![]() |
Konuşma Edebi |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Konuşma EdebiKonuşma Edebi Düşünmek ve konuşmak, insanı diğer canlılardan ayıran fârik bir vasıftır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Konuşmada en büyük edeb, Cenâb-ı Hakkı ve Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-i karşı gösterilen hürmet ve tâzîmdir ![]() ![]() Cenâb-ı Hak şöyle îkaz buyurur: Ey îmân edenler! Allâh'ın ve Rasûlünün huzûrunda öne geçmeyin ve Allahtan korkun ![]() ![]() Ey îmân edenler! Seslerinizi Peygamberin sesinin üstüne yükseltmeyin! Birbirinize bağırdığınız gibi, Peygambere yüksek sesle konuşmayın; yoksa siz farkına varmadan amelleriniz boşa gidiverir ![]() Yâni bir müminin, her hususta haddini bilerek, Allah ve Rasûlünün önüne geçmemesi gerektiği gibi, bir mesele hakkında onların hükümleri dururken bir hüküm beyân etmeye de kalkışmaması îcâb eder ![]() ![]() Mümin, söze başlayacağı zaman, her şeyden evvel besmele çekmeli ve Allâha hamd ü senâda bulunmalıdır ![]() ![]() ![]() *Çocuk edinmeyen, hâkimiyette ortağı bulunmayan, âcizlikten ötürü bir dosta da ihtiyacı olmayan Allâha hamdederim ![]() ![]() *Allâhı zikretmeksizin çokça dünyevî ve boş sözler sarf etmekten şiddetle kaçınmalıdır ![]() ![]() ![]() Diğer taraftan çok konuşmak, insanı hatalara sürükler ![]() Ehl-i dillerde bu mesel anılır; Kim ki çok söyler ise çok yanılır *Konuşmak isteyen kimse önce ne diyeceğini iyice düşünmelidir ![]() ![]() ![]() ![]() *Bedende hiçbir uzuv yoktur ki, Allâhı, dilin lüzumsuz ve çirkin konuşmalarından şikâyet etmesin!(Heysemî, X, 302) Hattâ yerine göre konuşmanın ve susmanın aynı seviyede olması hâlinde, susmak sünnettir ![]() ![]() Ademoğlunun, emr bi-mârûf ve nehy ani-münker veya Allah Teâlâ Hazretleri zikir hâriç, bütün sözleri aleyhinedir, lehine değildir ![]() Mümin; insanları kötüleyen, lânetleyen, kötü söz ve çirkin davranış sergileyen kimse olmamalıdır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Dolayısıyla konuşmadan evvel ağzımızdan çıkacak lafızlara dikkat etmelidir ![]() ![]() ![]() Şunu da unutmamalı ki, kişi, konuştuğu her sözden mesuldür ![]() *İnsan hiçbir söz söylemez ki yanında onu gözetleyen, yazmaya hazır bir melek bulunmasın! (Kaf, 18) buyrulur ![]() ![]() ![]() Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurur: Kul, iyice düşünüp taşınmadan bir söz söyleyiverir de bu yüzden cehennemin doğu ile batı arasından daha uzak bir yerine düşer gider ![]() Bu husus o kadar mühimdir ki büyükler; Belâ, ağızdan çıkan söze bağlıdır demişlerdir ![]() *Gerçekten de îmân ile küfrün sâir insanlar nezdindeki sübûtu, onun kalp ile tasdik edildikten sonra dil ile ikrârıyla gerçekleşir ![]() ![]() *Müslüman, aslâ büyük konuşmamalı ve dâimâ Hakka sığınmalıdır ![]() ![]() ![]() Diğer taraftan bu yanlışı aslâ yapmam!şeklinde kesin bir konuşma, şeytana açık kapı bırakmaktır ki, şeytan o kişiye musallat olarak, yapmam dediği şeyi yaptırıncaya kadar peşini bırakmaz ![]() ![]() *Kullarının mütevâzı olmasını isteyen Cenâb-ı Hak, yüksek sesle konuşmayı hoş görmemiştir ![]() Sesini alçalt! (Bağırıp çağırarak konuşma!) Unutma ki, seslerin en çirkini merkep sesidir ![]() Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- konuşma esnâsında kötü ve çirkin kelimelerin kullanılmasını istemezdi ![]() ![]() İnsan doğru