Mektup / Mektup Çeşitleri /Mektup Nasıl Yazılır?

MEKTUP



Uzakta bulunan herhangi dosta, arkadaşa gönderilen ya da kamu kuruluşları arasında haberleşmeyi sağlayan bir yazı türüdür Mektuplarda dilek ve arzu bildiren duygu ve düşüncelere yer verilir

Mektupta kullanılacak anlatım, bunu okuyacak kişinin kültür düzeyine göre ayarlanır Arkadaşa yazılacak bir mektupta kullanılacak dil, büyüğe yazılacak mektuptaki dilden elbette farklı olmalıdır (E KANTEMİR, Yazılı ve Sözlü Anlatım, s 255)

Edebiyatımızda mektup türü, Tanzimat Edebiyatı döneminde gelişmeye başlar Özellikle Abdülhak Hamit TARHAN ile Namık Kemal'in birbirlerine yazdıkları mektuplar, bu gelişmenin önemli ve tipik örnekleridir Bilim, edebiyat ve siyaset adamlarının mektupları, ayrıca çağının özelliklerini yansıttığı için, birer "belge" niteliği de taşırlar (H F GÖZLER, Örnekleriyle Türkçe ve Edebiyat Bilgileri, s 513)

Mektuplar, dört grupta sınıflanmaktadır:

(1) Özel Mektuplar

(2) Edebî Mektuplar

(3) Resmî ve İş Mektupları

(4) Açık Mektuplar

1) Özel Mektuplar

Akraba ve dost gibi yakın çevredeki insanlara yazılan mektup çeşididir Bu tür mektuplarda doğal ve samimi anlatım ön plândadır Sanatçı ve edebiyatçıların, daha çok genel konular üzerinde yazdıkları özel mektuplara "edebî mektup" da denmektedir

Özel mektupları yazarken dikkat edilecek özellikler şunlardır:

(a) Mektup yazılacak kâğıt, şekil yönünden düzenli ve temiz olmalıdır

(b) Mektup, mürekkepli ya da tükenmez siyah renkli kalemle yazılmalıdır

(c) Mektubun sağ üst köşesine "tarih", yanına da yazıldığı "yerin adı" konmalıdır

(d) Mektubu göndereceğimiz kişinin genel özelliklerine göre (yaşı, kültür düzeyi, yakınlık derecesi vb) "hitap cümlesi" bulunmalıdır

(e) Mektubun sağ alt köşesine "ad-soyad" yazılmalı ve "imza" atılmalıdır

(f) Mektubun sol alt köşesine "adres" yazılmalıdır

2) Edebî Mektuplar:

Edebî mektuplar; yazarları, içerikleri ve ifade şekilleri ile özel mektuplar içinde ayrı yer tutar ve ayrı şekilde ele alınırlar Edebî mektuplarda, mektubun yazıldığı dönemin edebiyat ve düşünce olayları yer alır Yazar, karşısındakine öğüt verir, yol gösterir Eski dönemlerde, bu tür kişisel edebî mektuplar, "Mektûbât = Mektuplar" adı altında toplanır ve geniş kitlelerin de okuyabilmesi için yayımlanırdı

Düşünce ve edebiyat alanındaki görüşleri sergilemeleri bakımından mektupları yayımlanan yazar ve şairlerimizden bazıları şunlardır:

Ali Şir Nevaî (XV yy)
Kınalızade Ali (XVI Yy)
Veysî (XVII yy)
Ragıp Paşa (XVIII yy)
Namık Kemal (XIXyy)
Ahmet Hamdi Tanpınar (XX yy)

Ayrıca mektup tarzında eleştiri, seyahatname, roman, hikâye, şiir gibi yazılı kompozisyon türlerinin (edebî türler) de yazıldığı görülmektedir

3) Resmî ve İş Mektupları:
a) Resmî Mektuplar:

Resmî dairelerin ve tüzel kişilik taşıyan kuruluşların birbirlerine yazdıkları resmî yazılarla; bunların, vatandaşların başvurularına verdikleri yazılı cevaplara denir İş mektuplarına benzerler

