Türkiye İklimi

TÜRKİYE İKLİMİ

TÜRKİYE’DE İKLİM ELEMANLARI

A SICAKLIK

1 Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı

En düşük ortalama sıcaklıklar, Kuzeydoğu Anadolu’da görülür

En yüksek ortalama sıcaklıklar, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin güneyi ile Akdeniz kıyılarında görülür

En düşük sıcaklık ile en yüksek sıcaklık arasındaki fark 8°C den fazladır

Sıcaklık genelde güneyden kuzeye gidildikçe azalmaktadır

2 Temmuz Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı

Temmuz ayında, bölgeler arasındaki sıcaklık farkı Ocak ayına oranla daha azdır

Temmuz ayında en düşük sıcaklık, Kuzeydoğu Anadolu, Karadeniz kıyıları ve Marmara’nın kuzeyinde görülür

Bu ayda en yüksek sıcaklıklar , Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde görülür

3Ocak Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı

Ocak ayında, bölgeler arasındaki sıcaklık farkı, Temmuz ayına oranla daha fazladır

En düşük sıcaklıklar, Kuzeydoğu Anadolu’da görülür

En yüksek sıcaklıklar Akdeniz kıyı kesiminde görülür

B BASINÇ ve RÜZGÂRLAR

BASINÇ

Türkiye’yi en çok etkileyen gezici basınç merkezleri şunlardır:

a Sibirya Antisiklonu: Sibirya üzerinde oluşur Türkiye’yi kışın etkiler Soğuk ve kar getirir 60° enlemleri çevresinde oluşmasına rağmen, soğumadan dolayı termik kökenlidir

b Asor Antisiklonu: Atlas Okyanusu üzerindeki Asor Adaları çevresinde, 30° DYB alanına bağlı olarak oluşur

Kış mevsiminde Sibirya antisiklonu ile birleşerek Türkiye üzerinde etkili olduğunda İzlanda siklonu Türkiye’ye sokulamaz Bunun sonucunda da ülkemizde kışlar soğuk, sert ve kar yağışlı geçer

c Basra Siklonu: Basra Körfezi çevresinin aşırı ısınmasıyla oluşur Samyeli rüzgârları vasıtasıyla Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde etkili olur Havadaki nemi kurutarak sıcaklık ve buharlaşmayı artırır 30° Kuzey enlemi çevresinde oluşmasına rağmen, ısınmadan dolayı termik kökenlidir Türkiye’de yaz mevsiminde etkilidir

d İzlanda Siklonu: İzlanda üzerinde oluşur Türkiye’de kışın ve ilkbaharda etkili olur Etkili olduğunda Türkiye’de kışlar ılık, kısa ve yağmurlu geçer 60° enlemleri çevresinde oluştuğu için dinamik kökenlidir

RÜZGÂRLAR

a Soğuk Yerel Rüzgârlar

Karayel: Balkanlar’daki yüksek basınç ve Basra Körfezi’ndeki alçak basınç sonucu oluşur Kuzeybatıdan soğuk ve kuru olarak eser Kış mevsiminde Marmara Bölgesi ile Batı Karadeniz’de sıcaklıkları azaltarak kar yağışına neden olur
Yıldız: Kuzeyden eser Karadeniz üzerinden geldiği için soğuk ve nemlidir Karadeniz Dağları’nda yağış bırakır
Poyraz: Marmara, Karadeniz ve İç bölgelerimize kuzeydoğudan esen soğuk, kuru bir rüzgardır Doğu Avrupa’daki yüksek basıncın etkisi sonucunda oluşur Kışın sıcaklıkları azaltarak kar yağışına neden olur Yaz poyrazı ise serin ve kuru olarak eser
Ege Denizi’nde, yazın poyraz benzeri rüzgârlar tam kuzeyden eserler Eski Yunanlılar bu rüzgarlara, ticaret rüzgârı anlamında Etesia demişlerdir Bugün de, Dünya literatüründe Ege Denizi’nde yazın kuzeyden esen rüzgârlara etezyen (etesien) denilmektedir
b Sıcak Yerel Rüzgârlar

Lodos: Kuzey Afrika’daki yüksek basınç ve Hazar Denizi’ndeki alçak basınç sonucu oluşur Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde etkilidir Akdeniz’den geldiği için nemli ve sıcaktır İç kesimlere sokulurken yükseltinin etkisiyle soğuyarak yağışa neden olur Kış mevsiminde etkili olduğu bölgelerde, sıcaklığı artırarak kar erimelerine neden olur
Kıble: Güneyden eser İç kesimlerimizde etkili olur Akdeniz Bölgesi’nde nemli ve sıcak, iç kesimlerde ise, kuru ve sıcak olarak eser
Keşişleme (Samyeli): 30° enlemi çevresindeki dinamik yüksek basıncın etkisi sonucu oluşur Suriye Çölü’nden Güneydoğu Anadolu’ya doğru eser Sıcak ve kurudur Bitkiler üzerinde kurutucu etkisi vardır