konuşmalı, yalan sözden şiddetle sakınmalıdır ![]() Ey îmân edenler! Allahtan korkun ve doğru söz söyleyin ki Allah amellerinizi sâlih hâle getirsin ve günahlarınızı bağışlasın (el-Ahzâb, 70-71) Yalan, gıybet, küfür, alay gibi dil ile işlenen günahlardan, münâkaşadan ve bir gönle diken batırmaktan uzak durmak, âhiret selâmeti için zarûrîdir ![]() ![]() ![]() ![]() *Kimsenin sözünü kesmemeli, kalbini kırmamalıdır ![]() ![]() ![]() Müslüman, özür dilemek zorunda kalacağı bir sözü söylememelidir ![]() ![]() Kullarıma söyle, en güzel sözü söylesinler! ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Sözü, yerinde ve zamanında söylemek gerekir ![]() ![]() *Ne söylediğini, kime söylediğini ve ne zaman söylediğini iyi düşün! Peygamber Efendimiz, bilgiçlik taslamak ve kendini başkalarına üstün göstermek niyetiyle yapılan konuşmalarla insanlara anlayamadıkları kelimelerle hitâb etmenin, ilâhî gazabı celbettiğini haber vermiştir ![]() *Kim, insanların kalbini çelmek için kelâmın kullanılışını öğrenir, sözü gereğinden fazla uzatırsa, Allah kıyâmet günü ondan ne farz ne nâfile hiçbir ibâdetini kabûl etmez!(Ebû Dâvûd, Edeb, 86/5006) Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- bir tavsiyesinde de: *Ey İbn-i Abbâs, insanlara akıllarının almayacağı bir söz söyleme ![]() ![]() ![]() *İki kişinin, yanlarında bulunan üçüncü kişiyi dışlayarak aralarında fısıldaşmaları da uygun görülmemiştir ![]() ![]() *Kılık-kıyâfette, hâl ve hareketlerde, konuşma ve tavırlarda erkeklerin kadınlara, kadınların da erkeklere benzemesi yasaklanmış, haram kılınmıştır ![]() ![]() ![]() ![]() *Kadınlar, erkeklerle konuşurken, yumuşak, cilveli ve çekici bir tarzda konuşmamalıdır ki, kalbinde hastalık bulunan kimse, tamah ederek fesâda sürüklenmesin ![]() *Mahrem konuları öğretirken, kinâyeli konuşmalıdır ![]() ![]() ![]() ![]() *Peygamber Efendimiz, sözde ve işte ince eleyip sık dokuyarak haddi aşan kimselerin helâk olduğunu haber vermiştir ![]() Yine Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, yatsı namazından önce uyumayı, yatsı namazından sonra da konuşmayı hoş karşılamamıştır ![]() ![]() ![]() Seherlerde istiğfâr ederler ![]() Geceleri ibâdet etmek için yanlarını (tatlı) yataklarından ayırırlar ![]() ![]() ![]() (es-Secde, 16) Bu itibarla, geç vakitlere kadar lüzumsuz söz ve işlerle meşgul olup teheccüde ve hattâ sabah namazına kalkamamak, mümin için acı bir kayıptır ![]() ![]() *Boş ve nefsânî sözler, insanı rûhâniyetten uzaklaştırdığı gibi hikmetli sözler de gönle huzur ve ferahlık verir ![]() *Çok söz, kişiyi unutkan yapar ![]() *Alçakça söylenen bir söze karşılık vereyim deme! Çünkü o sözün sâhibinde onun gibi daha nice düşük sözler vardır ![]() ![]() *Söz söylemek için önce duymak gerek ![]() ![]() *Uzun sözü, maksadını anlatamayanlar söyler ![]() *Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin, karşındakilerin anlayabileceği kadardır ![]() *Az ye, çok ibâdet et; bütün fazîletleri bil, fakat sözü az söyle ![]() *Çok dinle fakat az konuş ![]() *İnsanlara kaba söz söyleme! Kaba söz, alev alev yanan bir ateştir ![]() ![]() Hâsılı AllâhA ve âhiret gününe îmân eden kimse, ya hayır söylemeli veya susmalıdır ![]() *Kim bana iki çenesi arasındaki (dili) ile iffet ve nâmusunu koruma sözü verirse, ben de ona cennet sözü veririm ![]() alıntı |
![]() |
![]() |
|