Bu mektupların hitap başlığı, yazılan dairenin ya da tüzel kişilik sahibi kuruluşun kanun ve tüzüklerdeki tam adıdır Bu mektuplarda tarih ile birlikte mektubun sıra numarası ve konusu belirtilir Mektup, cevap mahiyetinde ise "ilgi" hanesine cevabı olduğu mektubun sayı ve tarihi, "konu" hanesine de kısaca amaç yazılır Bu yapıldıktan sonra iki ya da üç satır aralığı bırakılarak mektup yazılır

Resmî mektuplarda açık, kesin, anlaşılır bir dil kullanılır Mektubun sonu, alt makama yazılıyorsa " rica ederim", üst makama yazılıyorsa " arz ederim" şeklinde biter Mektup metninin sağ altında ise mektubu yazanın makamı, adı ve soyadı ile imzası bulunur

b) İş Mektupları:

Özel kişilerle iş kurumları ve iş kurumlarının kendi arasında, işle ilgili olarak yazılan mektuplara denir Bu mektuplarda konusu ne olursa olsun bir iş ya da hizmet söz konusudur Bu bir sipariş, satış, şikâyet, borç alıp verme isteği, tavsiye ya da bilgi isteme olabilir

İş mektuplarını, konularına göre altı başlık altında inceleyebiliriz:

-Sipariş mektupları
-Satış mektupları
-Şikâyet mektupları
-Alacak mektupları
-Tavsiye mektupları
-Başvuru mektupları vb

İş mektuplarına, kendisine mektup yazılan kişi ya da kurumun ad ve adresi ile başlanır Kâğıdın sağ tarafına tarih yazılır Adres ve tarihten sonra uygun bir aralık bırakılır, paragraf yapılarak doğrudan istek yazılır Son bölüme saygı ifade eden bir söz eklenerek mektup bitirilir Mektup metninin sağ altında mektubu yazanın adı ve soyadı ile imzası yer alır

İş mektuplarında şekil birliğini sağlamak için, son zamanlarda satır başı yapılmamakta, satır başları, satır aralıkları daha da açılarak gösterilmektedir Böylece yazı, sol ve sağ yanlardan bir blok hâlinde ve aynı ölçüler içinde kalmaktadır

Resmî ve iş mektuplarında dikkat edilecek özellikler şunlardır:

ı) Mektup yazılacak kâğıt şekil yönünden düzenli ve temiz olmalıdır

ıı) Bu tür mektuplar, mümkünse daktilo ya da bilgisayarla yazılmalıdır Mümkün değilse, özel mektuplarda olduğu gibi siyah mürekkep ya da tükenmez kalemle yazılmalıdır

ııı) Resmî mektuplarda yazının çıktığı kurumun adı, kâğıdın üstüne ortalanarak büyük harflerle yazılmalıdır

ıv) Kâğıdın sağ üst köşesine tarih yazılmalıdır

v) Mektubun gideceği makamın adı ve yeri ise kağıdın orta üst yerine ortalanarak yazılmalıdır

vı) Yazı metnine başlamadan hangi tarih ve sayılı yazının cevabı olduğu yazılmalıdır

vıı) Mektubun giriş paragrafında sorun ya da konu kısaca belirtilmelidir Gelişme paragraflarında ise konu ve sorun açılmalıdır Sonuçta ise, arz / rica ifadelerine yer verilmelidir

4) Açık Mektup:

Her hangi bir düşünceyi, görüşü açıklamak, bir tezi savunmak için bir devlet yetkilisine ya da halka hitaben, bir kişi ya da kurum tarafından yazılan, gazete, dergi aracılığı ile yayımlanan mektuplardır

Açık mektuplarda sadece yazanı değil, geniş kitleleri ilgilendiren önemli konular ele alınır

Açık mektubun türü; makale, fıkra, inceleme yazılarından birine uygun olabilir Açık mektup örneklerine zaman zaman gazete ve sanat dergilerinde rastlanmaktadır

b DİLEKÇE

Dilekçeler bir iş mektubu olarak da kabul edilebilir Bir dileği, isteği, ihbar ve şikâyeti bildirmek üzere ya da her hangi bir konuda soru sormak için resmî, özel kurum ve kuruluşlara, gerçek ya da tüzel kişilere yazılan imzalı ve adresli bir çeşit iş mektubudur

