Dilde Vurgu

Dilde Vurgu

Konuşurken veya okurken, bazı hecelerin veya sözcük gruplarının diğerlerinden daha baskılı, şiddetli ve yüksek sesle söylenmesine vurgu adı verilir

- Söze duygu değeri katar

- Dinleyicinin dikkatini uyandırmak anlamın kavlanmasını kolaylaştırır

- Sesi, söyleyişi, sözdeki ezgiyi canlandırır

Vurgular çeşitlidir; başlıcaları şunlardır:

• Cümle vurgusu
• Sözcük vurgusu

Cümlede anlamca en önemli sözcük, vurgu ile belirtilir Cümlede vurgunun kaynağı yüklemdir Bu yüzden yükleme en yakın sözcük vurguludur Konuşmada ise istediğimiz öğeyi vurgulamak kolaydır Ancak yazarken vurgulanması gereken sözcükleri yüklemin yanma yazmalıyız Çünkü yazıda, yüklemden uzak bir kelimeyi vurgulu okutacak hiçbir belirti ve kural yoktur Sadece uzun cümlelerde özne yüklemden uzak ise vurgulanır çünkü fiilden sonraki en önemli unsur öznedir

Cümledeki Vurguyu Belirleme

Dayıma o kitabı ben verdim
"Ben" sözcüğü cümlenin vurgusudur

İlk yağmur damlası dün düştü bu çorak topraklara
"Dün" sözcüğü cümlenin vurgusudur

Yürüyorum gurbeti gönlümde duya duya

Yüklem başta olursa cümlenin vurgusu kendisi olur

Koca Ali, bu kararı duyunca ömründe ilk defa olarak sarsıldı
"Koca Ali" cümlenin vurgusudur

Sözcük Vurgusu

Türkçede kural olarak vurgu genellikle sözcüğün son hecesindedir İstisnalar hariç, sözcüğe ekler getirildikçe vurgu son heceye doğru kayar

Çiçek, çiçekçi

Bu örnekte çiçek sözcüğünün vurgusu son hecesindeyken ek alınca vurgu eke kaymıştır

Bazen vurgu sondan önceki hecelerden birinde olur Bu tür istisna durumlar şunlardır:

• Yer adlarında vurgu ilk hecededir Ankara, Samsun, İzmir
• Sonu -ya ile biten yer adlarında vurgu sondan bir' önceki hecededir Sakarya, Sibirya
• Zarf ve bağlaçlarda vurgu ilk hecede olur Önce, yalnız, ayrıca
• Ön sesle pekiştirilmiş sözcüklerde vurgu baştadır Sımsıkı, koskoca
• Dilimizdeki Arapça ve Farsça kökenli bazı sözcüklerde uzun heceler vardır Bu sözcüklerde vurgu uzatılan hece üzerindedir Katil, mukabil, zekî
• Türkçede bazı ekler vurgusuzdur ve vurguyu önlerindeki heceye atarlar Bekleme, insanca, konuşmadan