ve güneşin aynı doğrultuda olmasıdır İlk ve son dördünde ise küçük gel-git yaşanır Güneş tutulması, Ayın Güneş ile Dünya arasına girmesi ve bazı özel koşulların sağlanmasıneticesinde meydana gelirTutulmanın olabilmesi için, Ayın, Dünya etrafındaki yörüngesiyle Dünyanın Güneş etrafındaki yörüngesinin kesişim yerlerini belirleyen düğüm noktalarında veya bu noktalar civarında (Yeniay safhasında) bulunması gerekir Bilindiği üzere bir yıl içerisinde Ay, Dünya etrafında 12 kez dolanır Dolayısıyla, eğer Ayın yörünge düzlemi Dünya’nınkiyle çakışık olsaydı, bir yılda 12 kez Güneş tutulması meydana gelebilirdi Fakat durum böyle değildir Ayın yörünge düzlemi ileDünya’nınki arasında yaklaşık 5° 9’ lık bir açı vardır Bu açı nedeniyle Dünya, Ay ve Güneş, Ayın Dünya etrafındaki her dolanımında tam olarak aynı doğrultuda bulunmazlar Böylece her ay bir Güneş tutulması oluşması engellenmiş olur Nitekim bir yılda en az iki, en çokbeş Güneştutulması meydana gelebilir Ay dünya etrafındaki yörüngesini tamamlarken, dünyanın güneş ve ay arasında kalmasına neden olabilir Bu durumda ay yüzeyine düşen güneş ışınları dünya tarafından engellenmiş olur Karanlıkta kalan ay kısa süreli de olsa dünyadan gözlenemez bu olaya ay tutulması adı verilir Bulutsuz bir gecede çıplak gözle rahatlıkla fark edilebilen bu olay, güneş tutulmasına göre, dünya yüzeyinde daha geniş bir alandan gözlenebilir Ay tutulmasının dünya yüzeyinden gözlenebildiği alan dünyanın yarısından 24º kadar fazladır DÜNYANIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI Dünyamızın Ekvatorda şişkin, Kutuplarda basık olan kendine has şeklineGEOİD denir DÜNYANIN BOYUTLARI • Ekvator çevresi: 40076 km • Kutuplar çevresi: 40009 km • Ekvator yarıçapı: 6378 km • Kutuplar yarıçapı: 6357 km • Karalar yüzölçümü:149 milyon km2(%29) • Denizler yüzölçümü: 361 milyon km2(%71) • KYK’de karalar %39 denizler %61 • GYK’de ise karalar %19 denizler %81 dir DÜNYANIN ŞEKLİNİN SONUÇLARI • Ekvatorun uzunluğu tam dairelik bir meridyenin uzunluğundan fazladır • Paralellerin uzunluğu kutuplara doğru azalır • İki meridyen arasındaki uzaklık kutuplara doğru azalır • Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara doğru azalır • Yer şekilleri haritaya gerçeğe tam uygun olarak aktarılamaz • Aynı anda Dünyanın yarısı aydınlık (gündüz) yarısı karanlık (gece) olur • Dünyanın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır • Yer çekimi kutuplara doğru artar DÜNYANIN HAREKETLERİ VE SONUÇLARI • Gece gündüz olayı ardalanır (birbirini takip eder) • Güneş ışınlarının düşme açısı günün her saatine göre değişir • Yerel saat farkları oluşur • Günlük sıcaklık farkları oluşur Buna bağlı olarak meltem rüzgarları oluşur Mekanik çözülme olur • Sürekli rüzgarların esme yönünde sapmalar olur • Okyanus akıntılarında sapmalar ve halkalar olur • Dinamik basınç merkezleri oluşur Yönler belirlenir Fotosentez meydana gelir DÜNYANIN EKSENİ ÇEVRESİNDE DÖNÜŞÜNDE DOĞAN HIZLAR 1) ÇİZGİSEL HIZ VE SONUÇLARI (Enleme bağlı) • Çizgisel hız en fazla Ekvator