Dilekçeler genellikle çizgisiz ve beyaz dosya kâğıdına dolma kalemle ya da daktilo / bilgisayarla yazılır Kâğıdın üstünde üç, solunda üç, sağında bir santimetre boşluk bırakılır (S SARICA - M GÜNDÜZ, Güzel Konuşma Yazma, s 140)

Dilekçeler, ana hatlarıyla dört kısımdan ibarettir:

Hitap: Dilekçeye gönderilen makamın adı ve yeri yazılarak başlanır Hitaptaki kelimelerin tamamı ya da ilk harfleri büyük yazılır

Dilekçe Metni: İş mektuplarında olduğu gibi dilekçelerde de anlatılmak istenen ifadenin açık, anlaşılır, kesin, net ve öz olması gerekir Yanlış anlaşılmalara meydan verilmemelidir İfadeler bitirildikten sonra dilekçe, " arz ederim" cümlesi ile bitirilmelidir

Tarih ve İmza: İmzasız dilekçeler dikkate alınmadığı için dilekçe metninin biraz altında kâğıdın sağ alt tarafında tarih ve imzanın mutlaka bulunması gerekir Tarih kısmı, kâğıdın sağ üst köşesinde de bulunabilir

Gönderenin Adresi: Adres; tarih ve imza kısmından biraz aşağıda kâğıdın sol alt kısmına yazılmalıdır Adresin ilk satırında ad ve soyad, ikinci satırında cadde, sokak ve apartman numarası yer alır Üçüncü satırda ise ilçe ve ilin adı bulunur Dilekçeye eklenmiş belge var ise adres kısmının altına EK ya da EKLER başlığı açılır ve belgelerin adları yazılır

İŞ MEKTUBU ÖRNEĞİ

örnek iş mektubu sınıfında tavsiye mektubudur

Sayın Yetkili

Bu referans mektubu Lorem Ipsum’un isteği üzerine yazılmıştır Bu mektuptaki bilgilerin gizliliği konusunda tedbirli davranmanızı ve şirketinizde işe alma yetkisine sahip olmayan herhangi bir kişiye bu bilgileri vermemenizi rica ederim

Lorem Ipsum’la Mart 2002 – Eylül 2004 yılları arasında “Goodweathercom” şirketinde birlikte çalıştım Satış müdürü olarak görev aldığım Goodweathercom’da aynı satış ekibinde “satış danışmanı” olarak çalışan Lorem Ipsum’un işe yaklaşım tarzını ve bakış açısını değerlendirme fırsatı buldum Müşteri portföyümüzü genişletme oranı ve yıllık satış ortalamasına göre satış oranları değerlendirdiğimizde Lorem İpsum’un performansının hedeflenen rakamların çok üstünde olduğunu belirtebiliriz

Etkin iletişim yeteneği ve olumlu insan ilişkileri sayesinde müşteri memnuniyetini sağlayarak hem müşteri portföyünü genişletme konusunda üstün başarı göstermiş hem de iş sırasında ve sonrasında sergilediği takipçilik sayesinde müşterilerin şirkete bağlılığını artırmıştır Bunların yanı sıra ekip çalışmasına yatkınlığı ve organizasyon yeteneği sayesinde tüm ekibin bir bütün halinde çalışmasını sağlamıştır

Lorem Ipsum’un satış departmanımızda gösterdiği performansı göz önünde bulundurduğumuzda kendisinin bu pozisyonun gerektirdiği tüm yetkinliklere sahip olması sebebiyle kariyer hayatında “satış”la ilgili herhangi bir pozisyonda başarılı olabileceğini düşünüyorum

Bu konuda açıklığa kavuşturmamızı istediğiniz herhangi bir nokta olması durumunda aşağıdaki bilgilerimden benimle iletişime geçebilirsiniz

