İslamiyetten Sonraki Türk Destanları

İslamiyetten Sonraki Türk Destanları

İslamiyetten sonraki Türk Deslanları Nelerdir

Halk arasında ozan denilen saz şairleri etkisini hiç kaybetmemiş, özellikle göçebe boylar arasında aynı işlevini sürdürmüştür Ancak müslüman olan ozanların şiirlerini, destan ve koşuklarını İslami motifle süslememeleri beklenemezdi Bunun açık tesirini İslamiyetten sonra oluşan Türk destanlarında görüyoruz Bunlardan önemlileri şunlardır

Satuk Buğra Han Destanı

Müslüman olan ilk Türk devletini kuran Satuk Buğra Han’ı anlatan destan, birtakım olayları ve coğrafi mekanları doğru vermesine rağmen tarih kabul edilemeyecek kadar destansı ve hayali motiflerle süslüdür 9 ve 10 asırda oluşmuştur Eski Türk destanlarındaki motifler İslami anlayışla değiştirilmiş ve müslümanlarla kafirlerin savaşı haline dönüşmüştür

Manas Destanı

Kırgız Türkleri arasında 11 ve 12 asırlarda oluşmaya başlamış, kısa zamanda büyük bir Türk destanı halini almıştır Destanda Manas adlı bir kahramanın kafirlerle savaşları anlatılır Elbette halk kültüründe oluştuğundan eski destanlardan motifler de alınmıştır Destan Kırgız Türkçesiyle yazılmıştır

Cengiz Destanı

Ortaasya’da 13 asırda oluşan ve Moğol hükümdarı Cengiz’in hayatını ve savaşlarını anlatan destandır

slamiyetin kabulünden sonra Ortaasya’da görülen bir diğer edebiyat da Tasavvuf edebiyatıdır

Tasavvuf, İslamiyeti yaymak için kurulan tekke ve tarikatların oluşturduğu bir akımdır Tek amacı Allah’ı tanıtmak, sevdirmek, hissettirmektir Bu amaçla ilk tarikat Ortaasya’da 12yüzyılda görülür Bu tarikatı kuran ve hemen yaşadığı asırdan başlayarak binlerce Türk insanı üzerinde asırlar boyu, derin tesir bırakan ilk büyük mutasavvıf Hoca Ahmet Yesevi’dir

Hoca Ahmet Yesevi - Divan-ı Hikmet

Yesevi çok sevilen tarikatıyla, Ortaasya Türkleri arasında İslamın yerleşip genişlemesini sağlamıştır İslamla ilgili sözlerini Divan-ı Hikmet adını verdiği kitapta toplamıştır

Bu eserdeki şiirler dil, ölçü, şekil gibi dış unsurları bakımından halk şiirine yakındır Sade bir Türkçeyle 7'li ve 12'li hece kalıplarıyla söylenen bu şiirler dörtlükler halindedir Ancak çok az da olsa aruzla söylenen dörtlükler de vardır

Divan-ı Hikmet bu dönemde ele geçen diğer eserler gibi Hakaniye Lehçesiyle yazılmıştır Eserde Allah aşkına, peygamber sevgisine, ibadete, cennet ve cehenneme, Allah’tan başkasına duyulan sevginin gönülden çıkarılmasına dair birçok manzume sıralanmıştır

Yesevi’nin tarikatında eğitilmiş birçok mürit göç eden boylarla beraber Anadolu’ya gelmiş, tarikatın öğretilerini burada yayarak yeni tarikatlerin kurulmasına katkıda bulunmuştur

İslamiyetin Kabulunden Sonraki Türk Destanları

1Karahanlı Dönemi

Satuk Buğra Han Destanı

2Kazak-Kırgız Kültür Dâiresi

Manas

3Türk-Moğol Kültür Dâiresi

Cengiz-name

4Tatar-Kırım

Timur ve Edige Destanları

5Selçuklu-Beylikler ve Osmanlı Dönemleri

a Seyid Battal Gazi Destanı

b Danişmend Gazi Destanı

cKöroğlu Destanı