üzerindedir (1670 km/h) Bu hız kutuplara doğru azalır Bunun sonucunda; • Güneşin doğuş ve batış süresi kutuplara doğru uzar • Gece gündüz arasındaki fark kutuplara doğru artar • Atmosferin kalınlığı Ekvatorda fazla, kutuplarda azdır • Ekvatorda yerçekimi az, kutuplarda fazladır 2) AÇISAL HIZ VE SONUÇLARI (Boylama bağlı) Dünyanın açısal hızı; 24 saatte: 360° 1 saatte : 15° 4 dakikada :1° dir * Açısal hız her enlemde aynıdır Açısal hız sonucunda yerel saat farkları oluşur DÜNYANIN YILLIK HAREKETİ VE SONUÇLARI Dünyanın güneş çevresinde dönerken izlediği yola yörünge, meydana getirdiği düzleme de yörünge düzlemi (ekliptik düzlem) denir Dünyamızın yörüngesi elips biçimindedir ELİPS BİÇİMİNDEKİ YÖRÜNGENİN SONUÇLARI Dünyamız güneşe bazen yaklaşır, bazen güneşten uzaklaşır Dünyanın güneşe en yakın olduğu tarih 3 ocaktır En uzakta olduğu tarih ise 4 temmuzdur Dünya güneşe yaklaşınca güneşin çekim kuvveti artar Böylece dünya güneş çevresinde daha hızlı dönmeye başlar Sonuçta şubat ayı 28 gündür Yani KYK ‘de kış mevsimi iki gün kısa olmaktadır Dünya güneşten uzaklaşınca çekim kuvveti ve hız azalır Sonuçta yaz mevsimi KYK’de iki gün daha uzun olmaktadır * Kısacası elipsoid yörünge mevsim sürelerinin farklı olmasında etkilidir Dünyamızın yörüngesi daire biçiminde olsaydı; mevsim süreleri birbirine eşit olacaktı EKSEN EĞİKLİĞİ VE SONUÇLARI (Ekvator düzlemi ile ekliptik arasında 23°27' , yer ekseni ile ekliptik arasında 66°33' açı olması) Dönenceler meydana gelir Dönence: kuzey ve güney yarım kürelerde güneş ışınlarının en son dik geldiği noktalara denir Matematik iklim kuşakları oluşur Güneş ışınlarının düşme açısı yıl boyunca değişir Güneş ışınları yıl içinde dönencelere birer kez, dönenceler arasına da ikişer kez dik açıyla düşerler Dönenceler dışında hiçbir yere güneş ışınları dik olarak düşmez Mevsimler oluşur Dört mevsimin tek yaşandığı kuşak ılıman kuşaktır Sebebi: güneş ışınlarının düşme açısında yıl boyunca değişikliğin fazla olmasıdır Aynı tarihlerde kuzey ve güney yarımkürelerde farklı mevsim yaşanması Gece gündüz uzunluğunun sürekli değişmesi Güneşin doğuş ve batış konumu ile saatinin değişmesi Muson rüzgarlarının oluşması Aydınlanma dairesinin sürekli değişmesi Kutup bölgelerinde 24 saatten uzun gece ve gündüzlerin oluşması Örnek: Kutup noktalarında 6 ay gündüz, 6 ay gece yaşanması * Dönence ve matematik iklim kuşaklarının oluşmasında sadece eksen eğikliği etkilidir Diğerlerinin oluşmasında eksen eğikliği ile birlikte yıllık hareketin de etkisi vardır EKSEN EĞİKLİĞİ OLMASAYDI (Ekvator düzlemi ile ekliptik üst üste çakışsaydı veya yer ekseni ekliptiği dik olarak kesseydi) • Dönenceler oluşmazdı • Mevsim değişmesi olmazdı • Güneş ışınları sadece Ekvatora dik gelirdi • Aydınlanma dairesi sürekli kutup noktalarına teğet geçerdi • Gece gündüz süreleri birbirine eşit olurdu • Güneşin doğuş-batış konumu ve saati değişmezdi EKSEN EĞİKLİĞİ 20°OLSAYDI: • Güneş ışınlarının dik geldiği alan daralırdı • Kutup kuşağı ve tropikal kuşağın alanları daralırken, ılıman kuşak genişlerdi • Yurdumuzda yazlar daha serin, kışlar daha ılık olurdu • Kutup ve ılıman kuşakta sıcaklık ortalaması azalırken tropikal kuşakta sıcaklık ortalaması artardı • Gece-gündüz arasındaki zaman farkı azalırdı * Eksen eğikliğinin 23°27' dan daha büyük olması durumunda yukarıdakilerin tam tersi bir durum yaşanırdı