Saygılarımla

Rasim Özcelik
Satış Müdürü
Yeniçeri Sok No: 1115
90999 Bornova -İZMİR

RESMİ MEKTUP ÖRNEĞİ

Ankara

141921

İnönü Savaş Meydanında Metristepede Batı Cephesi Komutanı ve Genelkurmay Başkanı İsmet Paşa'ya

Bütün dünya tarihinde sizin İnönü Meydan Savaşlarında yüklendiğiniz görev kadar ağır bir görev yüklenmiş komutanlar pek azdır Ulusumuzun bağımsızlığı ve varlığı çok üstün yönetiminiz altında şerefle görevlerini yapan komuta ve silâh arkadaşlarınızın duyarlığına ve yurtseverliği-ne büyük güvenle dayanıyordu Siz orada yalnız düşmanı değil ulusun ters alınyazısını da yendiniz Düşman çizmesi altındaki karayazılı topraklarımızla birlikte bütün yurt bugün en kıyıda köşede kalmış yerlerine dek utkunuzu kutluyor Düşmanın yurdumuzda sonsuz yayılma isteği dayancınızın ve yurtseverliğinizin yalçın kayalarına başını çarparak paramparça oldu

Adınızı tarihin övünç yazıtları arasına geçiren ve bütün ulusta size karşı sonsuz bir saygı ve bağlılık duygusu uyandıran büyük savaşınızı ve utkunuzu kutlarken üstünde durduğunuz tepenin size binlerce düşman ölüleriyle dolu bir şeref alanı gösterdiği kadar ulusumuz ve kendiniz için yükseliş parıltılarıyla dolu bir geleceğin çevrenini de gösterdiğini söylemek isterim

Büyük Millet Meclisi Başkanı

Mustafa Kemal

ÖZEL MEKTUP ÖRNEĞİ

Sevgili Huriye Selma Ayşe

Saat öğleden sonra dördü çeyrek geçiyor Evvelki gün öğle üstü Brüksel'e gelmiştik Binbir telâş içinde sora soruştura gideceğimiz yeri öğrendik Valizleri hava alanında emanetçiye bırakmıştık orta halli bir lokantada 200 franga bir kap yemekle iki bardak bira içerek gene havaalanına döndük trenle Bavulları alıp tekrar Brüksel Oradan başka trene binip Knokke-Le Zoute denilen yere geldik Bize ayrılan oteli bulduk Ayrı odalara yerleştik Gece dokuz buçuğa geliyordu Sokakları tarayıp lokanta vitrinlerindeki yemek fiyat listelerine bakarak en ehvenini seçip karnımızı doyurduk

Dün öğleden sonra Bienal Sekreterliğini bulduk Geldiğimizi bildirdik 500 frankımızı alıp bize birer dosya verdiler İçinde katılanların listesi hangi otellere dağıtıldıkları ve başka şeyler Her milletten şöyle böyle dört yüz kişi Gece saat sekizde büyük bir salonda büfe vardı Yakalarımızda adımızı milletimizi belirten küçük plakalar ellerimizde davetiyeler girdik içeri Dörder kişilik masalardan birine çöktük Masadaki öteki iki kişi Japon idi Gece öyle geçti

Şiir toplantıları bu sabah onda başladı Açış konuşmaları saat 12:00'ye kadar sürdü Saat 3'te tekrar toplanılmak üzere öğlen tatili yapıldı Konuşmalar Fransızca Ben hep Avusturya heyetine bakındım gece bulamamıştım kimseyi öğle üzeri yakalara baka baka on sene kadar önce birkaç şiirini çevirip Türk Dili dergisinde bastırdığım Ernst Jandl'ı yakaladım iki de arkadaşı vardı Tanıttım kendimi Meğer onlar da Fransızca bilmezlermiş Bunu öğrenince içim rahat etti

Yol çok uzun Beşiktaş-Ortaköy yolundan uzun Tahsin'le döndük otele ne verdilerse yedik çekildik odalara Üçteki toplantıya dörtte katılırız diyorduk Şimdi saat beşe geliyor Vazgeçtik