C NEM ve YAĞIŞLAR

Türkiye’de yağış dağılışı haritası ile yerşekilleri haritası karşılaştırıldığında, aralarında yakın ilgi bulunduğu tespit edilmektedir
Türkiye’de fazla yağış alan yerler (1000 mm den fazla), Doğu ve Batı Karadeniz bölümleri ile bazı Batı ve Doğu Anadolu dağlarıdır En fazla yağış alan yer Rize çevresidir (2400 mm den fazla)
Türkiye’de orta derecede yağış alan yerler (500 mm - 1000 mm arası), Akdeniz, Ege, Marmara, Orta Karadeniz, Doğu Anadolu ve İç Anadolu’nun kuzey kesimleridir
Türkiye’de az yağış alan yerler (500 mm nin altında), İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve yer yer Doğu Anadolu’nun çukur yerleridir En az yağış alan yer, Tuz Gölü çevresi ile Iğdır Ovası civarıdır (250 mm nin altında)



Türkiye'de İklimi Çeşitleri

Türkiye’de genel olarak üç ana iklim tipi görülürBunlar; Karadeniz İklimi, Akdeniz İklimi ve Karasal iklimdir

1)KARADENİZ İKLİMİ:Bu iklim asıl olarak Kuzey Anadolu Dağlarının Karadeniz’e bakan yamaçlarında görülür
Genel özellikleri şunlardır:

Her mevsim yağışlıdır

Doğu Karadeniz Bölümünde maksimum yağış sonbaharda, minimum yağış ilkbaharda düşer Yıllık yağış miktarı 2000-2500 mm’dir

Batı Karadeniz Bölümünde maksimum yağış sonbaharda, minimum yağış ilkbaharda düşer Yıllık yağış miktarı 1000-1500 mm’dir

Orta Karadeniz Bölümünde ise maksimum yağış kışın, minimum yağış yazın düşer Yıllık yağış miktarı 700-1000 mm’dir

Karadeniz ikliminin görüldüğü alanlarda kar yağışlı günlerin ortalaması 18 gündür

Yıllık ortalama sıcaklık 13-15°C’dir

Ocak ayı ortalama sıcaklığı 6-7°C’dir

Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 21-23°C’dir

Yıllık sıcaklık farkı 13-15°C’dir

Doğal bitki örtüsü ormandırYüksek alanlarda Alpin çayırlar görülür

2)AKDENİZ İKLİMİ:Bu iklim tipi ülkemizde en belirgin olarak Akdeniz kıyılarında görülmekle birlikte, Ege ve Marmara Bölgelerinde de etkili olmaktadır
Genel özellikleri şunlardır:

Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır

Maksimum yağış kışın, minimum yağış yazın düşer

Yaz ve kış yağışları arasındaki fark oldukça fazladır

Yıllık yağış ortalaması, 600-1000 mm arasındadır

Yıllık sıcaklık ortalaması 18-20°C’dir

Ocak ayı ortalaması 8-10°C’dir

Temmuz ayı ortalaması 28-30°C’dir

Yıllık sıcaklık farkı 15-18°C’dir

Ege Bölgesinde dağların kıyıya dik uzanması, Akdeniz İkliminin iç kesimlere ulaşmasına olanak sağlamıştır

Marmara Bölgesinde görülen Akdeniz İkliminde, yazlar Akdeniz kıyılarına göre daha serin, kışlar ise daha soğuk ve karlıdır

Akdeniz İkliminin karekteristik bitki örtüsü zeytin, defne, mersin, kekik gibi bitkilerden oluşan makilerdir

3)KARASAL İKLİM:Ülkemizde Karasal İklim, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ile İç Batı Anadolu Bölümünde görülürGenel özellikleri şunlardır:

Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır

İç Anadolu Bölgesinde maksimum yağış ilkbaharda, minimum yağış yazın düşer

İç Anadolu da ortalama yağış 300-400 mm’dir

İç Anadolu’nun kış sıcaklık ortalaması, 1-2°C, yaz sıcaklık ortalaması, 22-23°C, yıllık sıcaklık ortalaması ise, 10-12°C’dir

Ege Bölgesinin İç batı Anadolu Bölümünde de yağışlar kıyı kesimine göre azdır

Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeydoğu kesiminde yıllık sıcaklık ortalaması, 4-6°C’dir

Kuzeydoğu Anadolu’da kış sıcaklık ortalaması, -7, -10°C, yaz sıcaklık ortalaması, 17-19°C’dir

Yıllık yağış miktarı, 500-600 mm’dir

Güneydoğu Anadolu’da ise ortalama yağış, 400-700 mm’dir

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde kış mevsimi pek donlu geçmemekle beraber, yaz mevsiminde şiddetli kuru sıcaklar egemendir

Güneydoğu Anadolu’da yıllık ortalama sıcaklık, 15-16°C, kış sıcaklığı, 3-4°C, yaz sıcaklığı ise, 30-35°C’dir