10-29-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Dünyanın Şekli Ve Sonuçları DÜNYANIN YILLIK HAREKETİ VE SONUÇLARI Dünyanın güneş çevresinde dönerken izlediği yola yörünge , meydana getirdiği düzleme de yörünge düzlemi (ekliptik düzlem) denir Dünyamızın bu yörüngesi elips biçimindedir ELİPS BİÇİMİNDEKİ YÖRÜNGENİN SONUÇLARI Dünyamızın güneşe olan uzaklığı ve güneş çevresindeki dönüş hızı değişir Bu sebeple mevsim süreleri birbirinden farklıdır Örnek , KYK 'de yaz mevsimi 94 gün iken, kış mevsimi 89 gündür >>> Dünyamızın yörüngesi daire biçiminde olsaydı; mevsim süreleri birbirine eşit olacaktı EKSEN EĞİKLİĞİ VE SONUÇLARI (Ekvator düzlemi ile ekliptik arasında 23°27' , yer ekseni ile ekliptik arasında 66°33' açı olması) Dönenceler, kutup daireleri ve matematik iklim kuşakları oluşur (Sadece eksen eğikliği etkili) Dönence: Kuzey ve güney yarım kürelerde güneş ışınlarının en son dik geldiği noktalara denir Güneş ışınlarının düşme açısı yıl boyunca değişir Güneş ışınları yıl içinde dönencelere birer kez, dönenceler arasına da ikişer kez dik açıyla düşerler Dönenceler dışında hiçbir yere güneş ışınları dik olarak düşmez Mevsimler oluşur Dört mevsimin tek yaşandığı kuşak ılıman kuşaktır (30-60° enlemleri arasında) Sebebi : Güneş ışınlarının düşme açısında yıl boyunca değişikliğin fazla olmasıdır Aynı tarihlerde kuzey ve güney yarımkürelerde farklı mevsim yaşanır Gece gündüz uzunluğu sürekli değişirBu değişim en az Ekvator'dadır Kutuplara doğru gidildikçe gece gündüz değişimi artar Güneşin ufuk çizgisindeki konumu değişir Muson rüzgarları oluşur Aydınlanma dairesi sürekli yer değiştirir Kutup noktalarında 6 ay gündüz, 6 ay gece yaşanır EKSEN EĞİKLİĞİ OLMASAYDI; (Ekvator düzlemi ile ekliptik üst üste çakışsaydı veya yer ekseni ekliptiği dik olarak kesseydi) Dönenceler ve kutup daireleri oluşmazdı Güneş ışınları sadece Ekvatora dik gelirdi Mevsim değişmesi olmazdı Sürekli aynı mevsim hüküm sürerdi Aydınlanma dairesi sürekli kutup noktalarına teğet geçerdi Gece gündüz süreleri birbirine eşit olurdu Güneşin doğuş-batış konumu ve saati değişmezdi Kısacası; sürekli ekinoks durumu yaşanırdı EKSEN EĞİKLİĞİ 20°OLSAYDI Güneş ışınlarının dik geldiği alan daralırdı Güneş ışınlarının düşme açısında değişim azalacağından,Ekvatoral bölgenin sıcaklık ortalaması artardı Kutup kuşağı ve tropikal kuşağın alanları daralırken , ılıman kuşak genişlerdi Yurdumuzda yazlar daha serin, kışlar daha ılık olurdu Kutup noktalarının sıcaklığı azalırdı NOT: Eksen eğikliği kaç derece ise Kutup noktalarına güneş ışınları en fazla o açıyla düşer Eksen eğikliği küçüldükçe gece ile gündüz arasındaki fark azalır Eksen eğikliği büyüdüğünde ise fark artar