Şurda cumartesi pazar pazartesi iç gün kaldı O da geçer 4 Eylül çarşamba günü Brüksel'den İstanbul'a uçacağız herhalde Belçika müthiş pahalı Tahsin'le vitrinlere bakıyoruz hep Tahsin mukayeseler yapıyor Fransa'dan sonra en pahalı yeriymiş Avrupa'nın 3170 franktan 1200 frank kaldı üç gün içinde Ortada alınmış birşey yok Gideriz ederiz Paris Londra deyip duruyorduk Şimdi arpacı kumrusu gibi düşünüyoruz Tahsin önce şöyle şöyle diyor sonunda benim dediğime geliyor düşünmeye başlıyor Hiç değilse ben her gece gömlek yıkıyorum Tahsin onu bile yapmıyor Hasılı boşa koyuyoruz dolmuyor doluya koyuyoruz almıyor

Dur bakalım!

Gene yazarım

Kimseye kart gönderemedim üşeniyorum içimden gelmiyor

Her şey önce iç rahatlığına bağlı Siz benim için Beşiktaş'a kapanmayın benim ne zaman döneceğim belli değil Kumburgaz'da da bulurum sizi

Gene yazarım Gün ola hayrola! Gözlerinizden öperim

Edebi Mektup Örneği

Ceyhun Atuf Kansu' dan Orhan Asena' ya

Ankara, 4 Ekim 1964

Sevgili kardeşim Orhan,

Belki bu mektubum oraya vardığı zaman, sen bir çocuk hastanesine kavuşmuş olacaksın Böylece huzurunun bir bölüğü gerçekleşmiş olacak Bütün sıkıntılarım sanatçı-hekim ikiliğinden doğuyor Şimdi Ankara’da tiyatrolar perdelerini açıyor Gözüm o kadar alışmış ki, Orhan Asena adı altında bir oyun arıyorum, bulvarları dolduran afişlerde Bu yıl, yerli oyun bakımından tiyatrolar oldukça dolgun Geçen yılın en güzel başarısı Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı” oldu Bu Türk oyun biçiminden yararlanan –toplumsal yergiyi- temel alan ve Türk opereti geleneğine dayalı güzel bir oyundu Gılgameş sergisi üzerine yazdıklarını okudum Orhan, burada da ayırd ettiğim bir kusurun – kusur denebilirse buna- var senin, başkalarının yargısına çok değer veriyorsun Otuz yıla varan yazarlık hayatımda ben, kimin ne dediğine pek önem vermedim: yapabileceğim, yapmak istediğim şeyi yaptım Bir az gelişmiş toplumda, onun bunun yetersiz –çoğu kez bilgisiz ve dayanaksız- yargılarına hiç aldırmadım Bir az gelişmiş toplumun sanat eserleri karşısında eleştiri ve yargı gücü de az gelişmiş oluyor: tozdan, dumandan ve –manevi eresiondan- gerçek ölçüler kayıp gidiyor

Bu yıl, Tahsin Saraç’ın “Günümüz Fransız Şiiri” kitabı, Türk Dil Kurumu “Çeviri Ödülü”nü kazandı Bundan Türk Kültür Derneklerinde attığımız adımın güzelliğini ve yararını anla “Pusuda”, bütün Türkiye’de oynanıyor Yalan ve Ocak öyle Ama ne oldu, -az gelişmiş toplumun ürettiği o yetersizler kadrosu- işlerimize ve yaptıklarımıza engel oldular Peki kendileri bir şey yapabildiler mi? Neden ki, yetersizdiler ve bizimle temel anlaşmazlıkları bundan doğuyordu

Basılı Eğitim Malzemeleri Hazırlama Merkezi’nden iki ay önce kadar ben de ayrıldım Şimdi kitap verirlerse yazacağım Her şey – her yer, az gelişmiş bir ülkede yetersizlerin, sığların eline geçiyor Bir kurumu hızla bir (yemlik) haline getirmenin yolunu buluyoruz Bunların dışında soyut diye beğenmediğimiz halk yönetimi ortamında Türkiye hızla uyanıyor: güzel bir demokrasi savaşı Türkiye’nin geleceğine umutlarla, iyimserlikle bakıyorum Düşüncenin uyandığı her yerde, umut ve yapıcılık da boy atar

Gözlerinden sevgiyle öperim